Podstawy gospodarki surowcami mineralnymi

-

przedmiot fakultatywny

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli (30 godz.):

- udział w wykładach - 22

- udział w warsztatach terenowych - 8

- udział w konsultacjach - 10

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (20 godz.):

- przygotowanie do kolokwium zaliczeniowego - 20

W sumie 60 godz.

- zna znaczenie surowców mineralnych dla gospodarki i człowieka

- wymienia i opisuje zmiany i zagrożenia środowiska spowodowane wydobyciem surowców kopalnych;

- umie ocenić korzyści i zagrożenia związane z eksploatacji surowców naturalnych

- potrafi określić wartość surowców mineralnych i możliwości ich zagospodarowania

- dostrzega zagrożenia zdrowotne i środowiskowe wynikające z wydobycia surowców kopalnych;

- ocenia zasoby i możliwości regeneracyjne przyrody;

- ma świadomość ryzyka wykonywanej działalności oraz ponoszenia pełnej odpowiedzialności w zakresie działań związanych z ochroną środowiska;

- jest chętny do promocji zasad ochrony środowiska, docenia rolę edukacji ekologicznej

- jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy własnej i innych oraz umie postępować w stanie zagrożenia

- pokaz

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- klasyczna metoda problemowa
- obserwacji

- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z zasobami odnawialnymi i nieodnawialnymi oraz ich zastosowaniem i zrównoważonym wykorzystaniem. Omówione zostaną zagadnienia związane z występowaniem różnych grup surowców mineralnych oraz metodami ich eksploatacji. Studenci zapoznają się z dostępnymi w Polsce surowcami. Omówione zostaną także przyrodnicze skutki degradacji środowiska powstałe w skutek eksploatacji surowców.

Głównym celem zajęć jest zapoznanie studentów z odnawialnymi i nieodnawialnymi surowcami mineralnymi występującymi na Ziemi, ze szczególnym uwzględnieniem Polski, oraz metodami ich wydobycia i zastosowaniem. Omówione zostaną korzyści, a także zagrożenia związane z eksploatacją surowców naturalnych. Przedstawione będą przyrodnicze skutki degradacji środowiska powstałe w skutek eksploatacji surowców oraz metody zagospodarowania obszarów pokopalnianych.

Treści przedmiotu:

1. Podział i klasyfikacje zasobów naturalnych.

2. Występowanie najważniejszych grup surowców (tj. surowców skalnych i kruszyw naturalnych, surowców energetycznych, surowców chemicznych, surowców metalicznych, kamieni szlachetnych i półszlachetnych, wód mineralnych, termalnych i leczniczych) w Polsce i na świecie.

3. Podstawowe metody poszukiwania złóż surowców mineralnych.

4. Metody wydobycia surowców mineralnych (podziemne, odkrywkowe, otworowe).

5. Zastosowanie i wykorzystanie zasobów naturalnych Ziemi. Przetwórstwo surowców mineralnych.

6. Zasoby surowców mineralnych na Ziemi. Zrównoważone zagospodarowanie złóż kopalin.

7. Przyrodnicze skutki eksploatacji kopalin.

W ramach warsztatów terenowych planowany jest całodniowy wyjazd do kopalni soli kamiennej w Kłodawie oraz w rejon odkrywkowej kopalni węgla brunatnego "Tomisławce". Poruszone zostaną następujące zagadnienia: złoża kopalin chemicznych i energetycznych stałych, podziemna i odkrywkowa metoda wydobycia kopalin, rola i zadania geologa w kopalni, przetwórstwo kopalin i ich zastosowanie, problemy środowiskowe związane z wydobyciem surowców mineralnych, rekultywacja obszarów pokopalnianych.

Koszt wyjazdu to około 120 zł. Wyjazd jest obowiązkowy dla wszystkich uczestników kursu.

Literatura podstawowa:

- Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2021 r., Państwowy Instytut Geologiczny - PIB, dostępny online: https://www.pgi.gov.pl/oferta-inst/wydawnictwa/serie-wydawnicze/bilans-zasobow-kopalin.html

- Bolewski A., Gruszczyk H., Gruszczyk E., 1989. Zarys gospodarki surowcami mineralnymi.

- Gruszczyk H., 1984. Nauka o złożach, Wyd. Geologiczne, Warszawa

- Szamałek K., 2007. Podstawy geologii gospodarczej i gospodarki surowcami mineralnymi. Wydawnictwo Naukowe PWN (dostępna online przez IBUK Libra)

- witryna internetowa "Surowce mineralne Polski", Państwowy Instytut Geologiczny - PIB, http://geoportal.pgi.gov.pl/surowce

Literatura uzupełniająca:

- Krawiec A., Ciężkowski W., 2017. Geologia i górnictwo wód leczniczych i peloidów w Polsce, s. 103-130. W: Ponikowska I., Kochański J.W. (red.) Wielka Księga Balneologii, Medycyny Fizykalnej i Uzdrowiskowej. Tom I. Wyd. Aluna.

- Mizerski W., 2018 (lub starsze). Geologia dynamiczna. PWN. Warszawa.

- Mizerski, W., Szamałek, K., 2009. Geologia i surowce mineralne oceanów. Wydawnictwo Naukowe PWN (dostępna online przez IBUK Libra)

- Park G., 2015. Introducing Natural Resources. Dunedin Academic Press.

- Pohl W. L., 2005. Economic geology, principles and practice. Wiley-Blackwell

- Smirnow W.I., 1986. Geologia złóż kopalin użytecznych, Wyd. Geologiczne, Warszawa

- Sokołowski J., 1990. Geologia regionalna i złożowa polski. Wyd. Geol. Warszawa

Literatura uzupełniająca dotycząca warsztatów terenowych:

- Poborska-Młynarska, K., 2018. Dzieje odkrycia, rozpoznania geologicznego i eksploatacji złoża soli kamiennej w Kłodawie. Przegląd Solny 14: 5–14 (dostępny online: http://www.psgs.agh.edu.pl/wp-content/uploads/PS6-Poborska.pdf)

- Widera M., 2021. "6.4.6 Tomisławice". [W]: Geologia polskich złóż węgla brunatnego, s. 91-95, (dostępny online: https://depar.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2022/07/widera-Geologia-polskich-zloz..._2021.pdf)

- Widera M., 2022. "2.3.3. Stanowisko Tomisławice". [W:] Zarys geologii okolic Poznania, Turku i Konina, s. 70-75 (dostępny online: https://depar.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2022/09/widera_skrypt_2022.pdf

- strona internetowa kopalni w Kłodawie: https://sol-klodawa.com.pl/kopalnia-dzisiaj/

zaliczenie wykładów: test pisemny do uzupełnienia; progi oceniania: 51-60% ocena dostateczna, 61-70% - dostateczny plus, 71-80% - dobry, 81-90% - dobry plus, 91-100% - bardzo dobry.

w ramach testu znajdą się także zagadnienia związane z warsztatami terenowymi.

Warsztaty terenowe w kopalni soli kamiennej w Kłodawie i kopalni węgla brunatnego Tomisławice odbędą się 28 czerwca 2023 r.

Pierwszy wykład odbędzie się 14.03.2023 r.