Prawo karne [1300-PK-SJ] Rok akademicki 2018/19
Ćwiczenia, grupa nr 1

I. Wykaz piśmiennictwa podstawowego

• Podręczniki akademickie:

- A. Marek, Jerzy Lachowski, Prawo karne. Zarys problematyki, Warszawa 2018;

- A. Marek, V. Konarska-Wrzosek, Prawo karne, Warszawa 2019;

• Zbiory kazusów:

- J. Lachowski, M. Leciak, J. Wojciechowski, Prawo karne w kazusach, Toruń 2016.

II. Wykaz piśmiennictwa uzupełniającego

• Komentarze:

- M. Filar [red.], Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2016.

- M. Mozgawa [red.], Kodeks karny. Komentarz, Kraków 2015.

- T. Bojarski [red.], Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2015.

- M. Królikowski, R. Zawłocki [red.], Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz do art. 1-31, Warszawa 2014.

- M. Królikowski, R. Zawłocki [red.], Kodeks karny. Część ogólna. Tom II. Komentarz do art. 32-116, Warszawa 2014.

- M. Królikowski, R. Zawłocki [red.], Kodeks karny. Część szczególna. Tom I. Komentarz do art. 117-221, Warszawa 2013.

- M. Królikowski, R. Zawłocki [red.], Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 222-316, Warszawa 2013.

- W. Wróbel, A. Zoll [red.], Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz do art. 1-52 (cz. 1), Warszawa 2016.

- W. Wróbel, A. Zoll [red.], Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz do art. 53-116 (cz. 2), Warszawa 2016.

- W. Wróbel, A. Zoll [red.], Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117-277, Warszawa 2016.

- W. Wróbel, A. Zoll [red.], Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 228-363, Warszawa 2016.

• Opracowania systemowe:

- A. Marek [red.], System Prawa Karnego. Tom I. Zagadnienia ogólne, Warszawa 2010.

• Księgi pamiątkowe (wybrane fragmenty)

- A. Adamski, J. Bojarski, P. Chrzczonowicz, M. Leciak [red.], Nauki penalne wobec szybkich przemian socjokulturowych. księga jubileuszowa Profesora Mariana Filara. Tom I., Toruń 2012.

- A. Adamski, J. Bojarski, P. Chrzczonowicz, M. Leciak [red.], Nauki penalne wobec szybkich przemian socjokulturowych. księga jubileuszowa Profesora Mariana Filara. Tom II., Toruń 2012.

- L. Gardocki, M. Królikowski, A. Walczak-Żochowska [red.], Gaudium in litteris est. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Genowefie Rejman z okazji osiemdziesiątych urodzin, Warszawa 2005.

- J. Giezek [red.], Przestępstwo – kara – polityka kryminalna. Księga jubileuszowa z okazji 70. urodzin Profesora Tomasza Kaczmarka, Kraków 2006.

- J. Jakubowska-Hara, C. Nowak, J. Skupiński [red.], Reforma prawa karnego. Propozycje i komentarze. Księga pamiątkowa Profesor Barbary Kunickiej-Michalskiej, Warszawa 2008.

• Piśmiennictwo o znaczeniu historycznym:

- I. Andrejew, Polskie prawo karne, Warszawa 2009.

- J. Bafia, Polskie prawo karne, Warszawa 1989.

- J. Makarewicz, Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1932.

• Akty prawne

1. Akty podstawowe:

- ustawa z dn. 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553 z późn. zm).

- ustawa z dn. 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 1971, Nr 12, poz. 114 z późn. zm.).

2. Akty posiłkowe:

- ustawa z dn. 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 1969 r., Nr 13, poz. 93 z późn. zm.).

- Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dn. 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 1932 r., Nr 60, poz. 571 z późn. zm.).

- ustawa z dn. 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997, Nr 89, poz. 555 z późn. zm.).

- ustawa z dn. 21 sierpnia 2001 r. – Kodeks postepowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. z 2001 r., Nr 106, poz. 1148 z późn. zm.)

• PODSTAWOWE ZAGADNIENIA CZĘŚCI OGÓLNEJ PRAWA KARNEGO W ZARYSIE

― W zakresie zagadnień wstępnych:

BLOK I. Wiadomości wstępne. Ustawa karna – prawo karne, jego podział i dotychczasowe reformy

I. Pojęcie i rodzaje prawa karnego

1. Ogólne pojęcie prawa karnego

2. Prawo karne materialne, procesowe i wykonawcze – podziały i charakterystyka

3. Wyspecjalizowane dziedziny prawa karnego

4. Pozakodeksowe prawo karne

5. Nauki pomocnicze prawa karnego (związane z prawem karnym)

II. Cechy szczególne prawa karnego i funkcje prawa karnego

1. Cechy szczególne prawa karnego

2. Funkcje prawa karnego

III. Polskie kodyfikacje karne

1. Kodeks karny z 1932 roku i jego dziedzictwo

2. Kodeks karny PRL z 1969 roku

3. Kodeks karny z 1997 roku i podstawowe jego założenia

BLOK II. Nauka prawa karnego i nauki pokrewne

I. Główne kierunki (szkoły) w nowożytnej nauce prawa karnego

1. Kierunek postępowo-humanitarny Oświecenia

2. Szkoła klasyczna prawa karnego

3. Szkoła pozytywna (antropologiczna) prawa karnego

4. Szkoła socjologiczna prawa karnego

5. Kierunek dogmatyczno-normatywny

6. Ruch obrony społecznej i filozofia resocjalizacji

7. Idea sprawiedliwego karania i inne nurty współczesne

― W zakresie nauki o przestępstwie:

BLOK I. Nauka o przestępstwie i zasadach odpowiedzialności. Ogólne pojęcie przestępstwa

I. Ustawowa forma i społeczna treść przestępstwa

1. Rozwój nauki o istocie przestępstwa

2. Zagadnienie społecznej szkodliwości (niebezpieczeństwa) czynu

II. Definicja przestępstwa i jej elementy

1. Definicja

2. Pojęcie czynu

3. Bezprawność karna i wina

4. Ustawowe znamiona

III. Podmiot przestępstwa

1. Podmiot przestępstwa według Kodeksu karnego

2. Nieletni i młodociani

3. Przestępstwa powszechne i indywidualne

IV. Ciężar gatunkowy przestępstwa. Pojęcie zbrodni, występku i wykroczenia

BLOK II. Przedmiot i strona przedmiotowa przestępstwa

I. Przedmiot ochrony (zamachu)

II. Znamiona strony przedmiotowej przestępstwa

1. Forma czynu. Warunki odpowiedzialności karnej za zaniechanie

2. Przestępstwa materialne, formalne i z narażenia na niebezpieczeństwo

3. Pozostałe znamiona strony przedmiotowej przestępstwa

III. Kwalifikowane i uprzywilejowane typy przestępstw

IV. Zagadnienie związku przyczynowego

BLOK III. Zasady obowiązywania ustawy karnej

I. Zasada lex retro non agit

II. Obowiązywanie ustawy karnej pod względem czasu

1. Czas popełnienia przestępstwa

2. Zagadnienia zmiany ustawodawstwa

III. Obowiązywanie ustawy karnej co do miejsca i osób

1. Zasada terytorialności

2. Odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą

3. Zasada represji wszechświatowej

BLOK IV. Strona podmiotowa przestępstwa. Wina i jej formy

I. Wina jako podmiotowa podstawa odpowiedzialności karnej

II. Teorie winy

1. Teoria psychologiczna

2. Teorie normatywna i kompleksowa

3. Definicja winy

III. Problem separacji strony podmiotowej czynu od winy

IV. Formy winy

1. Formy winy umyślnej

2. Wina nieumyślna

3. Wina kombinowana

V. Kwestia stopniowania winy

BLOK V. Okoliczności uchylające (umniejszające) winę

I. Problematyka błędu

1. Błąd co do znamion

2. Nieświadomość bezprawności

3. Błąd co do okoliczności uchylających odpowiedzialność

II. Niepoczytalność i poczytalność ograniczona

1. Pojęcie niepoczytalności i ograniczonej poczytalności

2. Kwestia odpowiedzialności za czyn popełniony w stanie odurzenia

BLOK VI. Okoliczności uchylające karną bezprawność czynu

I. Pojęcie okoliczności uchylających karną bezprawność czynu

II. Obrona konieczna

1. Pojęcie i warunki dopuszczalności obrony koniecznej

2. Przekroczenie granic obrony koniecznej

III. Stan wyższej konieczności jako kontratyp

IV. Dopuszczalne ryzyko

1. Ryzyko nowatorskie

2. Ryzyko sportowe

V. Szczególne uprawnienia i obowiązki

1. Ogólne warunki

2. Wychowawcze karcenie małoletnich

3. Samopomoc legalna

VI. Znaczenie zgody pokrzywdzonego

VII. Zabiegi lecznicze i aborcja

1. Pojęcie i warunki zabiegów leczniczych

2. Warunki legalności aborcji

BLOK VII. Formy popełnienia przestępstwa

I. Stadia realizacji przestępstwa

1. Uwagi ogólne

2. Usiłowanie i usiłowanie nieudolne

3. Usiłowanie nieudolne

4. Karalność usiłowania

5. Przygotowanie

BLOK VIII. Odpowiedzialność za udział i współdziałanie w przestępstwie

I. Podżeganie i pomocnictwo

1. Pojęcie i ogólne warunki odpowiedzialności za podżeganie i pomocnictwo

2. Podżeganie i pomocnictwo do przestępstw indywidualnych

II. Sprawstwo i współsprawstwo

1. Formy sprawstwa

2. Współsprawstwo

― W zakresie nauki o karze:

BLOK I. Kary i inne środki karnoprawne i ich stosowanie. Pojęcie i systematyka kar oraz innych środków karnoprawnych

I. Pojęcie kary, jej cele i funkcje

1. Ogólne pojęcie kary

2. Typy racjonalizacji kary

3. Istota, cele i funkcje kary

II. Środki karne

1. Pojęcie środków karnych

2. Systematyka kar i innych środków karnych

BLOK II. Kary

I. Kara śmierci – moratorium na karę śmierci, proces eliminacji kary śmierci i jej ostateczne uchylenie w Polsce (bez dyskusji światopoglądowej i rozważania argumentów „za” i „przeciw”)

II. Kara pozbawienia wolności

III. Kara ograniczenia wolności

IV. Kara grzywny

V. Modyfikacja kar orzeczonych i kary zastępcze

BLOK III. Środki karne

1. Pozbawienie praw publicznych

2. Zakaz zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej

3. Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi

4. Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu

5. Nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym

6. Zakaz wstępu na imprezę masową

7. Zakaz wstępu do ośrodków gier lub uczestnictwa w grach hazardowych

8. Zakaz prowadzenia pojazdów

9. Świadczenie pieniężne

10. Podanie wyroku do publicznej wiadomości

11. Przepadek przedmiotów i korzyści pochodzących z przestępstwa

12. Naprawienie szkody i nawiązka

BLOK IV. Środki probacyjne

I. Pojęcie i formy probacji

II. Warunkowe umorzenie postępowania karnego

1. Pojęcie i przesłanki stosowania warunkowego umorzenia postępowania karnego

2. Obowiązki próby i skutki jej przebiegu

III. Warunkowe zawieszenie wykonania kary

1. Przesłanki stosowania warunkowego zawieszenia wykonania kary

2. Obowiązki próby i dozór kuratorski przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary

3. Skutki przebiegu okresu próby przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary

IV. Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności

1. Przesłanki stosowania warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności

2. Obowiązki próby i skutki jej przebiegu

BLOK V. Środki zwalczania recydywy oraz przestępczości zawodowej, zorganizowanej, terrorystycznej i chuligańskiej

I. Zagadnienie recydywy

1. Pojęcie recydywy i jej kryminogenność

2. Odpowiedzialność recydywistów w świetle obowiązującego Kodeksu karnego

II. Przestępczość zawodowa, zorganizowana i terrorystyczna

1. Pojęcie oraz główne cechy

2. Środki przeciwdziałania

III. Przestępczość o charakterze chuligańskim

1. Pojęcie chuligańskiego charakteru czynu

2. Zaostrzenie odpowiedzialności

BLOK VI. Sądowy wymiar kary i innych środków prawnokarnych

I. Ogólne zasady sądowego wymiaru kary (i innych środków prawnokarnych

1. Uwagi ogólne

2. Zasada swobody sądu w ramach ustawy

3. Zasady humanitaryzmu i indywidualizacji

4. Zasada oznaczoności kary i innych środków prawnokarnych oraz nieoznaczoności trwania środków zabezpieczających

5. Zasada zaliczania faktycznego pozbawienia wolności na poczet kary oraz faktycznego stosowania środków zapobiegawczych na poczet orzeczonych środków karnych

II. Dyrektywy wymiaru kary i innych środków prawnokarnych

1. Uwagi wstępne

2. Dyrektywy sprawiedliwości kary

3. Dyrektywy prewencji indywidualnej i ogólnej

4. Problem wzajemnego stosunku dyrektyw

5. Dyrektywy szczególne

6. Okoliczności wpływające na wymiar kary (i pozostałych środków prawnokarnych)

III. Nadzwyczajne złagodzenie kary i odstąpienie od jej wymierzenia

1. Pojęcie, zakres i przesłanki nadzwyczajnego złagodzenia kary

IV. Praktyka orzekania kar i innych środków prawnokarnych

BLOK. VII. Zbieg przestępstw i zbieg przepisów ustawy

I. Prawna jedność przestępstwa

1. Przestępstwa złożone i wieloczynowe

2. Przestępstwo ciągłe i przestępstwo trwałe

3. Czyny współukarane

II. Zbieg przestępstw i ciąg przestępstw

1. Pojęcie i warunki zbiegu przestępstw

2. Kara łączna

3. Ciąg przestępstw

III. Zbieg przepisów ustawy

1. Zbieg pozorny (pomijalny)

2. Rzeczywisty zbieg przepisów i problemy jego kwalifikacji prawnej

BLOK VIII. Środki zabezpieczające

I. Środki zabezpieczające w pierwotnej wersji Kodeksu karnego z 1997 r.

1. Środki o charakterze leczniczo-izolacyjnym i rehabilitacyjnym

2. Nielecznicze środki zabezpieczające w pierwotnej wersji Kodeksu karnego

II. Środki zabezpieczające po nowelizacji z 20 lutego 2015 roku

III. Środki stosowane wobec nieletnich

1. Środki wychowawcze

2. Środki poprawcze

3. Wyjątkowa odpowiedzialność karna nieletnich

BLOK IX. Uchylenie karalności i darowanie kary. Zatarcie skazania

I. Okoliczności uchylające karalność

1. Immunitety

2. Przedawnienie

3. Ustawowe klauzule niekaralności

II. Abolicja, amnestia i ułaskawienie

III. Zatarcie skazania

• ROZSZERZONE ZAGADNIENIA CZĘŚCI SZCZEGÓLNEJ PRAWA KARNEGO

BLOK I. Rozdział XIX Kodeksu karnego – Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu

BLOK II. Rozdział XX Kodeksu karnego – Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu

BLOK III. Rozdział XXI Kodeksu karnego – Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwo w komunikacji

BLOK IV. Rozdział XXIII Kodeksu karnego – Przestępstwa przeciwko wolności

BLOK V. Rozdział XXIV Kodeksu karnego – Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania

BLOK VI. Rozdział XXV Kodeksu karnego – Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności

BLOK VII. Rozdział XXVI Kodeksu karnego – Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece

BLOK VIII. Rozdział XXVII Kodeksu karnego – Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej

BLOK IX. Rozdział XXVIII Kodeksu karnego – Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową

BLOK X. Rozdział XXX Kodeksu karnego – Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości

BLOK XI. Rozdział XXXI Kodeksu karnego – Przestępstwa przeciwko wyborom i referendum

BLOK XII. Rozdział XXXIII Kodeksu karnego – Przestępstwa przeciwko ochronie informacji

BLOK XIII. Rozdział XXXIV Kodeksu karnego – Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów

BLOK XIV. Rozdział XXXV Kodeksu karnego – Przestępstwa przeciwko mieniu

BLOK XV. Wybrane typy czynów zabronionych (przestępstw) w zakresie nieumówionych w ramach bloków I-XIV

Zajęcia prowadzone są w oparciu o interakcję ze studentami w realizacji zakresu tematów z uwzględnieniem posiedzeń kazusowych (metoda case study oparta o interpretację regulacji prawnych przez pryzmat analizy konkretnych stanów faktycznych), samodzielnych wystąpień uczestników zajęć, swobodnych wypowiedzi w zakresie analizy wybranych przepisów części ogólnej i szczególnej Kodeksu karnego, ze szczególnym uwzględnieniem dyskusji nad zagadnieniami spornymi.

Warunkiem uzyskania pozytywnego zaliczenia z przedmiotu jest złożenie z oceną co najmniej dostateczną (3.0) każdego kolokwium (jednego w listopadzie, drugiego w kwietniu), opartego o formułę testu jednokrotnego wyboru. Na finalną ocenę składa się ponadto ocena aktywności (możliwa modyfikacja oceny o jeden stopień w górę) oraz wiedzy podlegającej bieżącemu sprawdzeniu w oparciu o pytania indywidualne lub zbiorowe (tzw. wejściówka – zal./nzal.). Możliwe są dwie nierozliczone nieobecności.

Studenci II r. prawa stacjonarnego, gr. ćw. 1