Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Filozofia polityki

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2751-PL-S2-1-FP
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0223) Filozofia i etyka Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Filozofia polityki
Jednostka: Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie
Grupy: Politologia II stopnia - 1 rok- studia stacjonarne- sem. letni
Punkty ECTS i inne: 5.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

przedmiot pomocniczy

Efekty uczenia się - wiedza:

Słuchacz wykładu ma pogłębioną wiedzę na temat podstawowych problemów filozofii polityki jako wiedzy o społecznej (wspólnotowej) egzystencji człowieka oraz historii filozofii politycznej. Rozumie swoistość polityki w kontekście innych obszarów aktywności ludzkiej, takich, jak religia, kultura materialna i duchowa, sztuka, czy gospodarka. Umie odróżniać refleksję filozoficzną o polityce od innych rodzajów namysłu nad polityką, takich jak: wiedza potoczna, doktryny i ideologie, czy empiryczna politologia. Poznaje i rozumie takie kategorie filozoficzno-polityczne, jak: prawo naturalne, sprawiedliwość, dobro wspólne, koncepcje dobrego ustroju, władza, wolność i suwerenność.

Efekty uczenia się - umiejętności:

Słuchacz wykładu identyfikuje i interpretuje fenomen polityczności jako reprezentowania egzystencjalnego, służącego artykulacji społeczeństwa jako wspólnoty zorganizowanej w państwa oraz potrafi wykorzystać nabytą wiedzę do teoretycznego i praktycznego rozwiązywania problemów w swoim życiu zawodowym.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

Słuchacz wykładu potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę do krytycznej analizy rzeczywistości politycznej oraz do działania w zbiorowości, jako obywatel, a potencjalnie również jako polityk, służącego przyczynianiu się do wzrostu dobra wspólnego jako celu polityki.

Metody dydaktyczne:

wykład problemowy, podający.

Metody dydaktyczne podające:

- wykład problemowy

Skrócony opis:

Poznanie głównych problemów i wątków filozoficznej refleksji nad naturą (istotą) i celem polityki w powiązaniu z filozofią państwa i prawa. 1/ rozważenie zagadnień metateoretycznych (pojęć i problemów filozofii polityki); 2/ unaocznienie zasadniczej antynomii pomiędzy klasycznym pojmowaniem polityki jako wiedzy mądrościowej, poszukującej wzorca dobrego życia i dobrego społeczeństwa, zakorzenionego w porządku transcendentnym, a rozmaitymi wersjami nowożytnej i współczesnej nauki o polityce, nakierowanej na badanie, odnajdywanych w planie empirycznym oraz immanentnych celów, do których faktycznie dążą społeczności – jak wolność czy bezpieczeństwo; 3/ przegląd wybranych zagadnień szczegółowych, tyczących głównych kategorii filozofii polityki.

Pełny opis:

Syllabus

(opis rozszerzony)

Przedmiotem zajęć jest prezentacja głównych problemów i wątków filozoficznej refleksji nad naturą (istotą) i celem polityki. Tok zajęć przebiega w porządku obejmującym: 1/ zagadnienia ogólne, tyczące przedmiotu filozofii polityki, jak: kwestie metateoretyczne, pojęcie tego, co polityczne oraz rozumienie polityki jako reprezentowania egzystencjalnego; 2/ dzieje filozofii polityki, ujmowane nie jako systematyczny i chronologiczny wykład historii myśli politycznej, lecz w celu unaocznienia stałych problemów filozoficzno-politycznych oraz wskazania zasadniczej antynomii pomiędzy klasycznym pojmowaniem polityki jako teleologicznej wiedzy mądrościowej, poszukującej wzorca dobrego życia i dobrego społeczeństwa, a rozmaitymi wersjami nowożytnej nauki o polityce, odrzucającej wzorzec klasyczny jako nierealistyczny i nakierowanej na badanie (odnajdywanych w planie empirycznym) celów, jak wolność czy bezpieczeństwo, do których faktycznie dążą społeczności; 3/ wybrane zagadnienia szczegółowe, tyczące głównych kategorii filozofii polityki, jak prawo naturalne i prawa człowieka, sprawiedliwość, dobro wspólne, relacja: polityka – moralność, koncepcje dobrego ustroju, władza, wolność i suwerenność.

Wykład stanowi syntezę omawianych zagadnień, natomiast konwersatoria poświęcone są konkretyzującej lekturze i egzegezie wskazanych w bibliografii tekstów źródłowych, dobieranych fakultatywnie przez prowadzących ćwiczenia oraz dyskutowanych przez uczestników konwersatorium. Wykład kończy się egzaminem ustnym na ocenę, której podstawą będzie ogólna znajomość oraz rozumienie problemów zawartych w podanym niżej materiale, natomiast podstawą zaliczenia konwersatorium, również na ocenę, będzie zarówno aktywność intelektualna podczas zajęć, jak udokumentowana lektura wybranych i uzgodnionych z prowadzącym książek i artykułów (z wyłączeniem tekstów autorstwa wykładowcy).

I. Przedmiot filozofii polityki

1. Zagadnienia metateoretyczne: pojęcie i problemy filozofii polityki; filozofia polityki czy filozofia polityczna? filozofia polityki a myśl polityczna (ideologie, doktryny i programy polityczne); filozofia polityki a nauka o polityce; pojęcie metapolityki i jej definicje w różnych ujęciach (A.L. von Schlözer, J. de Maistre, J.M. Hoene Wroński, B. Croce, A. de Benoist, M. Riedel, S. Panunzio, P. Siena, A. Buela); polityka jako sztuka, zawód i powołanie; miejsce polityki w kulturze.

Teksty źródłowe:

[Józef Maria] Hoene Wroński, Metapolityka, przeł. J. Jankowski, Warszawa 1923, s. 34-60 i 257-296.

Max Weber, Polityka jako zawód i powołanie, przeł. A. Kopacki, Wyd. Znak, Kraków 1998, s. 98-107, przedruk w: Współczesna filozofia polityki..., s. 114-124.

Leo Strauss, Czym jest filozofia polityki? I. Problem filozofii polityki, w: tenże, Sokratejskie pytania. Eseje wybrane, przeł. P. Maciejko, Fundacja Aletheia, Warszawa 1998, s. 61-78 [fragment w: Współczesna filozofia polityki. Wybór tekstów źródłowych, red. D. Pietrzyk-Reeves i B. Szlachta, Wyd. DANTE, Kraków 2003, s. 63-68; inny przekład (R. Piekarski, H. Leszczyński): w: Czym jest filozofia polityki?, red. R. Piekarski, Wyd. UG, Gdańsk 1999, s. 17-37].

Eric Voegelin, Nowa nauka polityki, przeł. P. Śpiewak, Fundacja Aletheia, Warszawa 1992: Wprowadzenie, s. 15-35.

Michael Oakeshott, Filozofia polityki, przeł. A. Lipszyc, w: tenże, Wieża Babel i inne eseje, Fundacja Aletheia, Warszawa 1999, s. 119-138 [fragment w: Współczesna filozofia polityki..., s. 77-85].

David Daiches Raphael, Problemy filozofii polityki, przeł. A. Krzynówek, w: Współczesna filozofia polityki..., s. 86-93.

Robert Nozick, Filozofia polityki. Wyjaśniająca teoria polityki, w: tenże, Anarchia, państwo, utopia, przeł. P. Maciejko i M. Szczubiałka, Fundacja Aletheia, Warszawa 1999, s. 17-23.

Marcin Król, Cele filozofii politycznej, w: tenże, Filozofia polityczna, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008, s. 295-311.

Andrzej Zachariasz, Filozofia i polityka, czyli o potrzebie aksjologii politycznej, w: Filozofia i polityka w XX wieku, red. M. Szulakiewicz, Wyd. AUREUS, Kraków 2001, s. 21-33.

Wojciech Kaute, Polityka jako urzeczywistnienie filozofii. Tradycja i współczesność, w: Filozofia i polityka w XX wieku..., s. 35-46.

Bernard Crick, W obronie polityki, przeł. D. Pietrzyk-Reeves, w: Współczesna filozofia polityki..., s. 94-100.

Harvey Mansfield, Jak rozumieć politykę, czyli czego nauka może dowiedzieć się od humanistyki, przeł. K. Wigura, „Res Publica”, wiosna/lato 2008, s. 232-240.

Vittorio Possenti, Wprowadzenie historyczno-metodologiczne. Uwagi na temat filozofii społecznej XX wieku. Racjonalność oraz metoda odbudowy filozofii społecznej; Forma polityczna a filozofia społeczna, w: tenże, Zarys filozofii polityki. Społeczeństwa liberalne na rozdrożu, przeł. A. Fligel, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2012, s. 19-28, 49-64.

Opracowania:

Elementy filozofii polityki, red. M. Szyszkowska, Warszawa 1992.

Idee filozoficzne w polityce, red. T. Buksiński, Poznań 1998.

Romuald Piekarski, Wstęp do: Czym jest filozofia polityki..., s. 7-14.

Dorota Pietrzyk-Reeves, Bogdan Szlachta, O problematyczności filozofii polityki, w: Współczesna filozofia polityki..., s. 7-59.

Paweł Śpiewak, Filozof i polityka. Uwagi o myśli Leo Straussa, w: Dziedzictwo greckie we współczesnej filozofii politycznej, red. P. Kłoczowski, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2004, s. 67-90.

Hasła encyklopedyczne:

Ryszard Legutko, Filozofia polityczna, w: Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Wyd. WAM, Kraków 2004, s. 324-332.

Jacek Bartyzel, Filozofia polityki, w: J. Bartyzel, B. Szlachta, A. Wielomski, Encyklopedia polityczna, Wyd. POLWEN, Radom 2007, s. 90-100.

Tenże, Metapolityka, w: Encyklopedia „Białych Plam”, Wyd. POLWEN, t. XII, Radom 2003, s. 57-61[ lub: Metapolityka, w: Encyklopedia Polityczna…, s. 224-227].

Adam Wielomski, Polityka, w: tamże, t. XX, Radom 2006, s. 124-128.

Mieczysław Albert Krąpiec, Polityka, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, t. 8, Lublin 2007, s. 340-345.

2. Pojęcie „tego, co (swoiście) polityczne” (w ujęciu Carla Schmitta i Helmutha Plessnera): „sojusznik – wróg” jako rozróżnienie specyficznie polityczne; decyzjonistyczny i polemiczny charakter polityki: polityka jako „agon” vs „współzawodnictwo”, „konkurencja”, „dyskusja” oraz jako potencjalność wojny; konkretyzacja „nieprzyjaciela” politycznego: inimicus (wróg publiczny), a nie hostis (wróg prywatny); różne rozumienia polityki a presupozycje antropologiczne (człowiek „zły” czy „dobry” z natury); totalność i suwerenność polityki; polityka jako możność dysponowania ludzkim życiem; „antypolityka” i „depolityzacja”.

Teksty źródłowe:

Carl Schmitt, Pojęcie polityczności, w: tenże, Teologia polityczna i inne pisma, przeł. M.A. Cichocki, SIW ZNAK – Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków – Warszawa 2000, s. 191-250 [fragment w: Współczesna filozofia polityki..., s. 101-113; inny przekład: Pojęcie polityki, przeł. W. Buchner, w: „Zdanie” 1987, nr 3, Suplement 1, s. 1-12].

Helmuth Plessner, Władza a natura ludzka. Esej o antropologii światopoglądu historycznego, przeł. E. Paczkowska-Łagowska, WN PWN, Warszawa 1994, s. 3-13, 68-81.

Opracowania:

Ryszard Skarzyński, Od chaosu do ładu. Carl Schmitt i problem tego, co polityczne, Warszawa 1992.

Tadeusz Klementewicz, Pojęcie tego, co polityczne Carla Schmitta a współczesne koncepcje polityki, w: R. Skarzyński (red.), Carl Schmitt i współczesna myśl polityczna, Elipsa, Warszawa 1996, s. 93-106.

Mirosław Karwat, Cecha polityczności i dziedzina teorii polityki, w: Carl Schmitt..., s. 107-135.

Marcin Król, Polityczność, w: tenże, Filozofia polityczna…, s. 129-164.

Karl Löwith, Okazjonalny decyzjonizm Carla Schmitta, przeł. A. Górnisiewicz, „Kronos” 2010, nr 2, s. 112-138.

Elżbieta Paczkowska-Łagowska, Natura ludzka, historia, polityka w antropologii Helmutha Plessnera, w: H. Plessner, Władza a natura ludzka..., s. VII-XXVIII.

Hasła encyklopedyczne:

Jacek Bartyzel, Decyzjonizm, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, t. 2, Lublin 2001, s. 445-448.

3. Polityka jako reprezentowanie egzystencjalne (w ujęciu Erica Voegelina): społeczeństwo jako „kosmion” samointerpretujący się przez symbole; rola krytycznej episteme politike w objaśnianiu tych symboli; reprezentacja elementarna a reprezentacja egzystencjalna; artykulacja wspólnoty politycznej; kreacja państwa jako mimesis aktu kosmologicznego; władca jako reprezentant egzystencjalny wspólnoty.

Teksty źródłowe:

Eric Voegelin, Reprezentacja i egzystencja, w: tenże, Nowa nauka polityki..., s. 37-56.

Opracowania:

Ryszard Legutko, Eric Voegelin: polityka i transcendencja, „Znak” 1985, nr 370-371 (9-10), s. 128-146.

Adam Wielomski, Historia filozofii w ujęciu Erica Voegelina, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1999, nr 1 [to samo w: tenże, Konserwatyzm między Atenami a Jerozolimą. Szkice post-awerroistyczne, Fijorr Publishing, Chicago – Warszawa 2009, s. 163-208.

Cezary J. Olbromski, Platońskie pojęcie  w filozofii politycznej Erica Voegelina, w: Dziedzictwo greckie..., s. 91-105.

Problem ładu politycznego. Eseje o myśli Erica Voegelina (red. A. Miętek i M. J. Czarnecki), przekład zbiorowy, Teologia Polityczna, Warszawa 2010.

II. Dzieje filozofii polityki

Podręczniki podstawowe:

Leo Strauss, Joseph Cropsey, Historia filozofii politycznej. Podręcznik, przekład zbiorowy, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, Fronda PL, Warszawa 2010.

Piotr Nowak (red.), Historia filozofii politycznej. Część druga, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, Warszawa 2016.

W. Julian Korab-Karpowicz, Historia filozofii politycznej. Od Tukidydesa do Locke’a, Wydawnictwo Antyk – Marek Derewecki, Kęty 2010.

4. Klasyczna filozofia polityki (Grecja – Rzym): biblijne i greckie doświadczenie metaxy: odkrycie transcendencji i osobowej więzi z Bogiem oraz sumienia i godności człowieka; Platon: pierwsza teoria polityczna jako obiektywna episteme politike związana z kategorią prawdy (aletheia) i przeciwstawiona dowolności mniemań (doxai); odkrycie prawdy antropologicznej (polis jako makroanthropos odzwierciedlający typ człowieka); kryterium prawdziwości: otwarcie duszy na transcendencję (głos Dajmoniona) i odkrycie najwyższej idei Dobra (prawda teologiczna); polityka jako umiejętność panowania nad ludźmi i harmonizowania męstwa z rozwagą; Arystoteles: druga teoria polityczna; jej realistyczny (vs idealizm Platona) i empiryczny charakter; akcent na dojrzałość obywatelską (sens pojęcia „dobry obywatel”) i społeczną naturę człowieka (dzoon politikon): człowiek istotą, która musi „żyć w Mieście”; rzymski republikanizm (Cyceron).

Teksty źródłowe:

Platon, Państwo, przeł. W. Witwicki, PWN, Warszawa 1961, t. I, ks. VII, s. 358-370 (fragm. 514A-521B).

Tenże, Polityk, przeł. W. Witwicki, PWN, Warszawa 1961, s. 108-113 (fragm. 258b-260C), 141-143 (276C-E), 190-206 (303C-311B).

Arystoteles, Polityka, przeł. L. Piotrowicz, Ossolineum, Wrocław 1953, ks. III, r. I, s. 78-83 (fragm. 1275a-1276b), 120-122 (1288b-1289a).

Cyceron, Sen Scypiona, w: tenże, O państwie. O prawach, przeł. I. Żółtowska, Wyd. ANTYK, Kęty 1999, s. 87-93.

Opracowania:

Ryszard Legutko, Sokrates. Filozofia męża sprawiedliwego, Zysk i S-ka, Poznań 2013.

Hannah Arendt, Sokrates, w: taż, Polityka jako obietnica, przeł. W. Madej, M. Godyń, Prószyński i S-ka, Warszawa 2007, s. 39-71.

Eric Voegelin, Reprezentacja i prawda, w: tenże, Nowa nauka polityki..., s. 57-76.

Tenże, Platoński ład duszy, przeł. H. Krzeczkowski, „Znak” 1985, nr 370-371 (9-10), s. 147-164.

Tenże, Platon, przeł. A. Legutko-Dybowska, Teologia Polityczna, Warszawa 2009.

Tenże, Arystoteles, przeł. M.J. Czarnecki, Teologia Polityczna, Warszawa 2011.

Ryszard Legutko, Spór o Platona, w: tenże, Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte, Wyd. ARCANA, Kraków 1994, s. 73-94.

Tenże, Sofiści i demokracja, w: Dziedzictwo greckie..., s. 167-185.

Jacek Bartyzel, O sztuce wypasania ludzkich trzód. Wiedza i władza w filozofii politycznej Platona, „Sztuka i Filozofia” 1994, nr 8, s. 209-219.

Katarzyna Haremska, Aktualność platońskiej nauki o wychowaniu, w: Dziedzictwo greckie..., s. 237-248.

Leo Strauss, Czym jest filozofia polityki? II. Rozwiązanie klasyczne, w: tenże, Sokratejskie pytania..., s. 78-91 [fragment w: Współczesna filozofia polityki..., s. 68-69; w przekładzie R. Piekarskiego i H. Leszczyńskiego, s. 37-52].

Tenże, O polityce Arystotelesa, w: Sokratejskie pytania..., s. 23-60.

Filozofia polityczna Arystotelesa. Lektura i analiza „Polityki” /seminarium pod auspicjami Ośrodka Myśli Politycznej w Krakowie; prowadzący: R. Legutko, P. Kłoczowski, M. Kuniński/, www.omp.org.pl/filozofia_aryst.htm.

Jan Paweł Hudzik, Problematyczność pojęcia polityki – rozważania wokół Platona i Arystotelesa, w: tenże, Wykłady z filozofii polityki, Lublin 2002, s. 120-137.

Andrzej Szahaj, Marek N. Jakubowski, Klasyczna filozofia polityki, w: ciż, Filozofia polityki, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2005, s. 11-25.

5. Klasyczno-chrześcijańska (scholastyczna) filozofia polityki: Jan z Salisbury: organicyzm społeczny; św. Tomasz z Akwinu: filozofia polityki jako roztropnościowa (prudentia) sztuka rządzenia polegająca na wprowadzaniu ładu w życie wspólnoty ze względu na dobro wspólne (bonum commune).

Teksty źródłowe:

Jan z Salisbury, Policraticus, przeł. M. Tański, w: Historia idei politycznych. Wybór tekstów, opr. S. Filipowicz i in., t. I, Warszawa 2005³, s. 172-173.

Św. Tomasz z Akwinu, O władzy, przeł. J. Salij OP, w: tenże, Dzieła wybrane, Wyd. W drodze, Poznań 1984, ks. I, s. 135-137 [fragmenty w: Władza wolność prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Wyd. AUREUS, Kraków 1994, s. 55-59]; nowy przekład pt. O królowaniu – królowi Cypru, przeł. M. Matyszkowicz, Ośrodek Myśli Politycznej, Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera, Kraków 2006, s. 35-45.

Opracowania:

Jan Baszkiewicz, Myśl polityczna wieków średnich, Wyd. Poznańskie, Poznań 1998.

Jean Madiran, Filozofia polityczna św. Tomasza z Akwinu, w: tenże, Dwie demokracje. Wybór pism, Dębogóra 2020, s. 185-232.

Piotr Świercz, Człowiek, społeczeństwo, państwo w doktrynie politycznej św. Tomasza z Akwinu. Zarys problematyki, w: Człowiek, jego wolność i prawa, red. A. Hrebenda i W. Kaute, Katowice 2002.

Mateusz Matyszkowicz, komentarz do: św. Tomasz z Akwinu, O królowaniu…, s. 133-299.

Andrzej Szahaj, Marek N. Jakubowski, Klasyczna filozofia polityki, w: ciż, Filozofia polityki..., s. 25-31.

Alasdair MacIntyre, Prolog do katolickiej tradycji filozoficznej; Akwinata i późniejsi myśliciele średniowieczni, w: tenże, Bóg, filozofia, uniwersytety. Wybrane zagadnienia z historii katolickiej tradycji filozoficznej, przeł. A. Łagodzka, IW PAX, Warszawa 2013, s. 31-146.

6. Nowożytne i współczesne koncepcje polityki: źródła kryzysu nowożytności: dziedzictwo quasi-religijnej gnozy i rozkład Christianitas, nominalizm i awerroizm; autonomizacja i sekularyzacja polityki; utylitaryzm i racjonalizm polityczny; przesunięcia w dziedzinie wartości pod wpływem humanitaryzmu; zmiana standardów moralnych w ocenie celów społeczeństwa politycznego; namysł nad polityką w kontekście „wyjątku” lub „sytuacji ekstremalnej” raczej, niż „normy”; trzy „fale” nowożytności i jej główni reprezentanci (Machiavelli, Bodin, Kartezjusz, Hobbes, Spinoza, Locke, Rousseau, Kant, Hegel, Marks, Nietzsche); sekularyzacja gnozy (oświecenie, pozytywizm, marksizm) i „utopie u władzy”; od politycznego modernizmu do postmodernizmu (J. Habermas, M. Foucault, R. Rorty); współczesny neorepublikanizm (J.G.A. Pocock, Q. Skinner, Ph. Pettit); koniec czy odrodzenie filozofii polityki?

Teksty źródłowe:

Niccolò Machiavelli, Książę, przeł. W. Rzymowski, Ossolineum, Wrocław 1969, rozdział I, V, XV, XVII, XVIII [fragmenty w: Władza wolność prawo..., s. 297-302; może być też przekład Cz. Nankego].

Thomas Hobbes, Lewiatan, przeł. Cz. Znamierowski, PWN, Warszawa 1954, cz. I, r. XIII, s. 107-112, cz. II, r. XVII, s. 147-149, 151-152 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 273-279].

Benedykt de Spinoza, Traktat polityczny, przeł. I. Halpern, Wyd. AKME, Warszawa 1998, s. 25-28.

John Locke, Dwa traktaty o rządzie, przeł. Z. Rau, WN PWN, Warszawa 1992: Drugi traktat o rządzie, r. IX, §§ 123-131, s. 251-255 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 135-137].

Jean-Jacques Rousseau, Umowa społeczna, przeł. A. Peretiatkowicz, Łódź 1948, ks. I, r. I, s. 11-12, ks. I, r. IV, s. 15-18 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 140-143].

Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Zasady filozofii prawa, przeł. A. Landman, PWN, Warszawa 1969, cz. III, r. III, §§ 257-258, s. 238-239, §§ 259-261, s. 243-246 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 246-248].

Karol Marks, Ideologia niemiecka, w: K. Marks, F. Engels, Dzieła, przeł. K. Błeszyński, S. Filmus, Książka i Wiedza, Warszawa 1960, t. III, s. 77-78, 82-87 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 188-192].

Jürgen Habermas, Teoria działania komunikacyjnego, przeł. A.M. Kaniowski, WN PWN, Warszawa 2002, t. II, s. 586, 619-622, 699-700 [przedruk w: Współczesna filozofia polityki..., s. 314-318].

Michel Foucault, „Omnes et singulatim”: przyczynek do krytyki politycznego rozumu, w: tenże, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, przeł. D. Leszczyński, L. Rasiński, WN PWN, Warszawa – Wrocław 2000, s. 219-246.

Richard Rorty, Pierwszeństwo demokracji wobec filozofii, przeł. J. Margański, w: tenże, Obiektywność, relatywizm, prawda. Pisma filozoficzne, Fundacja Aletheia, Warszawa 1999, s. 264-274, 285-291 [przedruk w: Współczesna filozofia polityki..., s. 290-301].

Hannah Arendt, Kondycja ludzka, przeł. A. Łagodzka, Fundacja Aletheia, Warszawa 2000, s. 52-59, 63-67 [przedruk w: Współczesna filozofia polityki..., s. 125-132].

Opracowania:

Richard M. Weaver, Idee mają konsekwencje, przeł. B. Bubula, Kraków 1996, s. 9-24, 95-129.

Romano Guardini, Koniec czasów nowożytnych, przeł. Z. Włodkowa, w: tenże, Koniec czasów nowożytnych. Świat i osoba. Wolność, łaska, los, Wyd. Znak, Kraków 1969, s. 36-86.

Michael Oakeshott, Racjonalizm w polityce, przeł. A. Lipszyc, w: tenże, Wieża Babel..., s. 21-58.

Leo Strauss, Czym jest filozofia polityki? III. Rozwiązanie nowożytne, w: tenże, Sokratejskie pytania..., s. 91-106 [fragment w: Współczesna filozofia polityki..., s. 70-76; w przekładzie R. Piekarskiego i H. Leszczyńskiego, s. 52-69].

Lord Acton, Książę Machiavellego, przeł. J. i A. Rzegoccy, w: tenże, W stronę wolności, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2006, 129-156.

Isaiah Berlin, Oryginalność Machiavellego, przeł. Z. Dorosz, „Literatura na świecie” 1986, nr 6 (179), s. 208-276.

Paweł Kłoczowski, Rewolucja kartezjańska, w: Dziedzictwo greckie..., s. 47-66.

Miłowit Kuniński, Wątki antyczne w etyce Kartezjusza, w: Dziedzictwo greckie..., s. 11-45.

Zbigniew Stawrowski, Aktualność Heglowskiej filozofii polityki, w: Hegel a współczesność, red. R.Kozłowski, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 1997.

Max Scheler, Resentyment a moralność, przeł. J. Garewicz, Czytelnik, Warszawa 1977, s. 88-126, 130-160, 163-172.

Eric Voegelin, Gnoza – istota nowożytności; Rewolucja gnostycka – przypadek purytanów; Kres nowożytności, w: tenże, Nowa nauka polityki..., s. 103-170.

Tenże, Gnostycka polityka, przeł. J. Świątek, „Człowiek w kulturze” 2004, nr 16.

Gnoza polityczna, red. J. Skoczyński, Kraków 1998.

Roger Scruton, Intelektualiści nowej lewicy, przeł. T. Pisarek, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 1999, s. 52-69, 159-176.

Stanisław Gałkowski, Sofiści, postmodernizm i polityka, w: Dziedzictwo greckie..., s. 187-205.

Przewodnik po współczesnej filozofii polityki, red. R.E. Goodin, Ph. Pettit, Książka i Wiedza, Warszawa 1998.

Will Kymlicka, Współczesna filozofia polityczna. Wprowadzenie, przeł. A. Pawelec, Wyd. Znak, Kraków-Warszawa 1998.

Marek Szulakiewicz, Filozofia i polityka w XX wieku, w: Filozofia i polityka w XX wieku..., s. 11-19.

Andrzej Szahaj, Marek N. Jakubowski, Nowożytna filozofia polityki; Współczesna filozofia polityki, w: ciż, Filozofia polityki..., s. 33-182.

Vittorio Possenti, Społeczeństwa liberalne na rozdrożu, w: tenże, Zarys filozofii polityki…, s. 397-423.

Alasdair MacIntyre, U progu filozofii nowożytnej; Nowożytność, w: tenże, Bóg, filozofia, uniwersytety…, s. 147-246.

Hasła encyklopedyczne:

Jacek Bartyzel, Humanitaryzm, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. VIII, Radom 2002, s. 91-96.

Tenże, Makiawelizm, w: tamże, t. XI, Radom 2003, s. 227-232.

Adam Wielomski, Modernizm polityczny, w: tamże, t. XII, Radom 2003, s. 174-178.

Tenże, Postmodernizm, w: Encyklopedia polityczna…, s. 314-316.

Zygmunt Bauman, Ponowoczesność, w: Słownik społeczny..., s. 902-914.

Andrzej Szahaj, Postmodernizm, w: tamże, s. 935-941.

III. Główne kategorie filozofii polityki

7. Prawo naturalne i prawa człowieka: ateoretyczny zalążek myślenia prawnonaturalnego w mitologii i poezji greckiej: rozróżnienie nomos, Dike i Themis; wczesna refleksja teoretyczna (od filozofów jońskich do Platona); Arystoteles: pierwsza teoria prawa naturalnego i jego rozróżnienie od prawa pozytywnego: nadrzędna zasada słuszności (epikeja); teleologiczna koncepcja natury; rozumność prawa; stoicy: trójpodział: lex aeterna – lex naturalis – lex humana; prymat prawa naturalnego i akcent na jego powszechność (definicja Cycerona); powszechność zdolności jego odczytywania; ratio naturalis; prawnicza myśl rzymska i początki ius gentium; św. Augustyn: chrześcijańskie ujęcie prawa naturalnego; prawo naturalne jako przejaw woli Bożej (woluntaryzm prawnonaturalny); hierarchiczne uporządkowanie stopni prawa; porządek instytucji prawa naturalnego w społeczeństwie; św. Tomasz z Akwinu: rozróżnienie rodzajów prawa: per se (prawo wieczne) i per participationem; prawo naturalne jako uczestnictwo prawa wiecznego w rozumnej naturze człowieka (intelektualizm prawnonaturalny); powiązanie rodzajów praw; zdolność rozpoznania prawa naturalnego przez rozum i sumienie; treść prawa naturalnego: jego nakaz kardynalny i trzy normy główne; prawo naturalne a Dekalog; sekularyzacja prawa naturalnego począwszy od Grocjusza; zmiana znaczenia pojęcia „stanu natury” u Hobbesa; przesuwanie akcentu z przedmiotowych nakazów prawa naturalnego na podmiotowe uprawnienia jednostek (od Natural Law do Natural Rights); doktryna praw człowieka w różnych ujęciach (liberalne, socjalne, chrześcijańskie); koncepcja „rządów prawa”.

Teksty źródłowe:

Arystoteles, Etyka Nikomachejska, przeł. D. Gromska, PWN Warszawa 1956, ks. V, r. VII, s. 185-187 (1134b – 1135a), ks. V, r. X, 198-201 (1137a – 1138a) [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 60-62].

Tenże, Polityka..., ks. I, r. I, s. 8-9 (1253a), ks. II, r. V, s. 58-59 (1269a), ks. III, r. XI, s. 116-118 (1287b).

Cyceron, O państwie, w: tenże, O państwie. O prawach..., s. 71-72; O prawach, w: tamże, s. 103-111, 114-118.

Św. Augustyn, O Państwie Bożym przeciw poganom ksiąg XXII, przeł. W. Kornatowski, Wyd. PAX, Warszawa 1977, t. 2, ks. XIX, r. XII-XIV, s. 414-421 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 262-268].

Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, przeł. o. P. Bełch OP, t. 13 (Prawo), Veritas, Londyn 1985 [fragmenty w: Władza wolność prawo..., s. 62-68].

Hugo Grotius, O prawie wojny i pokoju, przeł. R. Bierzanek, PWN, Warszawa 1957, t. 1, s. 47-60, 87-96 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 68-76, 95-97].

Thomas Hobbes, Lewiatan..., cz. I, r. XIV, s. 113-116, r. XV, s. 126-127, 139-141, cz. II, r. XXVI, s. 236-237, 257 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 76-83].

John Locke, Dwa traktaty o rządzie..., Drugi traktat o rządzie..., r. II, §§ 4-5, s. 165, r. VII, § 87, s. 222-223, r. XVI, § 190, s. 300 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 98-99].

Monteskiusz, O duchu praw, przeł. T. Boy-Żeleński, Wyd. ANTYK, Kęty 1997, s. 13-17.

Immanuel Kant, O obecności złego pierwiastka obok dobrego, czyli zło radykalne w naturze ludzkiej, przeł. B. Wolniewicz, „Res Publica” 1991, nr 2 (40), s. 148-158.

Edmund Burke, Refleksje o Rewolucji Francuskiej, przeł. S. Magala, w: Władza wolność prawo..., s. 99-107.

Thomas Paine, Prawa człowieka, przeł. B. Szlachta, w: Władza wolność prawo..., s. 107-115.

Joseph de Maistre, O prawach pisanych, w: J. Trybusiewicz, De Maistre..., s. 171-174.

Karol Marks, W kwestii żydowskiej, w: K. Marks, F. Engels, Dzieła..., t. I, s. 440-448 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 116-120]

Gustaw Radbruch, Ustawa i prawo, przeł. J. Zajadło, „Ius et lex” 1/2002, s. 157-163.

Papież Pius XI, Mit brennender Sorge, przeł. A. Słomkowski, w: Władza wolność prawo..., s. 121-122.

Papież bł. Jan XXIII, Pacem in terris, w: Władza wolność prawo..., s. 123-126.

Czesław Martyniak, Problem filozofii prawa, w: Obiektywna podstawa prawa. Wybór pism Czesława Martyniaka, Antoniego Szymańskiego i Ignacego Czumy, wybór i opr. B. Szlachta, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2001, s. 1-33.

Ks. Antoni Szymański, Zakon przyrodzony, w: Obiektywna podstawa prawa..., s. 122-154 [fragment pt. Przyrodzony zakon moralny, w: Państwo jako wyzwanie..., s. 323-329].

Mieczysław Albert Krąpiec, Teoria prawa naturalnego, w: tenże: Człowiek i prawo naturalne, Wyd. KUL, Lublin 1993, s. 177-241.

Tenże, Porządek prawny („Ordo iuris”) – rzeczywistość czy fikcja?, „Ius et lex” 1/2002, s. 133-144.

Tenże, O rozumienie prawa, „Cywilizacja” 2005, nr 12, s. 12-32.

Ks. Tadeusz Guz, O prawie wiecznym, naturalnym i pozytywnym, „Cywilizacja” 2013, nr 44, s. 95-107.

John Mitchel Finnis, Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, przeł. K. Lossman, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2001, s. 71-76, 171-174, 242-253 [przedruk w: Współczesna filozofia polityki..., s. 237-249].

Herbert L.A. Hart, Czy istnieją uprawnienia naturalne?, przeł. M. Dybowski, w: Współczesna filozofia polityki..., s. 208-221.

Alan Gewirth, Czy istnieją uprawnienia absolutne?, przeł. M. Dybowski, w: Współczesna filozofia polityki..., s. 222-236.

George P. Fletcher, Na cześć „ius et lex”. Kilka refleksji nad pojęciem prawa, przeł. M. Kaduczak, „Ius et lex” 1/2002, s. 12-28.

John W. Montgomery, Rozważania nad „ius et lex”, przeł. M. Kaduczak, tamże, s. 28-33.

David Lyons, Osąd moralny a teoria prawa, przeł. M. Kaduczak, tamże, s. 62-84.

Leszek Kołakowski, O prawie naturalnym, tamże, s. 145-154.

Bogdan Szlachta, Natura ludzka jako problem filozoficzno-polityczny, „Horyzonty Polityki”, 1(1)/2010, s. 11-23.

Opracowania:

Leo Strauss, Prawo naturalne w świetle historii, przeł. T. Górski, Wyd. PAX, Warszawa 1969.

Roman Tokarczyk, Klasycy praw natury, Wyd. Lubelskie, Lublin 1988.

Zbigniew Stawrowski, Prawo naturalne i jego sens, „Civitas. Studia z filozofii polityki” nr 6, Kraków – Warszawa 2002.

Tenże, Prawo naturalne a ład polityczny, Instytut Myśli Józefa Tischnera, Instytut Studiów Politycznych PAN, Kraków – Warszawa 2006.

Paweł Armada, Polityczna natura człowieka jako problem: między czytaniem Arystotelesa a nowoczesnym użyciem rozumu, „Horyzonty Polityki”, 1(1)/2010, s. 25-62.

Czesław Martyniak, Obiektywna podstawa prawa według św. Tomasza z Akwinu, w: Obiektywna podstawa prawa..., s. 34-121.

Jacek Bartyzel, Kosmos i natura ludzka w antropologii Williama Shakespeare’a, „Horyzonty Polityki”, 1(1)/2010, s. 149-180.

Piotr Świercz, Znaczenie pojęcia „natura” w doktrynie politycznej Thomasa Hobbesa na tle koncepcji zoon politikon, „Horyzonty Polityki”, 1(1)/2010, s. 111-130.

Paweł Tarasiewicz, Prawo a naród, „Cywilizacja” 2005, nr 12, s. 34-46.

Wojciech Buchner, Rządy prawa a demokracja, „Arka” 1992, nr 42(6), s. 97-107.

Jan Paweł Hudzik, Prawa człowieka: ich filozoficzny sens i historyczne źródła, w: tenże, Wykłady z filozofii polityki..., s. 17-30.

Marcin Król, Koncepcja ludzkiej natury, w: tenże, Filozofia polityczna…, s. 95-128.

Vittorio Possenti, Pojęcie prawa naturalnego, w: tenże, Zarys filozofii polityki…, s. 65-87.

Hasła encyklopedyczne:

Mieczysław A. Krąpiec, Filozofia prawa, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 3, Lublin 2002, s. 500-512.

Jerzy Stelmach, Filozofia prawa, w: Słownik społeczny..., s. 333-363.

Ks. Henryk Skorowski SDB, Prawa człowieka, w: tamże, s. 960-970.

Bogdan Szlachta, Prawo, w: tamże, s. 971-1017.

Tenże, Prawo naturalne, w: Encyklopedia polityczna…, s. 333-337.

Piotr Jaroszyński, Prawo naturalne, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. XV, Radom 2005, s. 50-54.

Adam Wielomski, Prawa człowieka, w: tamże, s. 9-15.

8. Koncepcje sprawiedliwości i dobra wspólnego. Relacja polityka – moralność: pojmowanie sprawiedliwości i państwa sprawiedliwego w myśli antycznej (Platon, Arystoteles, Cyceron, Marek Aureliusz) oraz chrześcijańskiej (św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu); lex legalis a lex corruptio; dążenie do cnoty jako cel państwa w teoriach klasycznych a „instrumentalizacja cnoty” w koncepcjach nowożytnych; nowożytne teorie moralności i sprawiedliwości: makiawelizm, kantyzm, koncepcja „państwa etycznego” (Hegel, B. Croce); etyki altruizmu (A. Comte) i egoizmu (A. Rand); problem „hipertrofii moralności” (A. Gehlen); liberalna teoria sprawiedliwości jako bezstronności (J. Rawls); komunitarystyczna koncepcja cnoty i dobra wspólnego (A. MacIntyre).

Teksty źródłowe:

Platon, Państwo..., t. 1, ks. IV, s. 191-194 (419d – 421c), s. 216-220 (433 – 435a), s. 234-242 (441c – 445e) [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 9-17].

Tenże, Prawa, przeł. M. Majkowska, PWN, Warszawa 1960, ks. III, s. 109-117 (687c, e – 691d) [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 224-226].

Arystoteles, Polityka..., ks. I, r. I, s. 5 (1252a), ks. II, r. VIII, s. 44 (1264b), ks. III, r. I-IV, s. 78-91 (1275a – 1279a), r. V, s. 95-97 (1280b – 1281a), r. VII, s. 101-106 (1282b – 1284a).

Tenże, Etyka Nikomachejska..., ks. V, r. I-II, s. 159-169 (1129a – 1131a), r. V, s. 181-187 (1133b – 1135a), r. IX, s. 196-198 (1137a – 1137a) [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 20-27].

Marek Aureliusz, Rozmyślania, przeł. M. Reiter, PWN, Warszawa 1984, ks. IV s. 30-34, 37-40, 53, 109-110 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 30-34].

Św. Augustyn, O Państwie Bożym..., t. 1, ks. IV, r. III-IV, s. 221-224, t. 2, ks. XIX, r. XVII, s. 422-424, r. XXI, s. 427-429 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 44-46, 48-51].

Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna..., w: Władza wolność prawo..., s. 268-272.

Tenże, O władzy..., ks. I, s. 137-142, 147-150 [fragmenty w: Władza wolność prawo..., s. 227-232] albo O królowaniu…, s. 46-65.

Dante Alighieri, Monarchia, przeł. W. Seńko, Wyd. ANTYK, Kęty 2002, s. 31-34, 39-41, 46-47.

Niccolò Machiavelli, Rozważania, w: tenże, Wybór pism, PIW, Warszawa 1972, ks. II, r. XIII, s. 424-426, ks. III, r. VII i VIII, s. 530-534, r. XVI i XVII, s. 553-557 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 233-239].

Immanuel Kant, O wiecznym pokoju, przeł. F. Przybylak, Wyd. UWr, Wrocław 1992, s. 65-67, 77-86 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 239-246].

Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Zasady filozofii prawa..., cz. III, r. III, § 337, s. 324-325 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 248].

Benedetto Croce, Państwo moralne, przeł. M. Uliński, „Pismo Literacko-Artystyczne” 1984, nr 1 (20).

Ayn Rand, Etyka egoizmu, w: taż, Cnota egoizmu. Nowa koncepcja egoizmu, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2000, s. 11-40.

Carl Schmitt, Etyka państwowa i państwo pluralistyczne, przeł. A. Serafin, „Kronos” 2010, nr 2, s. 72-81.

Arnold Gehlen, Hipertrofia moralności, przeł. E. Paczkowska-Łagowska, „Zdanie” 1990, Suplement 12, s. 10-12.

Álvaro d’Ors, Dobro wspólne i wróg publiczny, przeł. B. Różycki, „Dialogi Polityczne” 2010, nr 13, s. 95-105.

John Rawls, Teoria sprawiedliwości, przekład zbiorowy, WN PWN, Warszawa 1994, s. 13-15, 17-30 [przedruk w: Współczesna filozofia polityki..., s. 135-147].

Ronald Dworkin, Biorąc prawa poważnie, przeł. T. Kowalski, WN PWN, Warszawa 1998, s. 293-307 [przedruk w: Współczesna filozofia polityki..., s. 148-158].

Michael J. Sandel, Liberalizm i jego krytycy, przeł. D. Pietrzyk-Reeves, w: Współczesna filozofia polityki..., s. 159-167].

John H. Hamilton, Natura ludzka a polityka, w: tenże: Moralne podstawy demokracji, przeł. J. Marcinkowski, WN PWN, Warszawa 1993, s. 86-102.

Alasdair MacIntyre, Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, przeł. A. Chmielewski, WN PWN, Warszawa 1996, s. 444-453 [przedruk w: Współczesna filozofia polityki..., s. 200-207].

Tenże, Czy patriotyzm jest cnotą?, przeł. T. Szubka, w: Komunitarianie. Wybór tekstów, wybrał i wstępem opatrzył P. Śpiewak, Fundacja Aletheia, Warszawa 2004, s. 285-304.

Charles Taylor, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przekład zbiorowy, WN PWN, Warszawa 2001, s. 24-29, 169-178 [przedruk w: Współczesna filozofia polityki..., s. 189-199].

Mieczysław Albert Krąpiec, Dobro wspólne, w: tenże, O ludzką politykę!, Katowice 1993, s. 107-136.

Opracowania:

Piotr Jaroszyński, Etyka. Dramat życia moralnego, Oficyna Wyd. MOST, Warszawa 1993, s. 48-99.

Otfried Höffe, Sprawiedliwość polityczna. Podstawy krytycznej filozofii prawa i państwa, przeł. J. Merecki, Kraków 1999.

Henryk Woźniakowski, Państwo jako dobro wspólne, w: Państwo jako wyzwanie, red. A. Rzegocki, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2000, s. 62-74.

Indywidualizm, wspólnotowość, polityka, red. M.N. Jakubowski, A. Szahaj, K. Arbiszewski, Toruń 2002.

Romuald Piekarski, Zagadnienie cnót politycznych – zarys problemu, w: Czym jest filozofia polityki?..., s. 111-131.

Cnoty polityczne – dawniej i obecnie. Moralne źródła polityki, red. R. Piekarski, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk 1977.

Tadeusz Szawiel, Sokrates: arete i cnota, „Civitas. Studia z filozofii polityki”, nr 8, Warszawa 2004, s. 9-39.

Hans-Georg Gadamer, Idea dobra w dyskusji między Platonem a Arystotelesem, przeł. Z. Nerczuk, Kęty 2002.

O. Jacek Salij OP, Miłość jako warunek sprawiedliwości, „Civitas. Studia z filozofii polityki” nr 4, Warszawa 2000, s. 21-32.

Jan Paweł Hudzik, Sprawiedliwość, w: tenże, Wykłady z filozofii polityki..., s. 71-82.

Jan Filip Staniłko, Sztuka dociekania jako szkoła cnót. Klasyczne inspiracje filozofii Alasdaira MacIntyre`a, w: Dziedzictwo greckie..., s. 107-148.

Łukasz Dominiak, Wartość wspólnoty. O filozofii politycznej komunitaryzmu, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2010, s. 90-155.

Piotr Bartula, Starożytny hedonizm – nowoczesny utylitaryzm, w: Dziedzictwo greckie..., s. 149-166.

Vittorio Possenti, Zagadnienie dobra wspólnego; Rozważania na temat teorii sprawiedliwości u Johna Rawlsa i Norberto Bobbia, w: tenże, Zarys filozofii polityki…, s. 89-117, 195-233.

Hasła encyklopedyczne:

Bogdan Szlachta, Etyka polityczna, w: Encyklopedia polityczna…, s. 71-75.

Tenże, Sprawiedliwość, w: Słownik społeczny..., s. 1313-1342.

Ks. Jerzy Koperek, Dobro wspólne, w: tamże, s. 139-147.

Mieczysław A. Krąpiec, Dobro wspólne, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 2, Lublin 2001, s. 628-639.

Zbigniew Pańpuch, Cnoty i wady, w: tamże, s. 216-231.

Arkadiusz Robaczewski, Cnota, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. IV, Radom 2000, s. 115-121.

Ewa Podrez, Cnota, w: Słownik społeczny..., s. 87-95.

Aneta Gawkowska, Komunitaryzm, w: tamże, s. 560-573.

Jacek Bartyzel, Komunitaryzm, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 5, Lublin 2004, s. 756-761.

Łukasz Dominiak, Komunitaryzm, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. XIX, Radom 2005, s. 187-190.

9. Koncepcje dobrego ustroju: państwo idealne i rządy „króla-filozofa” wg Platona; monarchia i demokracja jako dwa ustroje „macierzyste”; typologia klasyczna (Arystoteles, Cyceron, Akwinata) postaci porządku (formae ordinis) ustrojów dobrych (monarchia, arystokracja, politeja) i wypaczonych (tyrania, oligarchia, demokracja) wg dwóch krzyżujących się kryteriów wyodrębniania – podmiotu władzy i celu rządzącego; idea „rządu mieszanego” (regimen commixtum) i „porządku dwoistego” (duplex ordo); klasyczny sens pojęcia res publica jako synonimu państwa praworządnego bez względu na formę ustroju; zmiana sensu tego pojęcia (od Makiawela) w czasach nowożytnych (republika vs monarchia); idea monarchii uniwersalnej (cesarstwa); ustrój jako odzwierciedlenie boskiej kosmogonii i boskiego porządku; klasyczny (rzymski) sens dyktatury jako władzy praworządnej, lecz skoncentrowanej w sytuacji „stanu wyjątkowego” oraz jej odróżnienie od tyranii; pojęcie dyktatury „komisarycznej” i „suwerennej” w myśli współczesnej; nowożytne koncepcje podziału władz (Locke, Monteskiusz) oraz władzy „regulującej” (B. Constant); liberalna teoria ustroju konstytucyjnego; organicystyczna koncepcja państwa stanowego w romantyzmie politycznym; totalitarna koncepcja „państwa zamkniętego”; libertariańska koncepcja „państwa minimum”.

Teksty źródłowe:

Platon, Państwo..., t. 1, ks. IV, s. 242 (445d, e), ks. V, s. 288-290 (472c – 473d), ks. VI, s. 307-315 (485b – 489c), s. 330-335 (497b – 500b), s. 341-342 (503b-c), ks. VIII, s. 411-458 (544c – 569).

Tenże, Prawa..., ks. II, s. 120-121 (693d-e) [przedruk w: Władza wolność prawa..., s. 226).

Arystoteles, Polityka..., ks. II, r. VIII, s. 49 (1266a), ks. III, r. V, s. 92 (1279b), r. IX-XII, s. 109-119 (1285a – 1288b), ks. IV, s. 120-158 (1288b – 1301a).

Plutarch, O trzech ustrojach: moralne kryteria oceny polityki, przeł. M. Wojciechowski, „Teologia Polityczna” 2/2004 – 2005, s. 345-346.

Cyceron, O państwie..., s. 27-32, 36-39.

Jan z Salisbury, Policraticus…, s. 169-171.

Św. Tomasz z Akwinu, O władzy..., ks. I, s. 136, 140, 150-151, albo O królowaniu…, s. 58-62, 108-114.

Dante Alighieri, Monarchia..., s. 34-38, 41-48.

Robert Filmer, Patriarcha, przeł. P. Musiewicz, „Dialogi Polityczne” 2010, nr 13, s. 219-242.

John Locke, Dwa traktaty o rządzie..., Drugi traktat o rządzie..., r. XI-XII, §§ 134-148, s. 256-268 [przedruk w: Władza wolność własność..., s. 308-314].

Monteskiusz, O duchu praw..., s. 18-35.

Benjamin Constant, Wykłady z polityki konstytucyjnej, przeł. A. Waśniewska, w: B. Sobolewska, M. Sobolewski, Myśl polityczna XIX i XX w. Liberalizm, PWN, Warszawa 1978, s. 197-204.

Johann Gottlieb Fichte, Zamknięte państwo handlowe, przeł. J. Nowotniak, w: tenże, Zamknięte państwo handlowe i inne pisma, Fundacja Aletheia, Warszawa 1996, s. 150-159, 219-226, 237-244.

Wilhelm von Humboldt, Myśli o urządzeniu państwa spisane pod wpływem nowej konstytucji francuskiej, przeł. E. Namowicz, w: Państwo a społeczeństwo. Wizje wspólnot niemieckich od oświecenia do okresu restauracji, opr. T. Namowicz, Wyd. Poznańskie, Poznań 2001, s. 184-193.

Carl Ludwig von Haller, Restauracja nauki o państwie, czyli teoria stanu naturalnie-społecznego jako przeciwieństwa chimery ustroju sztucznie-obywatelskiego, przeł. A. Wołkowicz, w: Państwo a społeczeństwo..., s. 473-491.

Adam Heinrich Müller, Elementy sztuki rządzenia państwem, przeł. A. Wołkowicz, w: Państwo a społeczeństwo..., s. 492-510.

Franz von Baader, O trzech klasach ludzi, na jakie zawsze i niechybnie podzielona jest wszelka społeczność, zarówno polityczna, jak religijna; Trzy stany: nauczycieli, obrońców, żywicieli, przeł. A. Wołkowicz, w: Państwo a społeczeństwo..., s. 450-453, 457-458.

Juan Donoso Cortés, O dyktaturze, przeł. N. Łuczyńska, W. Przybylski, „Res Publica Nowa” 2007, nr 1, s. 150-160.

Carl Schmitt, O pojęciu dyktatury suwerennej, „Dialogi Polityczne” 2010, nr 13, s. 41-61.

Ks. Henri Delassus, Państwa powinny zachować model rodzinny, w: tenże, Duch rodzinny w domu, społeczeństwie i państwie, przeł. T. Fernandes Świątkiewicz, Stowarzyszenie Kultury Chrześcijańskiej im. Ks. Piotra Skargi, Kraków 2005, s. 35-47.

Aleksander Rembowski, Krytyka pozytywistycznej koncepcji państwa, w: Państwo jako wyzwanie..., s. 266-269.

Władysław Leopold Jaworski, Pojęcie państwa, w: Państwo jako wyzwanie..., s. 260-265.

Robert Nozick, Anarchia, państwo, utopia..., s. 43-53, 316-318 [przedruk w: Współczesna filozofia polityki..., s. 177-188].

Hans-Hermann Hoppe, O monarchii, demokracji i pojęciu ładu naturalnego, przeł. J. Jabłecki, w: tenże, Demokracja – bóg, który zawiódł. Ekonomia i polityka demokracji, monarchii i ładu naturalnego, Warszawa 2006, s. 85-122.

Opracowania:

Eugeniusz Jarra, Idea państwa u Platona i jej dzieje, Warszawa 1918.

Ryszard Legutko, Krytyka demokracji w filozofii politycznej Platona, Wyd. UJ, Kraków 1990.

Leo Strauss, O tyranii: odpowiedź, przeł. M. J. Czarnecki, „Dialogi Polityczne” 2008, nr 10, s. 137-145.

Zbigniew Stawrowski, O republice i postawie republikańskiej. Część 1: Dziedzictwo Platona, „Rzeczy Wspólne. Pismo Republikańskie”, nr 1/2010, s. 136-145; Część 2: Wkład Arystotelesa, tamże, nr 2/2010, s. 164-175.

Paweł Ziółek, Idea imperium, Warszawa 1997, s. 11-128.

Adam Doboszyński, „Duplex ordo” i regimen „commixtum”, w: tenże, Ustrój państwa narodowego, ProLog, Warszawa 1995, s. 10-15.

Carl Schmitt, Polityczny romantyzm, przeł. W. Kunicki, w: Rewolucja konserwatywna w Niemczech..., s. 139-155.

Karl. R. Popper, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, przeł. H. Krahelska, WN PWN, Warszawa 1993, t. 1 Urok Platona, s. 108-191; t. 2 Wysoka fala proroctw: Hegel, Marks i następstwa, s. 9-223.

Mieczysław Gogacz, Różnorodne ustroje państwa, w: Mądrość buduje państwo..., s. 192-214.

Miłowit Kuniński, W poszukiwaniu idealnego ustroju, w: Państwo jako wyzwanie..., s. 33-61.

Paweł Kaczorowski, Państwo zbudowane na zgodzie? O złożonej naturze XIX-wiecznego państwa konstytucyjnego i o hipotezie dotyczącej rządów prawa, „Studia Polityczne” 2015, nr 1(37), s. 161-189.

Tenże, O pojęciu i problemie państwa, „Studia Polityczne” 2015, nr 3(39), s. 215-236; 2015, nr 4(40), s. 143-165.

Adam Wielomski, Aksjologiczne fundamenty dyktatury u Carla Schmitta, „Pro Fide Rege et Lege” 2005, nr 2-3 (52), s. 8-14.

Vittorio Possenti, O pojęciu ludu; Demokracja a państwo; w: tenże, Zarys filozofii polityki…, s. 119-158, 303-392.

Hasła encyklopedyczne:

Piotr Jaroszyński, Demokracja, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 2, Lublin 2001, s. 472-476.

Paweł Skrzydlewski, Dyktatura, w: tamże, s. 776-780.

Jacek Bartyzel, Arystokracja, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. II, Radom 2000, s. 13-20.

Tenże, Cesarstwo, w: tamże, t. IV, Radom 2000, s. 25-39.

Tenże, Demarchia, w: tamże, s. 296-298.

Tenże, Demokracja, w: tamże, s. 307-320.

Tenże, Dyktatura, w: tamże, t. V, Radom 2001, s. 162-165.

Tenże, Monarchia, w: tamże, t. XII, Radom 2003, s. 182-188.

Tenże, Monokracja, w: tamże, t. XX, Radom 2006, s. 30-31.

Tenże, Ordo duplex, w: tamże, t. XIII, Radom 2004, s. 279-281.

Tenże, Politeja, w: tamże, t. XX, Radom 2006, s. 123-124.

Tenże, Republika, w: tamże, t. XV, Radom 2005, s. 244-246.

Tenże, Rząd mieszany, w: tamże, t. XVI, Radom 2005, s. 66-67.

Tenże, Teokracja, w: tamże, t. XVII, Radom 2006, s. 131-133.

Janusz Filipkowski, Nomokracja, w: tamże, t. XX, Radom 2006, s. 57-58.

Adam Wielomski, Ochlokracja, w: tamże, t. XIII, Radom 2004, s. 215-217.

Tenże, Oligarchia, w: tamże, s. 249-252.

Tenże, Państwo, w: tamże, t. XIV, Radom 2004, s. 50-54.

Tenże, Tyrania, w: tamże, t. XVII, Radom 2006, s. 231-233.

Miłowit Kuniński, Państwo, w: Słownik społeczny..., s. 801-824.

Dorota Pietrzyk-Reeves, Bogdan Szlachta, Republika, w: tamże, s. 1081-1116.

Artur Wołek, Ustrój polityczny, w: tamże, s. 1503-1512.

10. Władza, wolność, suwerenność: źródło i legitymizacja władzy; legitymizm a legalizm: skąd się bierze uprawnienie do rządzenia?; legitymizm pochodzenia (zgodność z „konstytucją” danego typu ustroju) i legitymizm celu (komu służy władza; dobro partykularne a dobro wspólne); legitymizm wiary jako warunek władzy w państwie chrześcijańskim; klasyczna teoria pochodzenia władzy z natury (stan społeczny „stanem naturalnym” człowieka); transcendentne źródło władzy w teorii klasyczno-chrześcijańskiej; demokratyczno-kontraktualna pochodzenia władzy od ludu/narodu (państwo i władza jako wynik „umowy społecznej” wolnych i równych indywiduów); ewolucja symbolu „lud” i procedur wyłaniania władzy; przednowożytne a nowożytne rozumienie władzy i państwa; średniowieczny suzeren a nowożytny suweren; suwerenność a dobro wspólne; pojęcie racji stanu; władza (potestas) a autorytet (auctoritas); władza a natura ludzka; wolność a władza; wolność chrześcijańska, liberalna i republikańska.

Teksty źródłowe:

Papież Gelazy I, Dwie władze; Bez pomieszania i rozdziału, w: Hugo Rahner, Kościół i państwo we wczesnym chrześcijaństwie, przeł. M. i J. Radożyccy, Wyd. PAX, Warszawa 1986, s. 165-171.

Jean Bodin, Sześć ksiąg o Rzeczypospolitej, przekład zbiorowy, PWN, Warszawa 1958, ks. I, r. VIII, s. 89-90, 98, 103-105, 135, r. X, s. 171, 176-178, 183-184, 187-188, 223-224, ks. II, r. I, 227-228 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 194-199].

Thomas Hobbes, Lewiatan..., cz. II, r. XVII, s. 152-157, 160-162, r. XX, s. 176 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 199-204].

John Locke, Dwa traktaty o rządzie..., Drugi traktat o rządzie..., r. I, § 3, s. 164, r. VIII, §§ 95-96, s. 230-231, § 99, s. 233 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 307-308].

Jean-Jacques Rousseau, Umowa społeczna..., ks. I, s. 11, ks. I, r. VI-VII, s. 20-24, ks. II, r. I, s. 29, r. II-IV, 30-36, r. VII, s. 41-42, r. X, s. 50 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 208-214].

Benjamin Constant, O wolności starożytnych i nowożytnych, przeł. Z. Kosno, „Arka” 1992, nr 42, s. 73-84 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 155-165].

John Stuart Mill, O wolności, przeł. A. Kurlandzka, PWN, Warszawa 1959, r. II, s. 189-192, r. III, s. 196-199, r. V, s. 276-282 [przedruk w: Władza wolność prawo..., s. 175-180].

Lord Acton, Historia wolności w czasach starożytnych; Historia wolności w chrześcijaństwie, przeł. A. Gowin, A. Branny, w: tenże, Historia wolności. Wybór esejów, Wyd. Znak, Kraków 1995, s. 35-98 [to samo w: Lord Acton, W stronę wolności…, s. 1-60.

Louis de Bonald, O władzy najwyższej, czyli o suwerenności, przeł. M. Wodzyńska-Walicka, w: Filozofia francuska XIX wieku, opr. B. Skarga, PWN, Warszawa 1978, s. 172-184.

Joseph de Maistre, O pochodzeniu społeczeństwa i stanie natury; O pochodzeniu i formach władzy, w: J. Trybusiewicz, De Maistre..., s. 139-157.

Ks. Henri Delassus, Jak powstają państwa?, w: tenże, Duch rodzinny..., s. 23-33.

Bertrand de Jouvenel, O władzy, przeł. W. Buchner, „Zdanie” 1989, nr 3, Suplement 9, s. 3-12; tenże: Teorie suwerenności, w: tenże, Traktat o władzy, przeł. K. Śledziński, Fijorr Publishing, Warszawa 2012, s. 44-61.

Carl Schmitt, Definicja suwerenności; Problem suwerenności jako kwestia formy prawnej i decyzji, w: tenże, Teologia polityczna..., s. 33-60.

Helmuth Plessner, Władza a natura ludzka..., s. 60-67, 80-104.

Kazimierz Władysław Kumaniecki, W poszukiwaniu suwerena, w: Państwo jako wyzwanie..., s. 306-310.

Ignacy Czuma, Absolutyzm ustrojowy, w: Państwo jako wyzwanie..., s. 313-322.

Mieczysław Gogacz, Państwo i władza, w: tenże, Mądrość buduje państwo..., s. 171-191.

Jacques Maritain, Pojęcie suwerenności, w: tenże, Człowiek i państwo, przeł. A. Grobler, Wyd. Znak, Kraków 1993, s. 35-61.

Yves R. Simon, Władza w demokracji, w: tenże, Filozofia rządu demokratycznego, przeł. R. Legutko, Wyd. ARKA, Kraków 1993, s. 101-136.

Manifest Legitymistyczny, „Pro Fide Rege et Lege” 1992, nr 1 (12), s. 10-13.

Miguel Ayuso Torres, Dobro wspólne a suwerenność – podróż tam i z powrotem, przeł. S. Sochaj, „Pro Fide Rege et Lege” 2004, nr 1 (48), s. 18-24.

Isaiah Berlin, Dwie koncepcje wolności, przeł. D. Grinberg, w: tenże, Dwie koncepcje wolności i inne eseje, s. 108-192 [fragmenty].

Philip Pettit, Wolność republikańska, przeł. A. Krzynówek, w: Współczesna filozofia polityki..., s. 168-176.

Giorgio Agamben, Logika suwerenności, w: tenże, Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, przeł. M. Salwa, Prószyński i S-ka, Warszawa 2008, s. 27-97.

Opracowania:

Józef Sieroń, Status jednostki i państwa w greckiej polis w świetle filozofii Sokratesa, Platona i Arystotelesa, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2003.

Jan Baszkiewicz, Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie, Warszawa 1964.

Primo Siena, Metapolityczne marzenie Dantego, przeł. B. Różycki, „Dialogi Polityczne” 2009, nr 11, s. 215-223.

Bogdan Szlachta, Monarchia prawa. Szkice z historii angielskiej myśli politycznej do końca epoki Plantagenetów, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2001.

Tenże, Konstytucjonalizm czy absolutyzm? Szkice z francuskiej myśli politycznej XVI wieku, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2005.

Miguel Ayuso Torres, Po Lewiatanie? O państwie i jego znaku, przeł. B. Różycki, „Dialogi Polityczne” 2009, nr 12, s. 151-169.

Michael Oakeshott, O postaci nowożytnego państwa europejskiego, w: tenże, O postępowaniu człowieka, przeł. M. Szczubiałka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 211-363.

Bogdan Szlachta, O pojęciu „suwerenność” (kilka uwag historyka doktryn politycznych), „Civitas. Studia z filozofii polityki” nr 7, Warszawa 2003, s. 7-70.

Paweł Kaczorowski, My i oni. Państwo jako jedność polityczna, Warszawa 1998.

Adam Wielomski, Filozofia polityczna francuskiego tradycjonalizmu 1789-1830, Kraków 2003, s. 54-97, 138-182.

Tadeusz Gadacz, Wolność i władza, „Civitas. Studia z filozofii polityki” nr 5, Kraków – Warszawa 2001, s. 71-82.

Jan Paweł Hudzik, Wolność; Władza, w: tenże, Wykłady z filozofii polityki..., s. 54-71, 82-109.

Marcin Król, Krótka historia idei wolności, w: tenże, Filozofia polityczna…, s. 61-93.

Barry Hindess, Filozofowie władzy. Od Hobbesa do Foucaulta, przeł. D. Leszczyński, Warszawa – Wrocław 1999.

Hasła encyklopedyczne:

Krzysztof Wroczyński, Autorytet, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 1, Lublin 2000, s. 425-428.

Jacek Bartyzel, Autorytet, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. II, Radom 2000, s. 92-99.

Tenże, Władza, w: tamże, t. XVIII, Radom 2006, s. 104-111.

Bogdan Szlachta, Autorytet, w: Słownik społeczny..., s. 27-33.

Czesław Porębski, Umowa społeczna, w: tamże, s. 1497-1502.

Paweł Kaczorowski, Władza, w: tamże, s. 1513-1524.

Henryk Kiereś, Wolność, Encyklopedia „Białych Plam”…, t. XVIII, s. 156-159.

Ryszard Legutko, Wolność, w: Słownik społeczny…, s. 1574-1582.

Arkady Rzegocki, Racja stanu, w: tamże, s. 1043-1053.

Adam Wielomski, Racja stanu, w: Encyklopedia „Białych Plam”, t. XV, Radom 2005, s. 147-149.

Tenże, Suweren; Suwerenność, w: tamże, t. XVII, Radom 2006, s. 29-32.

Tenże, Umowa społeczna, w: tamże, s. 254-256.

Uwaga!

Fragmenty pism wielu filozofów polityki są również w:

1/ Współczesna teoria i filozofia prawa na zachodzie Europy – wybór tekstów, opr. T. Gizbert-Studnicki i in., Kraków 1985.

2/ Współczesna myśl polityczna – wybór tekstów źródłowych, opr. K. Karolczak i in., Warszawa 1994.

3/ Wybór tekstów źródłowych z historii doktryn polityczno-prawnych, opr. J. Justyński, Toruń 2004².

4/ Historia idei politycznych. Wybór tekstów, opr. S. Filipowicz i in., t. I-II, Warszawa 2005³.

5/ Słownik myśli społeczno-politycznej, opr. J. Derek i in., Bielsko-Biała 2004.

Literatura:

A/ Literatura podstawowa:

1/ Władza, wolność, prawo. Wybór tekstów z historii doktryn politycznych dla studiujących prawo, nauki polityczne i filozofię, red. B. Szlachta, Wyd. Aureus, Kraków 1994.

2/ Współczesna filozofia polityki. Wybór tekstów źródłowych, red. D. Pietrzyk-Reeves i B. Szlachta, Wyd. Dante, Kraków 2003.

3/ Eric Voegelin, Nowa nauka polityki, Fundacja Aletheia, Warszawa 1992.

4/ Leo Strauss, Joseph Cropsey, Historia filozofii politycznej. Podręcznik, przekład zbiorowy, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, Fronda PL, Warszawa 2010.

5/ Piotr Nowak (red.), Historia filozofii politycznej. Część druga, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, Warszawa 2016.

6/ Luc Ferry, Alain Renaut, Philosophie politique, t. 1-3, PUF, Paris 1984- 1985.

B/ Literatura uzupełniająca:

1/ M. Król, Filozofia polityczna, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008.

2/ A. Szahaj, M.N. Jakubowski, Filozofia polityki, Warszawa 2005.

3/ W. Julian Korab-Karpowicz, Historia filozofii politycznej. Od Tukidydesa do Locke’a, Wydawnictwo Antyk – Marek Derewecki, Kęty 2010.

4/ Przewodnik po współczesnej filozofii polityki, red. R.E. Goodin, Ph. Pettit, Wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1998.

5/ Filozofia i polityka w XX wieku, red. M. Szulakiewicz, Wyd. Aureus, Kraków 2001.

Metody i kryteria oceniania:

Egzamin ustny po zakończeniu semestru w sesji egzaminacyjnej, składający się z dwu części: sprawdzającej wiedzę z zakresu treści merytorycznych wyszczegółowionych w punkcie „treści merytoryczne przedmiotu” i będące przedmiotem wykładu oraz sprawozdanie z lektury wybranej książki z zakresu podstawowych kategorii filozofii polityki.

Warunek dopuszczenia do egzaminu: zdany egzamin z filozofii (ogólnej), teorii polityki i historii doktryn politycznych.

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2021/22" (zakończony)

Okres: 2022-02-21 - 2022-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Jacek Bartyzel
Prowadzący grup: Jacek Bartyzel
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Egzamin
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)