Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Kanony literackie

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2591-s1KOMP2Z-KL
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Kanony literackie
Jednostka: Wydział Humanistyczny
Grupy:
Punkty ECTS i inne: 3.00 (zmienne w czasie) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

-

Całkowity nakład pracy studenta:

Za zaliczenie pierwszego i drugiego semestru zajęć student/ka otrzymuje po 3 punkty ECTS, co odpowiada nakładowi ok. 75-80 godz. pracy. Z tego:

- za godziny kontaktowe z osobą prowadzącą (udział w zajęciach oraz konsultacjach bezpośrednich i za pośrednictwem środków komunikacji na odległość) - 2 pkt ECTS (50-55 godz.);

- za pracę własną (przygotowanie się do zajęć, wykonywanie prac domowych, przygotowanie referatów i prezentacji, przygotowanie się do zaliczenia końcowego) - 1 pkt ECTS (ok. 20-25 godz.)

Za zaliczenie trzeciego semestru zajęć student/ka otrzymuje 4 punkty ECTS, co odpowiada nakładowi ok. 100-110 godz. pracy. Z tego:

- za godziny kontaktowe z osobą prowadzącą (udział w zajęciach oraz konsultacjach bezpośrednich i za pośrednictwem środków komunikacji na odległość) - 2 pkt ECTS (50-55 godz.);

- za pracę własną (przygotowanie się do zajęć, wykonywanie prac domowych, przygotowanie referatów i prezentacji, przygotowanie się do zaliczenia końcowego w postaci pracy pisemnej) - 2 pkt ECTS (ok. 50-55 godz.).

Efekty uczenia się - wiedza:

Po zaliczeniu pełnego cyklu zajęć student/ka:

W1: (K_W03) ma zaawansowaną wiedzę o literaturze wybranych obszarów kulturowych oraz o funkcjonowaniu literatury w wymiarze międzykulturowym, ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk, autorów czy utworów o znaczeniu transkulturowym

W2: (K_W04) ma zaawansowaną wiedzę o fundamentalnych zagadnieniach z zakresu literaturoznawstwa (ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień metodologicznych)

W3: (K_W06) zna i rozumie zagadnienia historyczne, społeczne i cywilizacyjne warunkujące rozwój wybranych obszarów kulturowych

W4: (K_W07) ma zaawansowaną wiedzę o reprezentatywnych wytworach kultury wybranych obszarów, a także o związkach i zależnościach pomiędzy wytworami kultury w ramach obszarów kulturowych oraz pomiędzy nimi i w wymiarze globalnym

Efekty uczenia się - umiejętności:

Po zaliczeniu pełnego cyklu zajęć student/ka:

U1: (K_U10) umie umiejscowić poznawane utwory w ogólnym kontekście historyczno-kulturowym

U2: (K_U12) umie dokonać analizy, interpretacji oraz porównywać ze sobą poznawane utwory z użyciem podstawowej terminologii i właściwych metod

U3: (K_U13) umie tworzyć wystąpienia ustne i prace pisemne z wykorzystaniem najważniejszych ujęć teoretycznych i rożnych źródeł

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

Po zaliczeniu pełnego cyklu zajęć student/ka:

K1: (K_K07) rozumie odmienne postrzeganie życia społecznego przez osoby pochodzące z rożnych środowisk i kultur

K2: (K_K04) jest gotów do działań na rzecz popularyzacji dziedzictwa kulturowego

Metody dydaktyczne eksponujące:

- pokaz

Metody dydaktyczne podające:

- opis
- pogadanka
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

Metody dydaktyczne poszukujące:

- biograficzna
- ćwiczeniowa
- giełda pomysłów
- klasyczna metoda problemowa
- projektu
- referatu
- seminaryjna
- stolików eksperckich

Metody dydaktyczne w kształceniu online:

- metody ewaluacyjne
- metody integracyjne
- metody oparte na współpracy
- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji

Skrócony opis:

Przedmiot wprowadza w refleksję nad kategorią kanonu literackiego, problematyzując ją w odniesieniu do literatury różnych obszarów kulturowych.

Pełny opis:

Przedmiotem zajęć jest pojęcie kanonu - rozumianego jako zespów tekstów uznawanych w jakiejś zbiorowości za szczególnie ważne - zarówno w odniesieniu do literatur poszczególnych kręgów kulturowych, jak i w wymiarze globalnym. Na zajęciach podejmowana jest refleksja nad pojęciami kanonu literackiego, tradycji literackiej, arcydzieła, wartości artystycznej i funkcji społecznej literatury, dawniej rozumianych normatywnie, jako kategorie niepodważalne, absolutne, współcześnie zaś zazwyczaj traktowanych jako relatywne historycznie, kulturowo i politycznie. Studenci zapoznając się z rozmaitymi podejściami do kwestii kanoniczności, poznają zarazem różne tradycje językowe i kulturowe oraz właściwe im zestawy tekstów uznawanych za kanoniczne, gdyż poszczególni prowadzący omawiają te zagadnienia na przykładzie tekstów z wybranych obszarów oraz ich pograniczy: literatury anglojęzycznej, frankofońskiej i literatur romańskich, niemieckojęzycznej, literatur słowiańskich i in. Poznają zarazem funkcje przypisywane w różnych wspólnotach kanonowi, mechanizmy jego wytwarzania, przekształcania i negowania. Szczegółowa problematyka zajęć w poszczególnych cyklach dydaktycznych może się różnić; jest ona przedstawiona w opisach zajęć dla grup dydaktycznych (wraz z wykazem zagadnień i lektur).

Cykl kształcenia przedmiotu trwa trzy semestry (sem. drugi, trzeci i czwarty studiów), zaliczenie uzyskuje się po każdym z nich.

Literatura:

Wykaz przykładowej literatury podstawowej (prowadzący poszczególne grupy wybierają z niego i uzupełniają o inne pozycje - patrz opis zajęć dla grupy):

J. Bachórz, O uniwersyteckim kanonie lektur polonistycznych, w: Polonistyka w przebudowie: literaturoznawstwo - wiedza o języku - wiedza o kulturze - edukacja, t. 2, pod red. M. Czermińskiej i in., Kraków 2005.

H. Bloom, Podzwonne dla kanonu, przeł. M. Szuster, "Literatura na Świecie" 2003, nr 9/10.

D. Damrosch, Literatura światowa w dobie postkanonicznej i hiperkanonicznej, tłum. A. Tenczyńska, [w:] Niewspółmierność. Perspektywy nowoczesnej komparatystyki. Antologia, red. T. Bilczewski, Kraków 2010.

A. Jarmuszkiewicz, Kanon i tradycja w perspektywie literatury światowej, w: Tradycja współcześnie - repetycja czy innowacja?, pod red. A. Jarmuszkiewicz i J. Tabaszewskiej, Kraków 2012.

Kanon i obrzeża, pod red. I. Iwasiów i T. Czerskiej, Kraków 2005 (wybrane artykuły).

B. Shallcross, Requiem dla kanonu? Szczególny przypadek kanonu transatlantyckiego, "Teksty Drugie" 2015, nr 4.

Metody i kryteria oceniania:

Ocenie podlegają: przygotowanie studentów do zajęć (znajomość zadanych tekstów, przemyślenie wskazanej problematyki itp.), bieżąca praca podczas zajęć (aktywność, udział w dyskusjach itp.), wykonywanie prac domowych, przygotowanie referatów i prezentacji (wszystkie wymienione formy realizują U1, U2, U3, K1, K2)oraz końcowe formy zaliczenia wskazane przez prowadzących: sprawdzian, kolokwium ustne lub pisemne, praca pisemna (W1, W2, W3). Końcowy semestr cyklu (sem. czwarty) kończy się obowiązkowo pracą pisemną, której tematyka ma charakter porównawczy i obejmuje co najmniej dwa bloki tematyczne (W1, W2, W3, W4, U2, U3).

Kryterium oceny jest stopień realizacji efektów uczenia się w zakresie tematyki danego bloku zajęciowego. W przypadku współprowadzenia zajęć w danym semestrze prowadzący uzgadniają między sobą ocenę końcową każdego ze studentów lub przekazują oceny cząstkowe koordynatorowi kierunku, który wylicza średnią.

Praktyki zawodowe:

-

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-02-20
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Paulina Abriszewska, Mirosława Radowska-Lisak, Monika Tokarzewska, Marcin Wołk
Prowadzący grup: Mirosława Radowska-Lisak, Monika Tokarzewska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

Cz. I kursu dotyczy wybranych utworów mistrzów krótkiej formy w kontekście gatunkowego kanonu.

Cz. II (M. Tokarzewska): Poszukiwanie kanonu jako klucza do samoświadomości własnej epoki (na przykładzie niemieckojęzycznej refleksji nad źródłami epiki, rozwijanej w obliczu I i II wojny światowej)

Pełny opis:

Pierwszy blok zajęć przybliża twórczość wybranych autorów, ze wskazaniem na oryginalność ich pisarstwa i jednocześnie - związki z tradycjią literacką. Analizowane opowiadania wywodzą się z różnych epok i kręgów kulturowych.

Cz. II (M. Tokarzewska):

W centrum prowadzonej na seminarium dyskusji znajdować się będzie pojęcie kanonu wymykające się myśleniu w kategoriach polityki tożsamościowej. W aktualnych dyskusjach na temat kanonu i kanoniczności dominuje ujmowanie kanonów literackich i kulturowych jako ukształtowanych historycznie w sposób mniej lub bardziej świadomy (rozwój szkolnictwa, procesy ‚nation building‘, dyferencjacja społeczna i waga habitusu społecznego) narzędzi produkowania i podtrzymywania tożsamości narodowych i / lub grupowych. W takie myślenie wpisuje się również duża część prowadzonej w międzynarodowej komparatystyce refleksji nad dekonstrukcją kanonów narodowych i budową nowych, uwzględniających literatury i tożsamości dotąd ignorowane i dyskryminowane. Komparatystyka pragnąca sprostać temu zadaniu szybko napotyka na trudności: nikt nie jest w stanie opanować adekwatnego kanonu literatury światowej, zatem skazani jesteśmy na frustrującą doraźność. Na seminarium zastanowimy się, w oparciu o – nomen omen – kanoniczne teksty niemieckojęzycznej antropologii literatury, nad możliwością innego myślenia o kanonie, będącego wyjściem poza aporie myślenia tożsamościowego. Być może za kanoniczne można uznać te teksty literatury (i kultury), które są ‚żywe‘, ponieważ stanowią punkty odniesienia pozwalające nam zrozumieć lepiej samych siebie i własną epokę. Dlaczego np. Kafka, autor za życia niemal nieznany, stał się w dwudziestym wieku jednym z najistotniejszych punktów odniesienia w dyskusjach o tym, czym jest nasza współczesność? Dlaczego jest wielu autorów – dobrym przykładem są nagrody Nobla na przestrzeni ostatnich lat – których mimo odniesienia instytucjonalnego ‚sukcesu‘ po krótkim czasie nikt już nie pamięta? Teksty omawiane na seminarium będą dotyczyć głównie powieści i epickości. W oparciu o diagnozy zaproponowane przez Auerbacha, Lukacsa i Benjamina poszukamy odpowiedzi na pytania: jak wykształciły się kluczowe (kanoniczne) paradygmaty epickości w kulturze Zachodu, które z nich są dla nas wciąż aktualne i dlaczego; na ile powieść jako historyczny gatunek następujący po eposie potrzebna jest współczesnemu człowiekowi dla uchwycenia własnej, nowoczesnej kondycji; jacy (mało znani) autorzy (Leskow Benjamina jako przykład) mogą służyć nam za pomoc na drodze do osiągnięcia własnej historycznej samoświadomości. Podczas lektury będziemy zadawać sobie pytanie, dlaczego wymienieni autorzy sięgali po refleksję nad źródłami epickości właśnie w czasie obu wojen światowych.

Literatura:

Cz. I (M. Radowska-Lisak):

J. Maj, Nowe historie literatury, Kraków 2021 (Formy enumeracyjne).

G. de Maupassant, Baryłeczka.

I. Bunin, Czara życia i inne opowiadania (tu: Czysty poniedziałek).

H. Hesse: Baśnie, przeł. S. Lisiecka, Warszawa 2002 (tu: Sen o flecie).

Opowiadacze. Nie tylko Hrabal, przeł. A. S. Jagodziński, J. Stachowski, Kraków 2012 (tu: Zwyczajny dzień, Niema barykada).

A. Munro: Taniec szczęśliwych cieni.

Cz. II (M. Tokarzewska)

Erich Auerbach, Mimesis : rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu (fragmenty, szczegolnie rozdzial pierwszy „Blizna Odyseusza“), Warszawa 2004 (lub inne wydania)

György Lukács, Teoria powieści : esej historyczno-filozoficzny o wielkich formach epiki, przeł. Jan Goślicki, posł. Alina Brodzka, Warszawa 1968

Walter Benjamin, Narrator. Rozważania o twórczości Mikołaja Leskowa, przeł. K. Krzemieniowa, w: tegoż: Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty, wyb. i opr. H. Orłowski, Poznań 1996

Uwagi:

Zajęcia w semestrze zimowym roku akademickiego 2021/2022 odbywają się stacjonarnie. W przypadku konieczności przejścia na zdalny tryb nauki zajęcia prowadzone będą w formie zdalnej w trybie synchronicznym, asynchronicznym lub łączonym z wykorzystaniem platform Moodle UMK i/lub Microsoft Teams, przy użyciu odpowiednich metod dydaktycznych (patrz: podstawowe informacje o przedmiocie niezależnie od cyklu: Metody dydaktyczne w kształceniu online).

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)