Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Stosunki państwo - Kościół w PRL w latach 1944-1989

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2751-MON-SPK
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0312) Politologia i wiedza o społeczeństwie Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Stosunki państwo - Kościół w PRL w latach 1944-1989
Jednostka: Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie
Grupy: Przedmioty ogólnouniwersyteckie
Wykłady monograficzne dla kierunków WNoPiB - stacjonarne
Punkty ECTS i inne: 3.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Znajomość historii Polski na poziomie szkoły średniej.

Rodzaj przedmiotu:

przedmiot fakultatywny

Całkowity nakład pracy studenta:

30 godzin zajęcia dydaktyczne (1 ECTS)

20 godzin studiowanie literatury zaleconej przez wykładowcę, 5 godzin ewentualnych konsultacji z prowadzącym wykład (1 ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza:

Po ukończeniu przedmiotu Student/Studentka:

- posiada wiedzę na temat relacji pomiędzy państwem a Kościołem katolickim w okresie PRL;

- zna cele polityki władz PRL wobec Kościoła katolickiego.

Efekty uczenia się - umiejętności:

Po ukończeniu przedmiotu Student/Studentka:

- potrafi dokonać charakterystyki różnych metod szykan, represji wobec Kościoła w latach 1944–1989;

- potrafi określić sposoby przeciwdziałania Kościoła wrogiej polityce władzy ludowej;

- potrafi dokonać analizy wpływu Kościoła na społeczeństwo.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

Po ukończeniu przedmiotu Student/Studentka:

- jest gotowy do zdobywania wiedzy, informacji i danych z różnych źródeł;

- formułuje własne wnioski, oceny i opinie.

Metody dydaktyczne:

Wykład

Metody dydaktyczne podające:

- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

Skrócony opis:

Wykład obejmuje zagadnienia dotyczące wzajemnych relacji pomiędzy państwem a Kościołem katolickim w okresie PRL. Analizowane będą cele polityki władz PRL wobec Kościoła katolickiego; prześladowania; represje administracyjne i szykany; naciski ideologiczne; okresy pozornej „odwilży” w relacjach z Kościołem; stanowisko Kościoła katolickiego wobec kryzysów społeczno-politycznych; wpływ Kościoła katolickiego na społeczeństwo; metody i techniki pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa Polski ludowej wobec Kościoła katolickiego; sposoby przeciwdziałania Kościoła katolickiego wrogiej polityce reżimu komunistycznego.

Pełny opis:

Tematyka konwersatorium oscyluje wokół następujących zagadnień szczegółowych:

1/ Kościół katolicki w okresie montowania systemu komunistycznego w Polsce (1944–1950).

2/ Apogeum prześladowań w czasach stalinowskich (1950–1956).

3/ Odwilż i pozorna „normalizacja” w początkach rządów Władysława Gomułki (1956–1957).

4/ Relacje państwo–Kościół katolicki w okresie Wielkiej Nowenny, Soboru Watykańskiego II oraz obchodów Milenium Chrztu Polski (1957–1967).

5/ Pomiędzy kryzysami społeczno-politycznymi PRL a staraniami o normalizację stosunków dyplomatycznych z Watykanem (1967–1978).

6/ Konsekwencje dla relacji państwo–Kościół katolicki wyboru Karola Wojtyły na Stolicę Apostolską i I Pielgrzymki papieża do Ojczyzny (1978–1979).

7/ Kościół katolicki w okresie karnawału „Solidarności” (1980–1981).

8/ Kościół katolicki wobec stanu wojennego w Polsce (1981–1983).

9/ Rola polityczna i społeczna Kościoła katolickiego w schyłkowej fazie PRL (1983–1989).

10/ Kościół katolicki jako pośrednik w rokowaniach „Okrągłego Stołu” (1989).

11/ Polityka władz państwowych wobec obrządku greckokatolickiego i ormiańskiego.

12/ Ewolucja metod i technik pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa Polski ludowej wobec Kościoła katolickiego (1944–1989).

Literatura:

Literatura podstawowa (obowiązkowa):

1/ Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce 1945–1989, Kraków 2003, 2006.

2/ Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944–1989), Warszawa 2003.

Literatura uzupełniająca:

1/ Białkowski M., Protokoły konferencji polskich ojców soborowych. Zbiór dokumentów 1962–1965, Lublin 2019.

2/ Białkowski M., Sobór Watykański II. Polska historia, Warszawa 2022.

3/ Bułhak W., Wywiad PRL a Watykan 1962–1978, Warszawa 2019.

4/ Casaroli A., Pamiętniki męczeństwo cierpliwości. Stolica Święta i kraje komunistyczne (1963–1989), Warszawa 2001.

5/ Czaczkowska E. K., Kardynał Wyszyński. Biografia, Kraków 2013.

6/ Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945–1970, Kraków 1995.

7/ Fijałkowska B., Partia wobec religii i Kościoła w PRL, t. 1: 1944-1955, Olsztyn 1999.

8/ Fijałkowska B., Partia wobec religii i Kościoła w PRL, t. 2, cz. 1: 1956-1963, Olsztyn 2000.

9/ Fijałkowska B., Partia wobec religii i Kościoła w PRL, t. 2, cz. 2: 1964-1970, Olsztyn 2001.

10/ Gryz R., Pozwolić czy nie? Władze PRL wobec budownictwa katolickich obiektów sakralnych w latach 1971–1980, Kielce 2007.

11/ Isakowicz-Zaleski T., Księża wobec bezpieki na przykładzie archidiecezji krakowskiej, Kraków 2007.

12/ Kardynał Stefan Wyszyński. Droga życia i posługi pasterskiej, red. R. Czekalski, Warszawa 2021.

13/ Komunikaty Konferencji Episkopatu Polski 1945–2000, wstęp i oprac. J. Żaryn, Poznań–Warszawa 2006.

14/ Kucharski W., Komuniści i Watykan. Polityka komunistycznej Polski wobec Stolicy Apostolskiej 1945–1974, Warszawa 2019.

15/ Lasota M., Donos na Wojtyłę. Karol Wojtyła w teczkach bezpieki, Kraków 2006.

16/ Lasota M., Wojtyła na podsłuchu, Kraków 2014.

17/ Listy na czas przełomu, Jan Paweł II, kard. Stefan Wyszyński, Kraków 2021.

18/ Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945–1974, Paris 1975.

19/ Listy pasterskie Prymasa Polski oraz Episkopatu 1975–1981, Paris 1988.

20/ Łatka R., Episkopat Polski wobec stosunków państwo–Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970–1989, Warszawa 2019.

21/ Marecki J., Łatka R., Kościół katolicki w Polsce rządzonej przez komunistów, Warszawa 2018.

22/ Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec Kościołów i związków wyznaniowych 1945–1989, wstęp, wybór dokumentów, red. A. Dziurok; oprac. K. Banaś, Warszawa 2004.

23/ Noszczak B., Antymilenium. Konflikt państwa z Kościołem na tle obchodów tysiąclecia chrztu Polski (1956–1966/1967), Warszawa 2020.

24/ Noszczak B., Polityka państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego 1953– 1956, Warszawa 2008.

25/ Pietrzak J., Pełnia prymasostwa. Ostatnie lata prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda 1945–1948, t. 1–2, Poznań 2009.

26/ Prymas i Papież. Studia poświęcone prymasowi Stefanowi Wyszyńskiemu i papieżowi Janowi Pawłowi II, r red. M. Białkowski, W. Rozynkowski, Toruń 2021.

27/ Raina P., Ks[iądz] Arcybiskup Dąbrowski w służbie Kościoła i narodu. Rozmowy z władzami PRL, t. 1: 1970-1981, Warszawa 1995.

28/ Raina P., Ks[iądz] Arcybiskup Dąbrowski w służbie Kościoła i narodu. Rozmowy z władzami PRL, t. 2: 1982-1989, Warszawa 1995.

29/ Raina P., Kardynał Wyszyński. Losy więzienne, Warszawa 1993.

30/ Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. 1: Lata 1945–1959, Poznań 1994.

31/ Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. 2: Lata 1960–1974, Poznań 1995.

32/ Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. 3: Lata 1975–1989, Poznań 1996.

33/ Sikorski T., Węzeł gordyjski. Katolicy świeccy w PRL (1956-1989), Warszawa 2021.

34/ Skibiński P., Odnowa tej ziemi. I Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski czerwiec 1979, Warszawa 2020.

35/ Stefan Wyszyński wobec oporu społecznego i opozycji 1945–1981, red. E. K. Czaczkowska, Warszawa 2018.

36/ Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944–2007, Poznań 2009.

37/ Żaryn J., Kościół a władza w Polsce (1945–1950), Warszawa 1997.

38/ Żaryn J., Kościół w Polsce w latach przełomu (1953–1958). Relacje ambasadora RP przy Stolicy Apostolskiej, Warszawa 2000.

Efekty uczenia się:

Po ukończeniu przedmiotu student:

- określa relacje pomiędzy państwem a Kościołem katolickim w okresie PRL

- określa cele polityki władz PRL wobec Kościoła katolickiego

- wskazuje na różne metody szykan, represji wobec Kościoła w latach 1958 – 1970

- charakteryzuje sposoby przeciwdziałania Kościoła wrogiej polityce władzy ludowej

- analizuje wpływ Kościoła na społeczeństwo

Metody i kryteria oceniania:

1/ Lektura literatury podstawowej (obowiązkowej).

2/ Pozytywna ocena z testu pisemnego (minimum 60% poprawnych odpowiedzi).

Praktyki zawodowe:

Nie dotyczy

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2022/23" (zakończony)

Okres: 2023-02-20 - 2023-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład monograficzny, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Michał Białkowski
Prowadzący grup: Michał Białkowski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie lub ocena
Wykład monograficzny - Zaliczenie lub ocena

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2024-02-20 - 2024-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład monograficzny, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Michał Białkowski
Prowadzący grup: Michał Białkowski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie lub ocena
Wykład monograficzny - Zaliczenie lub ocena
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)