Fizjologia aktywności fizycznej

Przedmiot ma na celu zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami z zakresu klasyfikacji aktywności fizycznej, wysiłku fizycznego i zmianami adaptacyjnymi organizmu pod wpływem wysiłku. Na wykładach student zdobędzie wiedzę i umiejętności z zakresu energetyki wysiłku fizycznego oraz zastosowania badan fizjologicznych w kontroli efektów treningowych w wybranych dyscyplinach sportu.

Przedmiot realizowany w formie wykładów

Wykład

Tematyka wykładów obejmuje pojęcia z zakresu klasyfikacji i energetyki wysiłku fizycznego. Przedstawiane są główne mechanizmy regulacyjne w układzie oddechowym i sercowo-naczyniowym podczas wysiłku fizycznego. Na wykładach przedstawiane są fizjologiczne aspekty procesów zmęczenia i wypoczynku w sporcie. Student zapoznaje się z metodami zastosowania badan fizjologicznych w kontroli efektów treningowych w wybranych dyscyplinach sportu.

Wykłady

Wprowadzenie do modułu (przedmiotu), omówienie organizacji zajęć, zapoznanie z programem zajęć (wymagania zaliczenia modułu (przedmiotu)), podanie piśmiennictwa

1. Podstawy fizjologii wysiłku

1.1. Narząd ruchu

1.1.1. Mięśnie szkieletowe

1.1.1.1. Budowa

1.1.1.2. Czynność skurczowa mięśnia

1.2. Wykorzystanie tlenu przez ustrój ludzki

1.2.1. Przemiana materii

1.2.1.1. Podstawowa przemiana materii (PPM)

1.2.1.2. Całkowita przemiana materii (CPM)

1.2.1.3. Współczynnik oddechowy (RQ)

1.2.1.4. Deficyt tlenowy i dług tlenowy

1.2.2. Pobór tlenu w czasie wysiłku o stałym obciążeniu

1.2.3. Pobór tlenu w czasie wysiłku o wzrastającym obciążeniu; VO2max

1.2.3.1. Metody pomiaru VO2max

1.2.3.2. Czynniki determinujące VO2max

1.2.3.3. Wydolność fizyczna

1.3. Ocena obciążeń wysiłkiem

1.3.1. Skala Borga

1.3.2. Próg mleczanowy

1.3.2.1. Zastosowanie wyników pomiaru progu mleczanowego

1.3.3. MET

1.4. Źródła energii dla mięśni

1.4.1. ATP i fosfokreatyna

1.4.2. Substraty wewnątrzmięśniowe

1.4.2.1. Glikogen

1.4.2.2. Triacyloglicerole mięśniowe

1.4.3. Substraty krwiopochodne

1.4.3.1. Glukoza

1.4.3.2. Wolne kwasy tłuszczowe

1.4.3.3. Lipoproteiny osocza

1.4.3.4. Ciała ketonowe

1.4.3.5. Aminokwasy

1.4.4. Białka

1.4.4.1. Zapotrzebowanie na białko w czasie wysiłku

1.4.4.2. Powysiłkowa synteza białka w mięśniach

1.4.5. Amoniak

1.5. Wpływ treningu na wykorzystanie węglowodanów i tłuszczów

1.5.1. Trening wytrzymałościowy

1.5.2. Trening beztlenowy

1.6. Wpływ wysiłku na układ wydzielania wewnętrznego

1.6.1. Wprowadzenie

1.6.2. Wpływ wysiłku na stężenie hormonów we krwi

1.6.2.1. Adrenokortykotropina i hormony wydzielane przez korę nadnerczy

1.6.2.2. TSH i hormony wydzielane przez gruczoł tarczowy

1.6.2.3. Gonadotropiny i hormony wydzielane przez gruczoły płciowe (gonady)

1.6.2.4. Prolaktyna

1.6.2.5. Hormon wzrostu (GH)

1.6.2.6. Hormon antydiuretyczny (wazopresyna, ADH)

1.6.2.7. Przedsionkowy peptyd natriuretyczny (sodopędny) (ANP)

1.6.2.8. Hormony wydzielane przez wyspy trzustki (wyspy Langerhansa)

1.6.2.9. Aminy katecholowe (adrenalina, noradrenalina)

1.6.2.10. Erytropoetyna

1.6.2.11. Oksytocyna

1.6.2.12. Parathormon i kalcytonina

1.6.2.13. Peptydy opioidowe

1.6.2.14. Hormony regulujące łaknienie (apetyt)

1.7. Wpływ wysiłku na układ krążenia

1.7.1. Wprowadzenie

1.7.2. Wysiłki dynamiczne

1.7.2.1. Objętość minutowa serca

1.7.2.2. Ciśnienie tętnicze

1.7.2.3. Wykonywanie wysiłku kończynami górnymi

1.7.2.4. Wpływ wysiłku na dystrybucję krwi w ustroju

1.7.3. Wysiłek statyczny a czynność układu krążenia

1.7.4. Krążenie płucne

1.7.5. Ekstrakcja tlenu w tkankach

1.7.6. Mioglobina

1.8. Wpływ treningu na układ krążenia

1.8.1. Częstość skurczów serca

1.8.2. Wielkość serca

1.8.3. Objętość wyrzutowa

1.8.4. Objętość minutowa

1.8.5. Naczynia krwionośne

1.8.6. Ciśnienie tętnicze

1.9. Wpływ wysiłku na układ oddechowy

1.9.1. Wprowadzenie

1.9.2. Wpływ wysiłku na wentylację płuc

1.9.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego na wentylację płuc

1.10. Wpływ wysiłku na krew

1.10.1. Wprowadzenie

1.10.2. Wpływ wysiłku

1.10.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego

1.11. Wpływ wysiłku na równowagę kwasowo-zasadową

1.12. Wpływ wysiłku na czynność nerek

1.12.1. Wprowadzenie

1.12.2. Wpływ wysiłku

1.13. Wpływ wysiłku na czynność przewodu pokarmowego

1.13.1. Wprowadzenie

1.13.2. Wpływ wysiłku

1.14. Wpływ wysiłku na układ odpornościowy

1.14.1. Wprowadzenie

1.14.2. Wpływ wysiłku

1.14.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego

1.14.4. Cytokiny

1.15. Zmęczenie

1.15.1. Wprowadzenie

1.15.2. Zmęczenie obwodowe

1.15.2.1. Droga ruchowa

1.15.2.2. Przyczyny mięśniowe

1.15.3. Zmęczenie ośrodkowe

1.15.4. Przetrenowanie

2. Podstawy treningu fizycznego

2.1. Trening wytrzymałościowy

2.1.1. Metody treningu wytrzymałościowego

2.1.1.1. Metody treningu ciągłego

2.1.1.2. Metody treningu powtórzeniowego

2.1.1.3. Metody treningu interwałowego wytrzymałości

2.1.2. Wpływ treningu wytrzymałościowego na organizm

2.1.3. Wpływ treningu na ekonomikę wysiłku

2.2. Trening szybkości (wydolności beztlenowej)

2.3. Ocena wydolności

2.3.1. Ocena wydolności tlenowej

2.3.1.1. Metody pomiaru maksymalnego poboru tlenu

2.3.2. Ocena wydolności beztlenowej

2.3.2.1. Test Margarii–Kalamena

2.3.2.2. Test ergometryczny „siła–szybkość” według Vandewalle’a

2.3.2.3. Test Wingate (Bar-Ora)

2.3.2.4. Stężenie kwasu mlekowego w ocenie wydolności beztlenowej

2.4. Trening ogólnorozwojowy

2.5. Trening siły mięśniowej

2.5.1. Rola treningu siłowego w utrzymaniu zdrowia

2.5.2. Trening siłowy u dzieci

2.5.3. Metody treningu siły i ich wpływ na organizm

2.5.3.1. Metoda izometryczna (statyczna)

2.5.3.2. Metody dynamiczne

2.5.3.3. Elektrostymulacja mięśni (EMS)

3. Wysiłek fizyczny i trening kobiet

3.1. Wprowadzenie

3.2. Skład ciała

3.3. Metabolizm

3.4. Układ ruchu

3.5. Siła mięśniowa

3.6. Trening siłowy

3.7. Krew i układ krążenia

3.8. Układ oddechowy

3.9. Termoregulacja

3.10. Wydolność tlenowa

3.11. Cykl miesiączkowy a zdolność do wykonywania wysiłków wytrzymałościowych, szybkościowych i siłowych

3.12. Trening wytrzymałościowy

3.13. Zdolność do wykonywania wysiłków beztlenowych

3.14. Trening a zaburzenia cyklu miesiączkowego

3.15. Hormony a wysiłek

3.16. Wysiłek fizyczny i trening kobiet w ciąży

3.16.1. Rola hormonów płciowych w przebiegu ciąży

3.16.1.1. Progesteron

3.16.1.2. Estrogeny

3.16.1.3. Relaksyna

3.16.1.4. Somatomammotropina kosmówkowa

3.16.2. Uwarunkowania wysiłku podczas ciąży

3.16.2.1. Zmiany w składzie ciała oraz układzie ruchu

3.16.2.2. Wydatek energetyczny oraz zapotrzebowanie na tlen

3.16.2.3. Układ krążenia

3.16.2.4. Termoregulacja matki i płodu

3.16.3. Trening rekreacyjny w okresie ciąży i uzasadnienie jego stosowania

3.16.4. Wpływ treningu w okresie ciąży na zdolność do wykonywania wysiłków długotrwałych (wydolność tlenową)

3.16.5. Demineralizacja kości

3.16.6. Karmienie piersią

3.16.7. Ciąża a sport wyczynowy

3.16.8. Trening siłowy w okresie ciąży

3.16.9. Specyfika kobiet starszych a możliwości poprawy siły i mocy mięśni

4. Wysiłek fizyczny i trening sportowy w wieku rozwojowym

4.1. Rozwój ontogenetyczny (osobniczy)

4.2. Czynniki rozwoju a tzw. norma auksologiczna (rozwojowa)

4.2.1. Czynniki wpływające na rozwój

4.2.2. Granice normy auksologicznej (rozwojowej)

4.3. Rozwój motoryczny w wieku rozwojowym

4.4. Odrębności morfologiczno-funkcjonalne i psychiczne w wieku rozwojowym a wysiłek fizyczny

4.5. Odrębności reakcji układu krążenia i układu oddechowego u dzieci na obciążenia fizyczne

4.6. Sprawność i wydolność fizyczna u dzieci i młodzieży oraz metody ich oceny

4.6.1. Hipokinezja – czynnik obniżający wydolność fizyczną

4.6.2. Testy i mierniki sprawności i wydolności fizycznej stosowane u dzieci

4.7. Wiek biologiczny a zwiększony wysiłek fizyczny

4.8. Ogólne zasady żywienia dzieci aktywnych sportowo

4.9. Ogólne zasady prowadzenia treningu dzieci i młodzieży

4.10. Kategorie wiekowe rozpoczęcia treningów i zasady kwalifikacji do określonych dyscyplin sportu

4.11. Niepożądane skutki szkolenia sportowego nieletnich

5. Starzenie się a wydolność fizyczna człowieka

5.1. Starzenie się a skład ciała

5.2. Starzenie się a masa mięśni szkieletowych

5.3. Starzenie się a siła i moc mięśni szkieletowych człowieka

5.4. Starzenie się a maksymalny pobór tlenu

5.5. Trening fizyczny osób w starszym wieku

5.5.1. Trening siłowy

5.5.2. Trening wytrzymałościowy

6. Wysiłek fizyczny w różnych temperaturach otoczenia

6.1. Wprowadzenie

6.2. Podstawy termoregulacji

6.3. Wysiłek w wysokiej temperaturze otoczenia

6.3.1. Następstwa odwodnienia

6.3.2. Następstwa hipertermii

6.3.3. Profilaktyka zaburzeń cieplnych i poprawa zdolności do wysiłku

6.4. Wysiłek w niskiej temperaturze otoczenia

6.4.1. Fizjologiczna reakcja na zimno

6.4.1.1. Reakcje naczyniowe

6.4.1.2. Termogeneza

6.4.2. Adaptacja do długotrwałej ekspozycji na zimno

6.4.3. Wysiłek w zimnym powietrzu

6.4.4. Wysiłek w zimnej wodzie

6.4.5. Zdolność do wysiłku w niskiej temperaturze otoczenia

6.4.6. Zagrożenia związane z wysiłkiem w niskiej temperaturze otoczenia

6.4.7. Zapobieganie wychłodzeniu

7. Zintegrowana odpowiedź ustroju na niedotlenienie wysokościowe

7.1. Wprowadzenie

7.2. Zmiana ciśnienia tlenu wraz ze wzrostem wysokości nad poziom morza

7.3. Hipoksja i hiperwentylacja wysokościowa – wpływ aklimatyzacji

7.4. Wymiana tlenu w płucach na szczycie Mount Everestu

7.5. Przesunięcia krzywej dysocjacji oksyhemoglobiny

7.6. Konsekwencje kwasowo-zasadowe hipoksji wysokościowej

7.7. Wydolność fizyczna w warunkach wysokogórskich

7.7.1. Wysiłki krótkotrwałe o mocy maksymalnej

7.7.2. Wysiłki długotrwałe

7.8. Trening w warunkach wysokogórskich

8. Wysiłek i sport niepełnosprawnych

8.1. Wprowadzenie

8.2. Specyfika zdolności wysiłkowej w procesie usprawniania

8.3. Testy czynnościowe i ich odrębności w przypadku osób z niepełnosprawnością

8.4. Wybrane zagadnienia sportu niepełnosprawnych

8.4.1. Wydolność tlenowa osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego

8.4.2. Rola i znaczenie wydolności beztlenowej w życiu codziennym oraz sportowej aktywności fizycznej osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym

8.4.3. Metody oceny wydolności beztlenowej mięśni kończyn górnych osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego w warunkach laboratoryjnych

9. Wpływ niedoboru aktywności ruchowej (hipokinezji) na ustrój

9.1. Roztrenowanie i hipokinezja sportowców

9.1.1. Wpływ przerw w treningu na VO2max i tolerancję wysiłkową

9.1.2. Tapering jako forma poprawy zdolności wysiłkowej sportowców

9.2. Ograniczenie aktywności fizycznej i długotrwałe pozostawanie w pozycji leżącej przez osoby zdrowe

9.2.1. Objętość i skład płynów ustrojowych

9.2.2. Czynność układu krążenia

9.2.3. Nietolerancja ortostatyczna

9.2.4. Termoregulacja

9.2.5. Mięśnie szkieletowe

9.2.6. Metabolizm kości

9.2.7. Adaptacja chrząstek stawowych

9.2.8. Tolerancja węglowodanów

9.2.9. Układ odpornościowy

9.2.10. Zdolność do wysiłków fizycznych

9.2.11. Właściwości psychofizjologiczne

9.3. Przebywanie w warunkach mikrograwitacji

9.4. Hipokinezja a proces starzenia się

9.5. Zapobiegnie skutkom hipokinezji

10. Trening zdrowotny

10.1. Wprowadzenie

10.2. Trening zdrowotny – efekty fizjologiczne

10.3. Trening zdrowotny – zalecenia

10.4. Kwalifikacja do treningu zdrowotnego

10.5. Trening zdrowotny – tolerancja wysiłku fizycznego oraz możliwość powikłań

11. Wysiłek fizyczny w wybranych chorobach

11.1. Wprowadzenie

11.2. Aktywność fizyczna a choroba niedokrwienna serca

11.3. Aktywność fizyczna a otyłość

11.4. Aktywność fizyczna a cukrzyca

12. Wysiłek fizyczny a żywienie

12.1. Wprowadzenie

12.2. Makroskładniki diety

12.2.1. Węglowodany

12.2.2. Tłuszcze

12.2.3. Białko

12.3. Płyny i inne składniki diety

12.4. Reaktywne formy tlenu

12.5. Dieta i jej uzupełnianie – suplementy

12.6. Żywienie w wysiłku o wysokiej intensywności (HIE)

12.7. Żywienie w sportach walki (SW)

12.8. Żywienie w wysiłku wytrzymałościowym (EE)

12.9. Żywienie w ekstremalnych sportach wytrzymałościowych

12.10. Żywienie w wysiłku przerywanym o wysokiej intensywności (HIIE)

13. Doping w sporcie

13.1. Wprowadzenie

13.2. Definicja dopingu

13.3. Reguły antydopingowe

13.4. Analiza środków dopingujących

13.5. Lista substancji i metod zabronionych w sporcie

13.6. Medyczne aspekty stosowania środków dopingujących

13.7. Steroidy anaboliczno-androgenne

13.8. Erytropoetyna

13.9. Insulina

13.10. Hormon wzrostu

13.11. Agoniści receptorów beta2-adrenergicznych

13.12. Modulatory hormonów i metabolizmu

13.13. Diuretyki

13.14. Stymulanty

13.15. Narkotyki

13.16. Kanabinoidy

13.17. Glikokortykoidy (glikokortykosteroidy, GKS)

13.18. Beta-blokery (beta-adrenolityki)

13.19. Nieświadome użycie substancji dopingujących

14. Podstawy genetyki wysiłku fizycznego

14.1. Wprowadzenie

14.2. Geny warunkujące zdolność organizmu do wysiłku fizycznego

14.2.1. Gen ACTN3

14.2.2. Gen ACE

14.2.3. Gen BDKRB2

14.2.4. Gen PPAR-alfa

14.2.5. Gen MSTN

14.3. Doping genowy

15. Fizjologia nurkowania

15.1. Historia nurkowania

15.2. Wpływ ciśnienia wody na ciało człowieka

15.3. Konsekwencje oddychania mieszaniną gazów pod zwiększonym ciśnieniem

15.4. Czynność płuc podczas nurkowania z automatem oddechowym

15.5. Fizjologia nurkowania na wstrzymanym oddechu

15.5.1. Nurkowanie na wstrzymanym oddechu jako sport

15.5.2. Fazy wstrzymania oddechu

15.5.3. Wymiana gazowa w trakcie wstrzymywania oddechu

15.5.4. Odruch nurkowy

15.5.5. Wpływ wstrzymania oddechu na mózg

15.5.6. Mechanizmy zapobiegające zgnieceniu klatki piersiowej na dużej głębokości

15.5.7. Zagrożenia związane z nurkowaniem na wstrzymanym oddechu

Zaliczenie z Projektu - prezentacji w formie elektronicznej na DVD i papierowej

Zaliczenie z oceną ustne

Literatura obowiązkowa

1. Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego. Górski J. PZWL, Warszawa 2019. 358 s. ISBN 978-83-200-5729-4.

3. Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. Górski J. PZWL, Warszawa 2008. 570 s. ISBN 978-83-200-3753-1.

Literatura uzupełniająca:

1. Birch, K.; MacLaren, D.; George, K.. Fizjologia sportu. Krótkie wykłady. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, 272 s. ISBN 978-83-01-15460-8.

2. Testy fizjologiczne w ocenie wydolności fizycznej. Red. Zatoń, Marek; Jastrzębska, Agnieszka . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, 186 s. ISBN 978-83-01-16318-1.

3. Borkowski, J. Bioenergetyka i biochemia tlenowego wysiłku fizycznego. Dla studentów i trenerów oraz wszystkich tych, którzy są ciekawi, skąd bierze się energia do pracy mięśni. Red. . : Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, 2019, 131 s. ISBN 978-83-64354-56-4.

4. Trening fizyczny w wybranych chorobach narządów wewnętrznych : dlaczego?, jak? : podręcznik dla studentów / red. Kucio C., Nowak Z., Wydawnictwo AWF Katowice 2011.

Moduł Kształcenia Animacja czasu wolnego MK 3.

Przedmiot ma na celu zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami z zakresu klasyfikacji aktywności fizycznej, wysiłku fizycznego i zmianami adaptacyjnymi organizmu pod wpływem wysiłku. Na wykładach student zdobędzie wiedzę i umiejętności z zakresu energetyki wysiłku fizycznego oraz zastosowania badan fizjologicznych w kontroli efektów treningowych w wybranych dyscyplinach sportu.

Przedmiot realizowany w formie wykładów

Wykład

Tematyka wykładów obejmuje pojęcia z zakresu klasyfikacji i energetyki wysiłku fizycznego. Przedstawiane są główne mechanizmy regulacyjne w układzie oddechowym i sercowo-naczyniowym podczas wysiłku fizycznego. Na wykładach przedstawiane są fizjologiczne aspekty procesów zmęczenia i wypoczynku w sporcie. Student zapoznaje się z metodami zastosowania badan fizjologicznych w kontroli efektów treningowych w wybranych dyscyplinach sportu.

Wykłady

Wprowadzenie do modułu (przedmiotu), omówienie organizacji zajęć, zapoznanie z programem zajęć (wymagania zaliczenia modułu (przedmiotu)), podanie piśmiennictwa

1. Podstawy fizjologii wysiłku

1.1. Narząd ruchu

1.1.1. Mięśnie szkieletowe

1.1.1.1. Budowa

1.1.1.2. Czynność skurczowa mięśnia

1.2. Wykorzystanie tlenu przez ustrój ludzki

1.2.1. Przemiana materii

1.2.1.1. Podstawowa przemiana materii (PPM)

1.2.1.2. Całkowita przemiana materii (CPM)

1.2.1.3. Współczynnik oddechowy (RQ)

1.2.1.4. Deficyt tlenowy i dług tlenowy

1.2.2. Pobór tlenu w czasie wysiłku o stałym obciążeniu

1.2.3. Pobór tlenu w czasie wysiłku o wzrastającym obciążeniu; VO2max

1.2.3.1. Metody pomiaru VO2max

1.2.3.2. Czynniki determinujące VO2max

1.2.3.3. Wydolność fizyczna

1.3. Ocena obciążeń wysiłkiem

1.3.1. Skala Borga

1.3.2. Próg mleczanowy

1.3.2.1. Zastosowanie wyników pomiaru progu mleczanowego

1.3.3. MET

1.4. Źródła energii dla mięśni

1.4.1. ATP i fosfokreatyna

1.4.2. Substraty wewnątrzmięśniowe

1.4.2.1. Glikogen

1.4.2.2. Triacyloglicerole mięśniowe

1.4.3. Substraty krwiopochodne

1.4.3.1. Glukoza

1.4.3.2. Wolne kwasy tłuszczowe

1.4.3.3. Lipoproteiny osocza

1.4.3.4. Ciała ketonowe

1.4.3.5. Aminokwasy

1.4.4. Białka

1.4.4.1. Zapotrzebowanie na białko w czasie wysiłku

1.4.4.2. Powysiłkowa synteza białka w mięśniach

1.4.5. Amoniak

1.5. Wpływ treningu na wykorzystanie węglowodanów i tłuszczów

1.5.1. Trening wytrzymałościowy

1.5.2. Trening beztlenowy

1.6. Wpływ wysiłku na układ wydzielania wewnętrznego

1.6.1. Wprowadzenie

1.6.2. Wpływ wysiłku na stężenie hormonów we krwi

1.6.2.1. Adrenokortykotropina i hormony wydzielane przez korę nadnerczy

1.6.2.2. TSH i hormony wydzielane przez gruczoł tarczowy

1.6.2.3. Gonadotropiny i hormony wydzielane przez gruczoły płciowe (gonady)

1.6.2.4. Prolaktyna

1.6.2.5. Hormon wzrostu (GH)

1.6.2.6. Hormon antydiuretyczny (wazopresyna, ADH)

1.6.2.7. Przedsionkowy peptyd natriuretyczny (sodopędny) (ANP)

1.6.2.8. Hormony wydzielane przez wyspy trzustki (wyspy Langerhansa)

1.6.2.9. Aminy katecholowe (adrenalina, noradrenalina)

1.6.2.10. Erytropoetyna

1.6.2.11. Oksytocyna

1.6.2.12. Parathormon i kalcytonina

1.6.2.13. Peptydy opioidowe

1.6.2.14. Hormony regulujące łaknienie (apetyt)

1.7. Wpływ wysiłku na układ krążenia

1.7.1. Wprowadzenie

1.7.2. Wysiłki dynamiczne

1.7.2.1. Objętość minutowa serca

1.7.2.2. Ciśnienie tętnicze

1.7.2.3. Wykonywanie wysiłku kończynami górnymi

1.7.2.4. Wpływ wysiłku na dystrybucję krwi w ustroju

1.7.3. Wysiłek statyczny a czynność układu krążenia

1.7.4. Krążenie płucne

1.7.5. Ekstrakcja tlenu w tkankach

1.7.6. Mioglobina

1.8. Wpływ treningu na układ krążenia

1.8.1. Częstość skurczów serca

1.8.2. Wielkość serca

1.8.3. Objętość wyrzutowa

1.8.4. Objętość minutowa

1.8.5. Naczynia krwionośne

1.8.6. Ciśnienie tętnicze

1.9. Wpływ wysiłku na układ oddechowy

1.9.1. Wprowadzenie

1.9.2. Wpływ wysiłku na wentylację płuc

1.9.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego na wentylację płuc

1.10. Wpływ wysiłku na krew

1.10.1. Wprowadzenie

1.10.2. Wpływ wysiłku

1.10.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego

1.11. Wpływ wysiłku na równowagę kwasowo-zasadową

1.12. Wpływ wysiłku na czynność nerek

1.12.1. Wprowadzenie

1.12.2. Wpływ wysiłku

1.13. Wpływ wysiłku na czynność przewodu pokarmowego

1.13.1. Wprowadzenie

1.13.2. Wpływ wysiłku

1.14. Wpływ wysiłku na układ odpornościowy

1.14.1. Wprowadzenie

1.14.2. Wpływ wysiłku

1.14.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego

1.14.4. Cytokiny

1.15. Zmęczenie

1.15.1. Wprowadzenie

1.15.2. Zmęczenie obwodowe

1.15.2.1. Droga ruchowa

1.15.2.2. Przyczyny mięśniowe

1.15.3. Zmęczenie ośrodkowe

1.15.4. Przetrenowanie

2. Podstawy treningu fizycznego

2.1. Trening wytrzymałościowy

2.1.1. Metody treningu wytrzymałościowego

2.1.1.1. Metody treningu ciągłego

2.1.1.2. Metody treningu powtórzeniowego

2.1.1.3. Metody treningu interwałowego wytrzymałości

2.1.2. Wpływ treningu wytrzymałościowego na organizm

2.1.3. Wpływ treningu na ekonomikę wysiłku

2.2. Trening szybkości (wydolności beztlenowej)

2.3. Ocena wydolności

2.3.1. Ocena wydolności tlenowej

2.3.1.1. Metody pomiaru maksymalnego poboru tlenu

2.3.2. Ocena wydolności beztlenowej

2.3.2.1. Test Margarii–Kalamena

2.3.2.2. Test ergometryczny „siła–szybkość” według Vandewalle’a

2.3.2.3. Test Wingate (Bar-Ora)

2.3.2.4. Stężenie kwasu mlekowego w ocenie wydolności beztlenowej

2.4. Trening ogólnorozwojowy

2.5. Trening siły mięśniowej

2.5.1. Rola treningu siłowego w utrzymaniu zdrowia

2.5.2. Trening siłowy u dzieci

2.5.3. Metody treningu siły i ich wpływ na organizm

2.5.3.1. Metoda izometryczna (statyczna)

2.5.3.2. Metody dynamiczne

2.5.3.3. Elektrostymulacja mięśni (EMS)

3. Wysiłek fizyczny i trening kobiet

3.1. Wprowadzenie

3.2. Skład ciała

3.3. Metabolizm

3.4. Układ ruchu

3.5. Siła mięśniowa

3.6. Trening siłowy

3.7. Krew i układ krążenia

3.8. Układ oddechowy

3.9. Termoregulacja

3.10. Wydolność tlenowa

3.11. Cykl miesiączkowy a zdolność do wykonywania wysiłków wytrzymałościowych, szybkościowych i siłowych

3.12. Trening wytrzymałościowy

3.13. Zdolność do wykonywania wysiłków beztlenowych

3.14. Trening a zaburzenia cyklu miesiączkowego

3.15. Hormony a wysiłek

3.16. Wysiłek fizyczny i trening kobiet w ciąży

3.16.1. Rola hormonów płciowych w przebiegu ciąży

3.16.1.1. Progesteron

3.16.1.2. Estrogeny

3.16.1.3. Relaksyna

3.16.1.4. Somatomammotropina kosmówkowa

3.16.2. Uwarunkowania wysiłku podczas ciąży

3.16.2.1. Zmiany w składzie ciała oraz układzie ruchu

3.16.2.2. Wydatek energetyczny oraz zapotrzebowanie na tlen

3.16.2.3. Układ krążenia

3.16.2.4. Termoregulacja matki i płodu

3.16.3. Trening rekreacyjny w okresie ciąży i uzasadnienie jego stosowania

3.16.4. Wpływ treningu w okresie ciąży na zdolność do wykonywania wysiłków długotrwałych (wydolność tlenową)

3.16.5. Demineralizacja kości

3.16.6. Karmienie piersią

3.16.7. Ciąża a sport wyczynowy

3.16.8. Trening siłowy w okresie ciąży

3.16.9. Specyfika kobiet starszych a możliwości poprawy siły i mocy mięśni

4. Wysiłek fizyczny i trening sportowy w wieku rozwojowym

4.1. Rozwój ontogenetyczny (osobniczy)

4.2. Czynniki rozwoju a tzw. norma auksologiczna (rozwojowa)

4.2.1. Czynniki wpływające na rozwój

4.2.2. Granice normy auksologicznej (rozwojowej)

4.3. Rozwój motoryczny w wieku rozwojowym

4.4. Odrębności morfologiczno-funkcjonalne i psychiczne w wieku rozwojowym a wysiłek fizyczny

4.5. Odrębności reakcji układu krążenia i układu oddechowego u dzieci na obciążenia fizyczne

4.6. Sprawność i wydolność fizyczna u dzieci i młodzieży oraz metody ich oceny

4.6.1. Hipokinezja – czynnik obniżający wydolność fizyczną

4.6.2. Testy i mierniki sprawności i wydolności fizycznej stosowane u dzieci

4.7. Wiek biologiczny a zwiększony wysiłek fizyczny

4.8. Ogólne zasady żywienia dzieci aktywnych sportowo

4.9. Ogólne zasady prowadzenia treningu dzieci i młodzieży

4.10. Kategorie wiekowe rozpoczęcia treningów i zasady kwalifikacji do określonych dyscyplin sportu

4.11. Niepożądane skutki szkolenia sportowego nieletnich

5. Starzenie się a wydolność fizyczna człowieka

5.1. Starzenie się a skład ciała

5.2. Starzenie się a masa mięśni szkieletowych

5.3. Starzenie się a siła i moc mięśni szkieletowych człowieka

5.4. Starzenie się a maksymalny pobór tlenu

5.5. Trening fizyczny osób w starszym wieku

5.5.1. Trening siłowy

5.5.2. Trening wytrzymałościowy

6. Wysiłek fizyczny w różnych temperaturach otoczenia

6.1. Wprowadzenie

6.2. Podstawy termoregulacji

6.3. Wysiłek w wysokiej temperaturze otoczenia

6.3.1. Następstwa odwodnienia

6.3.2. Następstwa hipertermii

6.3.3. Profilaktyka zaburzeń cieplnych i poprawa zdolności do wysiłku

6.4. Wysiłek w niskiej temperaturze otoczenia

6.4.1. Fizjologiczna reakcja na zimno

6.4.1.1. Reakcje naczyniowe

6.4.1.2. Termogeneza

6.4.2. Adaptacja do długotrwałej ekspozycji na zimno

6.4.3. Wysiłek w zimnym powietrzu

6.4.4. Wysiłek w zimnej wodzie

6.4.5. Zdolność do wysiłku w niskiej temperaturze otoczenia

6.4.6. Zagrożenia związane z wysiłkiem w niskiej temperaturze otoczenia

6.4.7. Zapobieganie wychłodzeniu

7. Zintegrowana odpowiedź ustroju na niedotlenienie wysokościowe

7.1. Wprowadzenie

7.2. Zmiana ciśnienia tlenu wraz ze wzrostem wysokości nad poziom morza

7.3. Hipoksja i hiperwentylacja wysokościowa – wpływ aklimatyzacji

7.4. Wymiana tlenu w płucach na szczycie Mount Everestu

7.5. Przesunięcia krzywej dysocjacji oksyhemoglobiny

7.6. Konsekwencje kwasowo-zasadowe hipoksji wysokościowej

7.7. Wydolność fizyczna w warunkach wysokogórskich

7.7.1. Wysiłki krótkotrwałe o mocy maksymalnej

7.7.2. Wysiłki długotrwałe

7.8. Trening w warunkach wysokogórskich

8. Wysiłek i sport niepełnosprawnych

8.1. Wprowadzenie

8.2. Specyfika zdolności wysiłkowej w procesie usprawniania

8.3. Testy czynnościowe i ich odrębności w przypadku osób z niepełnosprawnością

8.4. Wybrane zagadnienia sportu niepełnosprawnych

8.4.1. Wydolność tlenowa osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego

8.4.2. Rola i znaczenie wydolności beztlenowej w życiu codziennym oraz sportowej aktywności fizycznej osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym

8.4.3. Metody oceny wydolności beztlenowej mięśni kończyn górnych osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego w warunkach laboratoryjnych

9. Wpływ niedoboru aktywności ruchowej (hipokinezji) na ustrój

9.1. Roztrenowanie i hipokinezja sportowców

9.1.1. Wpływ przerw w treningu na VO2max i tolerancję wysiłkową

9.1.2. Tapering jako forma poprawy zdolności wysiłkowej sportowców

9.2. Ograniczenie aktywności fizycznej i długotrwałe pozostawanie w pozycji leżącej przez osoby zdrowe

9.2.1. Objętość i skład płynów ustrojowych

9.2.2. Czynność układu krążenia

9.2.3. Nietolerancja ortostatyczna

9.2.4. Termoregulacja

9.2.5. Mięśnie szkieletowe

9.2.6. Metabolizm kości

9.2.7. Adaptacja chrząstek stawowych

9.2.8. Tolerancja węglowodanów

9.2.9. Układ odpornościowy

9.2.10. Zdolność do wysiłków fizycznych

9.2.11. Właściwości psychofizjologiczne

9.3. Przebywanie w warunkach mikrograwitacji

9.4. Hipokinezja a proces starzenia się

9.5. Zapobiegnie skutkom hipokinezji

10. Trening zdrowotny

10.1. Wprowadzenie

10.2. Trening zdrowotny – efekty fizjologiczne

10.3. Trening zdrowotny – zalecenia

10.4. Kwalifikacja do treningu zdrowotnego

10.5. Trening zdrowotny – tolerancja wysiłku fizycznego oraz możliwość powikłań

11. Wysiłek fizyczny w wybranych chorobach

11.1. Wprowadzenie

11.2. Aktywność fizyczna a choroba niedokrwienna serca

11.3. Aktywność fizyczna a otyłość

11.4. Aktywność fizyczna a cukrzyca

12. Wysiłek fizyczny a żywienie

12.1. Wprowadzenie

12.2. Makroskładniki diety

12.2.1. Węglowodany

12.2.2. Tłuszcze

12.2.3. Białko

12.3. Płyny i inne składniki diety

12.4. Reaktywne formy tlenu

12.5. Dieta i jej uzupełnianie – suplementy

12.6. Żywienie w wysiłku o wysokiej intensywności (HIE)

12.7. Żywienie w sportach walki (SW)

12.8. Żywienie w wysiłku wytrzymałościowym (EE)

12.9. Żywienie w ekstremalnych sportach wytrzymałościowych

12.10. Żywienie w wysiłku przerywanym o wysokiej intensywności (HIIE)

13. Doping w sporcie

13.1. Wprowadzenie

13.2. Definicja dopingu

13.3. Reguły antydopingowe

13.4. Analiza środków dopingujących

13.5. Lista substancji i metod zabronionych w sporcie

13.6. Medyczne aspekty stosowania środków dopingujących

13.7. Steroidy anaboliczno-androgenne

13.8. Erytropoetyna

13.9. Insulina

13.10. Hormon wzrostu

13.11. Agoniści receptorów beta2-adrenergicznych

13.12. Modulatory hormonów i metabolizmu

13.13. Diuretyki

13.14. Stymulanty

13.15. Narkotyki

13.16. Kanabinoidy

13.17. Glikokortykoidy (glikokortykosteroidy, GKS)

13.18. Beta-blokery (beta-adrenolityki)

13.19. Nieświadome użycie substancji dopingujących

14. Podstawy genetyki wysiłku fizycznego

14.1. Wprowadzenie

14.2. Geny warunkujące zdolność organizmu do wysiłku fizycznego

14.2.1. Gen ACTN3

14.2.2. Gen ACE

14.2.3. Gen BDKRB2

14.2.4. Gen PPAR-alfa

14.2.5. Gen MSTN

14.3. Doping genowy

15. Fizjologia nurkowania

15.1. Historia nurkowania

15.2. Wpływ ciśnienia wody na ciało człowieka

15.3. Konsekwencje oddychania mieszaniną gazów pod zwiększonym ciśnieniem

15.4. Czynność płuc podczas nurkowania z automatem oddechowym

15.5. Fizjologia nurkowania na wstrzymanym oddechu

15.5.1. Nurkowanie na wstrzymanym oddechu jako sport

15.5.2. Fazy wstrzymania oddechu

15.5.3. Wymiana gazowa w trakcie wstrzymywania oddechu

15.5.4. Odruch nurkowy

15.5.5. Wpływ wstrzymania oddechu na mózg

15.5.6. Mechanizmy zapobiegające zgnieceniu klatki piersiowej na dużej głębokości

15.5.7. Zagrożenia związane z nurkowaniem na wstrzymanym oddechu

Zaliczenie z Projektu - prezentacji w formie elektronicznej na DVD i papierowej

Zaliczenie z oceną ustne

Literatura obowiązkowa

1. Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego. Górski J. PZWL, Warszawa 2019. 358 s. ISBN 978-83-200-5729-4.

3. Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. Górski J. PZWL, Warszawa 2008. 570 s. ISBN 978-83-200-3753-1.

Literatura uzupełniająca:

1. Birch, K.; MacLaren, D.; George, K.. Fizjologia sportu. Krótkie wykłady. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, 272 s. ISBN 978-83-01-15460-8.

2. Testy fizjologiczne w ocenie wydolności fizycznej. Red. Zatoń, Marek; Jastrzębska, Agnieszka . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, 186 s. ISBN 978-83-01-16318-1.

3. Borkowski, J. Bioenergetyka i biochemia tlenowego wysiłku fizycznego. Dla studentów i trenerów oraz wszystkich tych, którzy są ciekawi, skąd bierze się energia do pracy mięśni. Red. . : Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, 2019, 131 s. ISBN 978-83-64354-56-4.

4. Trening fizyczny w wybranych chorobach narządów wewnętrznych : dlaczego?, jak? : podręcznik dla studentów / red. Kucio C., Nowak Z., Wydawnictwo AWF Katowice 2011.

Moduł Kształcenia Animacja czasu wolnego MK 3.

Przedmiot ma na celu zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami z zakresu klasyfikacji aktywności fizycznej, wysiłku fizycznego i zmianami adaptacyjnymi organizmu pod wpływem wysiłku. Na wykładach student zdobędzie wiedzę i umiejętności z zakresu energetyki wysiłku fizycznego oraz zastosowania badan fizjologicznych w kontroli efektów treningowych w wybranych dyscyplinach sportu.

Przedmiot realizowany w formie wykładów

Wykład

Tematyka wykładów obejmuje pojęcia z zakresu klasyfikacji i energetyki wysiłku fizycznego. Przedstawiane są główne mechanizmy regulacyjne w układzie oddechowym i sercowo-naczyniowym podczas wysiłku fizycznego. Na wykładach przedstawiane są fizjologiczne aspekty procesów zmęczenia i wypoczynku w sporcie. Student zapoznaje się z metodami zastosowania badan fizjologicznych w kontroli efektów treningowych w wybranych dyscyplinach sportu.

Wykłady

Wprowadzenie do modułu (przedmiotu), omówienie organizacji zajęć, zapoznanie z programem zajęć (wymagania zaliczenia modułu (przedmiotu)), podanie piśmiennictwa

1. Podstawy fizjologii wysiłku

1.1. Narząd ruchu

1.1.1. Mięśnie szkieletowe

1.1.1.1. Budowa

1.1.1.2. Czynność skurczowa mięśnia

1.2. Wykorzystanie tlenu przez ustrój ludzki

1.2.1. Przemiana materii

1.2.1.1. Podstawowa przemiana materii (PPM)

1.2.1.2. Całkowita przemiana materii (CPM)

1.2.1.3. Współczynnik oddechowy (RQ)

1.2.1.4. Deficyt tlenowy i dług tlenowy

1.2.2. Pobór tlenu w czasie wysiłku o stałym obciążeniu

1.2.3. Pobór tlenu w czasie wysiłku o wzrastającym obciążeniu; VO2max

1.2.3.1. Metody pomiaru VO2max

1.2.3.2. Czynniki determinujące VO2max

1.2.3.3. Wydolność fizyczna

1.3. Ocena obciążeń wysiłkiem

1.3.1. Skala Borga

1.3.2. Próg mleczanowy

1.3.2.1. Zastosowanie wyników pomiaru progu mleczanowego

1.3.3. MET

1.4. Źródła energii dla mięśni

1.4.1. ATP i fosfokreatyna

1.4.2. Substraty wewnątrzmięśniowe

1.4.2.1. Glikogen

1.4.2.2. Triacyloglicerole mięśniowe

1.4.3. Substraty krwiopochodne

1.4.3.1. Glukoza

1.4.3.2. Wolne kwasy tłuszczowe

1.4.3.3. Lipoproteiny osocza

1.4.3.4. Ciała ketonowe

1.4.3.5. Aminokwasy

1.4.4. Białka

1.4.4.1. Zapotrzebowanie na białko w czasie wysiłku

1.4.4.2. Powysiłkowa synteza białka w mięśniach

1.4.5. Amoniak

1.5. Wpływ treningu na wykorzystanie węglowodanów i tłuszczów

1.5.1. Trening wytrzymałościowy

1.5.2. Trening beztlenowy

1.6. Wpływ wysiłku na układ wydzielania wewnętrznego

1.6.1. Wprowadzenie

1.6.2. Wpływ wysiłku na stężenie hormonów we krwi

1.6.2.1. Adrenokortykotropina i hormony wydzielane przez korę nadnerczy

1.6.2.2. TSH i hormony wydzielane przez gruczoł tarczowy

1.6.2.3. Gonadotropiny i hormony wydzielane przez gruczoły płciowe (gonady)

1.6.2.4. Prolaktyna

1.6.2.5. Hormon wzrostu (GH)

1.6.2.6. Hormon antydiuretyczny (wazopresyna, ADH)

1.6.2.7. Przedsionkowy peptyd natriuretyczny (sodopędny) (ANP)

1.6.2.8. Hormony wydzielane przez wyspy trzustki (wyspy Langerhansa)

1.6.2.9. Aminy katecholowe (adrenalina, noradrenalina)

1.6.2.10. Erytropoetyna

1.6.2.11. Oksytocyna

1.6.2.12. Parathormon i kalcytonina

1.6.2.13. Peptydy opioidowe

1.6.2.14. Hormony regulujące łaknienie (apetyt)

1.7. Wpływ wysiłku na układ krążenia

1.7.1. Wprowadzenie

1.7.2. Wysiłki dynamiczne

1.7.2.1. Objętość minutowa serca

1.7.2.2. Ciśnienie tętnicze

1.7.2.3. Wykonywanie wysiłku kończynami górnymi

1.7.2.4. Wpływ wysiłku na dystrybucję krwi w ustroju

1.7.3. Wysiłek statyczny a czynność układu krążenia

1.7.4. Krążenie płucne

1.7.5. Ekstrakcja tlenu w tkankach

1.7.6. Mioglobina

1.8. Wpływ treningu na układ krążenia

1.8.1. Częstość skurczów serca

1.8.2. Wielkość serca

1.8.3. Objętość wyrzutowa

1.8.4. Objętość minutowa

1.8.5. Naczynia krwionośne

1.8.6. Ciśnienie tętnicze

1.9. Wpływ wysiłku na układ oddechowy

1.9.1. Wprowadzenie

1.9.2. Wpływ wysiłku na wentylację płuc

1.9.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego na wentylację płuc

1.10. Wpływ wysiłku na krew

1.10.1. Wprowadzenie

1.10.2. Wpływ wysiłku

1.10.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego

1.11. Wpływ wysiłku na równowagę kwasowo-zasadową

1.12. Wpływ wysiłku na czynność nerek

1.12.1. Wprowadzenie

1.12.2. Wpływ wysiłku

1.13. Wpływ wysiłku na czynność przewodu pokarmowego

1.13.1. Wprowadzenie

1.13.2. Wpływ wysiłku

1.14. Wpływ wysiłku na układ odpornościowy

1.14.1. Wprowadzenie

1.14.2. Wpływ wysiłku

1.14.3. Wpływ treningu wytrzymałościowego

1.14.4. Cytokiny

1.15. Zmęczenie

1.15.1. Wprowadzenie

1.15.2. Zmęczenie obwodowe

1.15.2.1. Droga ruchowa

1.15.2.2. Przyczyny mięśniowe

1.15.3. Zmęczenie ośrodkowe

1.15.4. Przetrenowanie

2. Podstawy treningu fizycznego

2.1. Trening wytrzymałościowy

2.1.1. Metody treningu wytrzymałościowego

2.1.1.1. Metody treningu ciągłego

2.1.1.2. Metody treningu powtórzeniowego

2.1.1.3. Metody treningu interwałowego wytrzymałości

2.1.2. Wpływ treningu wytrzymałościowego na organizm

2.1.3. Wpływ treningu na ekonomikę wysiłku

2.2. Trening szybkości (wydolności beztlenowej)

2.3. Ocena wydolności

2.3.1. Ocena wydolności tlenowej

2.3.1.1. Metody pomiaru maksymalnego poboru tlenu

2.3.2. Ocena wydolności beztlenowej

2.3.2.1. Test Margarii–Kalamena

2.3.2.2. Test ergometryczny „siła–szybkość” według Vandewalle’a

2.3.2.3. Test Wingate (Bar-Ora)

2.3.2.4. Stężenie kwasu mlekowego w ocenie wydolności beztlenowej

2.4. Trening ogólnorozwojowy

2.5. Trening siły mięśniowej

2.5.1. Rola treningu siłowego w utrzymaniu zdrowia

2.5.2. Trening siłowy u dzieci

2.5.3. Metody treningu siły i ich wpływ na organizm

2.5.3.1. Metoda izometryczna (statyczna)

2.5.3.2. Metody dynamiczne

2.5.3.3. Elektrostymulacja mięśni (EMS)

3. Wysiłek fizyczny i trening kobiet

3.1. Wprowadzenie

3.2. Skład ciała

3.3. Metabolizm

3.4. Układ ruchu

3.5. Siła mięśniowa

3.6. Trening siłowy

3.7. Krew i układ krążenia

3.8. Układ oddechowy

3.9. Termoregulacja

3.10. Wydolność tlenowa

3.11. Cykl miesiączkowy a zdolność do wykonywania wysiłków wytrzymałościowych, szybkościowych i siłowych

3.12. Trening wytrzymałościowy

3.13. Zdolność do wykonywania wysiłków beztlenowych

3.14. Trening a zaburzenia cyklu miesiączkowego

3.15. Hormony a wysiłek

3.16. Wysiłek fizyczny i trening kobiet w ciąży

3.16.1. Rola hormonów płciowych w przebiegu ciąży

3.16.1.1. Progesteron

3.16.1.2. Estrogeny

3.16.1.3. Relaksyna

3.16.1.4. Somatomammotropina kosmówkowa

3.16.2. Uwarunkowania wysiłku podczas ciąży

3.16.2.1. Zmiany w składzie ciała oraz układzie ruchu

3.16.2.2. Wydatek energetyczny oraz zapotrzebowanie na tlen

3.16.2.3. Układ krążenia

3.16.2.4. Termoregulacja matki i płodu

3.16.3. Trening rekreacyjny w okresie ciąży i uzasadnienie jego stosowania

3.16.4. Wpływ treningu w okresie ciąży na zdolność do wykonywania wysiłków długotrwałych (wydolność tlenową)

3.16.5. Demineralizacja kości

3.16.6. Karmienie piersią

3.16.7. Ciąża a sport wyczynowy

3.16.8. Trening siłowy w okresie ciąży

3.16.9. Specyfika kobiet starszych a możliwości poprawy siły i mocy mięśni

4. Wysiłek fizyczny i trening sportowy w wieku rozwojowym

4.1. Rozwój ontogenetyczny (osobniczy)

4.2. Czynniki rozwoju a tzw. norma auksologiczna (rozwojowa)

4.2.1. Czynniki wpływające na rozwój

4.2.2. Granice normy auksologicznej (rozwojowej)

4.3. Rozwój motoryczny w wieku rozwojowym

4.4. Odrębności morfologiczno-funkcjonalne i psychiczne w wieku rozwojowym a wysiłek fizyczny

4.5. Odrębności reakcji układu krążenia i układu oddechowego u dzieci na obciążenia fizyczne

4.6. Sprawność i wydolność fizyczna u dzieci i młodzieży oraz metody ich oceny

4.6.1. Hipokinezja – czynnik obniżający wydolność fizyczną

4.6.2. Testy i mierniki sprawności i wydolności fizycznej stosowane u dzieci

4.7. Wiek biologiczny a zwiększony wysiłek fizyczny

4.8. Ogólne zasady żywienia dzieci aktywnych sportowo

4.9. Ogólne zasady prowadzenia treningu dzieci i młodzieży

4.10. Kategorie wiekowe rozpoczęcia treningów i zasady kwalifikacji do określonych dyscyplin sportu

4.11. Niepożądane skutki szkolenia sportowego nieletnich

5. Starzenie się a wydolność fizyczna człowieka

5.1. Starzenie się a skład ciała

5.2. Starzenie się a masa mięśni szkieletowych

5.3. Starzenie się a siła i moc mięśni szkieletowych człowieka

5.4. Starzenie się a maksymalny pobór tlenu

5.5. Trening fizyczny osób w starszym wieku

5.5.1. Trening siłowy

5.5.2. Trening wytrzymałościowy

6. Wysiłek fizyczny w różnych temperaturach otoczenia

6.1. Wprowadzenie

6.2. Podstawy termoregulacji

6.3. Wysiłek w wysokiej temperaturze otoczenia

6.3.1. Następstwa odwodnienia

6.3.2. Następstwa hipertermii

6.3.3. Profilaktyka zaburzeń cieplnych i poprawa zdolności do wysiłku

6.4. Wysiłek w niskiej temperaturze otoczenia

6.4.1. Fizjologiczna reakcja na zimno

6.4.1.1. Reakcje naczyniowe

6.4.1.2. Termogeneza

6.4.2. Adaptacja do długotrwałej ekspozycji na zimno

6.4.3. Wysiłek w zimnym powietrzu

6.4.4. Wysiłek w zimnej wodzie

6.4.5. Zdolność do wysiłku w niskiej temperaturze otoczenia

6.4.6. Zagrożenia związane z wysiłkiem w niskiej temperaturze otoczenia

6.4.7. Zapobieganie wychłodzeniu

7. Zintegrowana odpowiedź ustroju na niedotlenienie wysokościowe

7.1. Wprowadzenie

7.2. Zmiana ciśnienia tlenu wraz ze wzrostem wysokości nad poziom morza

7.3. Hipoksja i hiperwentylacja wysokościowa – wpływ aklimatyzacji

7.4. Wymiana tlenu w płucach na szczycie Mount Everestu

7.5. Przesunięcia krzywej dysocjacji oksyhemoglobiny

7.6. Konsekwencje kwasowo-zasadowe hipoksji wysokościowej

7.7. Wydolność fizyczna w warunkach wysokogórskich

7.7.1. Wysiłki krótkotrwałe o mocy maksymalnej

7.7.2. Wysiłki długotrwałe

7.8. Trening w warunkach wysokogórskich

8. Wysiłek i sport niepełnosprawnych

8.1. Wprowadzenie

8.2. Specyfika zdolności wysiłkowej w procesie usprawniania

8.3. Testy czynnościowe i ich odrębności w przypadku osób z niepełnosprawnością

8.4. Wybrane zagadnienia sportu niepełnosprawnych

8.4.1. Wydolność tlenowa osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego

8.4.2. Rola i znaczenie wydolności beztlenowej w życiu codziennym oraz sportowej aktywności fizycznej osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym

8.4.3. Metody oceny wydolności beztlenowej mięśni kończyn górnych osób z uszkodzeniem rdzenia kręgowego w warunkach laboratoryjnych

9. Wpływ niedoboru aktywności ruchowej (hipokinezji) na ustrój

9.1. Roztrenowanie i hipokinezja sportowców

9.1.1. Wpływ przerw w treningu na VO2max i tolerancję wysiłkową

9.1.2. Tapering jako forma poprawy zdolności wysiłkowej sportowców

9.2. Ograniczenie aktywności fizycznej i długotrwałe pozostawanie w pozycji leżącej przez osoby zdrowe

9.2.1. Objętość i skład płynów ustrojowych

9.2.2. Czynność układu krążenia

9.2.3. Nietolerancja ortostatyczna

9.2.4. Termoregulacja

9.2.5. Mięśnie szkieletowe

9.2.6. Metabolizm kości

9.2.7. Adaptacja chrząstek stawowych

9.2.8. Tolerancja węglowodanów

9.2.9. Układ odpornościowy

9.2.10. Zdolność do wysiłków fizycznych

9.2.11. Właściwości psychofizjologiczne

9.3. Przebywanie w warunkach mikrograwitacji

9.4. Hipokinezja a proces starzenia się

9.5. Zapobiegnie skutkom hipokinezji

10. Trening zdrowotny

10.1. Wprowadzenie

10.2. Trening zdrowotny – efekty fizjologiczne

10.3. Trening zdrowotny – zalecenia

10.4. Kwalifikacja do treningu zdrowotnego

10.5. Trening zdrowotny – tolerancja wysiłku fizycznego oraz możliwość powikłań

11. Wysiłek fizyczny w wybranych chorobach

11.1. Wprowadzenie

11.2. Aktywność fizyczna a choroba niedokrwienna serca

11.3. Aktywność fizyczna a otyłość

11.4. Aktywność fizyczna a cukrzyca

12. Wysiłek fizyczny a żywienie

12.1. Wprowadzenie

12.2. Makroskładniki diety

12.2.1. Węglowodany

12.2.2. Tłuszcze

12.2.3. Białko

12.3. Płyny i inne składniki diety

12.4. Reaktywne formy tlenu

12.5. Dieta i jej uzupełnianie – suplementy

12.6. Żywienie w wysiłku o wysokiej intensywności (HIE)

12.7. Żywienie w sportach walki (SW)

12.8. Żywienie w wysiłku wytrzymałościowym (EE)

12.9. Żywienie w ekstremalnych sportach wytrzymałościowych

12.10. Żywienie w wysiłku przerywanym o wysokiej intensywności (HIIE)

13. Doping w sporcie

13.1. Wprowadzenie

13.2. Definicja dopingu

13.3. Reguły antydopingowe

13.4. Analiza środków dopingujących

13.5. Lista substancji i metod zabronionych w sporcie

13.6. Medyczne aspekty stosowania środków dopingujących

13.7. Steroidy anaboliczno-androgenne

13.8. Erytropoetyna

13.9. Insulina

13.10. Hormon wzrostu

13.11. Agoniści receptorów beta2-adrenergicznych

13.12. Modulatory hormonów i metabolizmu

13.13. Diuretyki

13.14. Stymulanty

13.15. Narkotyki

13.16. Kanabinoidy

13.17. Glikokortykoidy (glikokortykosteroidy, GKS)

13.18. Beta-blokery (beta-adrenolityki)

13.19. Nieświadome użycie substancji dopingujących

14. Podstawy genetyki wysiłku fizycznego

14.1. Wprowadzenie

14.2. Geny warunkujące zdolność organizmu do wysiłku fizycznego

14.2.1. Gen ACTN3

14.2.2. Gen ACE

14.2.3. Gen BDKRB2

14.2.4. Gen PPAR-alfa

14.2.5. Gen MSTN

14.3. Doping genowy

15. Fizjologia nurkowania

15.1. Historia nurkowania

15.2. Wpływ ciśnienia wody na ciało człowieka

15.3. Konsekwencje oddychania mieszaniną gazów pod zwiększonym ciśnieniem

15.4. Czynność płuc podczas nurkowania z automatem oddechowym

15.5. Fizjologia nurkowania na wstrzymanym oddechu

15.5.1. Nurkowanie na wstrzymanym oddechu jako sport

15.5.2. Fazy wstrzymania oddechu

15.5.3. Wymiana gazowa w trakcie wstrzymywania oddechu

15.5.4. Odruch nurkowy

15.5.5. Wpływ wstrzymania oddechu na mózg

15.5.6. Mechanizmy zapobiegające zgnieceniu klatki piersiowej na dużej głębokości

15.5.7. Zagrożenia związane z nurkowaniem na wstrzymanym oddechu

Zaliczenie z Projektu - prezentacji w formie elektronicznej na DVD i papierowej

Zaliczenie z oceną ustne

Literatura obowiązkowa

1. Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego. Górski J. PZWL, Warszawa 2019. 358 s. ISBN 978-83-200-5729-4.

3. Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. Górski J. PZWL, Warszawa 2008. 570 s. ISBN 978-83-200-3753-1.

Literatura uzupełniająca:

1. Birch, K.; MacLaren, D.; George, K.. Fizjologia sportu. Krótkie wykłady. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, 272 s. ISBN 978-83-01-15460-8.

2. Testy fizjologiczne w ocenie wydolności fizycznej. Red. Zatoń, Marek; Jastrzębska, Agnieszka . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, 186 s. ISBN 978-83-01-16318-1.

3. Borkowski, J. Bioenergetyka i biochemia tlenowego wysiłku fizycznego. Dla studentów i trenerów oraz wszystkich tych, którzy są ciekawi, skąd bierze się energia do pracy mięśni. Red. . : Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, 2019, 131 s. ISBN 978-83-64354-56-4.

4. Trening fizyczny w wybranych chorobach narządów wewnętrznych : dlaczego?, jak? : podręcznik dla studentów / red. Kucio C., Nowak Z., Wydawnictwo AWF Katowice 2011.

Moduł Kształcenia Animacja czasu wolnego MK 3.

Zajęcia prowadzone poprzez platformę MS Teams.