State-Church relations in the People's Republic of Poland in 1944-1989

Podczas konwersatorium omawiane będą zagadnienia dotyczące wzajemnych relacji pomiędzy państwem a Kościołem katolickim w okresie PRL. Analizowane będą cele polityki władz PRL wobec Kościoła katolickiego; prześladowania; represje administracyjne i szykany; naciski ideologiczne; okresy pozornej „odwilży” w relacjach z Kościołem; stanowisko Kościoła katolickiego wobec kryzysów społeczno-politycznych; wpływ Kościoła katolickiego na społeczeństwo; metody i techniki pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa Polski ludowej wobec Kościoła katolickiego; sposoby przeciwdziałania Kościoła katolickiego wrogiej polityce reżimu komunistycznego.

Tematyka konwersatorium oscyluje wokół następujących zagadnień szczegółowych:

1/ Kościół katolicki w okresie montowania systemu komunistycznego w Polsce (1944–1950).

2/ Apogeum prześladowań w czasach stalinowskich (1950–1956).

3/ Odwilż i pozorna „normalizacja” w początkach rządów Władysława Gomułki (1956–1957).

4/ Relacje państwo–Kościół katolicki w okresie Wielkiej Nowenny, Soboru Watykańskiego II oraz obchodów Milenium Chrztu Polski (1957–1967).

5/ Pomiędzy kryzysami społeczno-politycznymi PRL a staraniami o normalizację stosunków dyplomatycznych z Watykanem (1967–1978).

6/ Konsekwencje dla relacji państwo–Kościół katolicki wyboru Karola Wojtyły na Stolicę Apostolską i I Pielgrzymki papieża do Ojczyzny (1978–1979).

7/ Kościół katolicki w okresie karnawału „Solidarności” (1980–1981).

8/ Kościół katolicki wobec stanu wojennego w Polsce (1981–1983).

9/ Rola polityczna i społeczna Kościoła katolickiego w schyłkowej fazie PRL (1983–1989).

10/ Kościół katolicki jako pośrednik w rokowaniach „Okrągłego Stołu” (1989).

11/ Ewolucja metod i technik pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa Polski ludowej wobec Kościoła katolickiego (1944–1989).

Literatura podstawowa (obowiązkowa):

1/ Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce 1945–1989, Kraków 2003, 2006.

2/ Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944–1989), Warszawa 2003.

Literatura uzupełniająca:

1/ Białkowski M., Protokoły konferencji polskich ojców soborowych. Zbiór dokumentów 1962–1965, Lublin 2019.

2/ Bułhak W., Wywiad PRL a Watykan 1962–1978, Warszawa 2019.

3/ Casaroli A., Pamiętniki męczeństwo cierpliwości. Stolica Święta i kraje komunistyczne (1963–1989), Warszawa 2001.

4/ Czaczkowska E. K., Kardynał Wyszyński. Biografia, Kraków 2013.

5/ Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945–1970, Kraków 1995.

6/ Fijałkowska B., Partia wobec religii i Kościoła w PRL, t. 1: 1944-1955, Olsztyn 1999.

7/ Fijałkowska B., Partia wobec religii i Kościoła w PRL, t. 2, cz. 1: 1956-1963, Olsztyn 2000.

8/ Fijałkowska B., Partia wobec religii i Kościoła w PRL, t. 2, cz. 2: 1964-1970, Olsztyn 2001.

9/ Gryz R., Pozwolić czy nie? Władze PRL wobec budownictwa katolickich obiektów sakralnych w latach 1971–1980, Kielce 2007.

10/ Isakowicz-Zaleski T., Księża wobec bezpieki na przykładzie archidiecezji krakowskiej, Kraków 2007.

11/ Kardynał Stefan Wyszyński. Droga życia i posługi pasterskiej, red. R. Czekalski, Warszawa 2021.

12/ Komunikaty Konferencji Episkopatu Polski 1945–2000, wstęp i oprac. J. Żaryn, Poznań–Warszawa 2006.

13/ Kucharski W., Komuniści i Watykan. Polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945–1974, Warszawa 2019.

14/ Lasota M., Donos na Wojtyłę. Karol Wojtyła w teczkach bezpieki, Kraków 2006.

15/ Lasota M., Wojtyła na podsłuchu, Kraków 2014.

16/ Listy na czas przełomu, Jan Paweł II, kard. Stefan Wyszyński, Kraków 2021.

17/ Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945–1974, Paris 1975.

18/ Listy pasterskie Prymasa Polski oraz Episkopatu 1975–1981, Paris 1988.

19/ Łatka R., Episkopat Polski wobec stosunków państwo–Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970–1989, Warszawa 2019.

20/ Marecki J., Łatka R., Kościół katolicki w Polsce rządzonej przez komunistów, Warszawa 2018.

21/ Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec Kościołów i związków wyznaniowych 1945–1989, wstęp, wybór dokumentów, red. A. Dziurok; oprac. K. Banaś, Warszawa 2004.

22/ Noszczak B., Antymilenium. Konflikt państwa z Kościołem na tle obchodów tysiąclecia chrztu Polski (1956–1966/1967), Warszawa 2020.

23/ Noszczak B., Polityka państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego 1953– 1956, Warszawa 2008.

24/ Pietrzak J., Pełnia prymasostwa. Ostatnie lata prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda 1945–1948, t. 1–2, Poznań 2009.

25/ Prymas i Papież. Studia poświęcone prymasowi Stefanowi Wyszyńskiemu i papieżowi Janowi Pawłowi II, r red. M. Białkowski, W. Rozynkowski, Toruń 2021.

26/ Raina P., Ks[iądz] Arcybiskup Dąbrowski w służbie Kościoła i narodu. Rozmowy z władzami PRL, t. 1: 1970-1981, Warszawa 1995.

27/ Raina P., Ks[iądz] Arcybiskup Dąbrowski w służbie Kościoła i narodu. Rozmowy z władzami PRL, t. 2: 1982-1989, Warszawa 1995.

28/ Raina P., Kardynał Wyszyński. Losy więzienne, Warszawa 1993.

29/ Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. 1: Lata 1945–1959, Poznań 1994.

30/ Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. 2: Lata 1960–1974, Poznań 1995.

31/ Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. 3: Lata 1975–1989, Poznań 1996.

32/ Sikorski T., Węzeł gordyjski. Katolicy świeccy w PRL (1956-1989), Warszawa 2021.

33/ Skibiński P., Odnowa tej ziemi. I Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski czerwiec 1979, Warszawa 2020.

34/ Stefan Wyszyński wobec oporu społecznego i opozycji 1945–1981, red. E. K. Czaczkowska, Warszawa 2018.

35/ Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944–2007, Poznań 2009.

36/ Żaryn J., Kościół a władza w Polsce (1945–1950), Warszawa 1997.

37/ Żaryn J., Kościół w Polsce w latach przełomu (1953–1958). Relacje ambasadora RP przy Stolicy Apostolskiej, Warszawa 2000.

1/ Udział w konwersatorium (dopuszczalne są 2 nieobecności, pozostałe wymagają usprawiedliwienia w formie zwolnienia lekarskiego).

2/ Przygotowanie prezentacji oraz wygłoszenie referatu.

3/ Aktywny udział w dyskusji.

4/ Końcowa rozmowa weryfikująca wiedzę zdobytą podczas konwersatorium oraz w trakcie samodzielnego studium literatury podstawowej (obowiązkowej).

Nie dotyczy.