Zagadnienia architektury muzealnej [1402-ZAM-2Z-S2] Semestr zimowy 2019/20
Ćwiczenia, grupa nr 1

Wybrana literatura podstawowa:

1. Białostocki J., Podstawy metodologiczne w historii sztuki a praktyka muzealna, [w:] Tessera. Sztuka jako przedmiot badań, Kraków 1981

2. Gombrich E.H., Muzeum wczoraj, dziś i jutro [w:] Teksty, Nr 2 (50), 1980, s.191-207

3. Gössel P., Leuthäuser G., Architektura XX wieku, Kolonia 2006 (Architecture in the Twentieth Centry, Köln 1991

4. Pabich M., O kształtowaniu muzeum sztuki. Przestrzeń piękniejsza od przedmiotu, Łódź 2004

5. Kiciński A., Racjonalizm i romantyzm w oświetleniu naturalnym muzeów i galerii sztuki, Muzealnictwo nr 40, Warszawa 1998

6. Kiciński A., Bregencja, Bazylea, Bilbao, Trzy muzea, trzech mistrzów, trzy idee architektury, Muzealnictwo nr 41, Warszawa 1999

7. Kiciński A., Muzea – instrumenty ekspozycji czy świątynie?, Muzealnictwo nr 43, Warszawa 2001

8. Kiciński A., Trwałość idei architektonicznej i wystawienniczej muzeum sztuki na przykładzie MASP (Museu de Sao Paulo) i MAC (Muzeum Sztuki Nowoczesnej) w Niteroi, Muzealnictwo nr 43, Warszawa 2001

9. Wierzbicki J., Muzea i biblioteki, Warszawa 1961

10. Żygulski Z., Muzea na świecie. Wstęp do muzealnictwa, Warszawa 1982

Wybrana literatura uzupełniająca:

1. Die Museuminsel zu Berlin, Warszawa 1988

2. Banham R., Rewolucja w architekturze, Warszawa 1979

3. Biegański P., U źródeł architektury współczesnej, Warszawa 1972.

4. Berkel B., Bos C., Niepoprawni wizjonerzy, Warszawa 2000

5. Buildings for the Arts, New York 1978.

6. Coleman L., Museum buildings, Washington 1950

7. W.Fiałkowski, Siedmiu architektów XX wieku, Warszawa 1981

8. Giedion S., Przestrzeń-czas-architektura, Warszawa 1975.

9. Ghirardo D., Architektura po modernizmie, wyd.VIA, 1999.

10. Ingarden K., Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej i Pawilon “Wyspiański 2000” w Krakowie jako przykład współczesnych projektów architektonicznych w środowisku historycznym [w:] Architektura współczesna w mieście zabytkowym, Muzeum Architektury, Wrocław 2000, s.81-86

11. Jencks Ch., Architektura postmodernistyczna Warszawa 1987.

12. Jencks Ch., Ruch nowoczesny w architekturze, Warszawa 1987.

13. Jencks Ch., Architektura późnego modernizmu, Warszawa 1989

14. A. Kotula, P. Krakowski, Architektura współczesna, Kraków 1967.

15. Kucharzewska J., Współczesna architektura i urbanistyka Pekinu w kontekście warunków politycznych. Państwo wobec dziedzictwa kulturowego, Toruń 2015

16. Id.,Wizualna mistyfikacja cyberarchitektury, [w:] Kolekcja fikcji: o mistyfikacji w sztuce, red. M.Wawrzak, wyd. UMK, Toruń 2016, s.195-211

17. Id., Budynek muzealny jako element współczesnej przestrzeni miejskiej, [w:] Muzeum. Formy i środki prezentacji, red. I. Kopciewicz, M.F.Woźniak, wyd. Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, Bydgoszcz 2017, s. 134-143,

18. Kysiak M., Architektura Pawilonów Wystawowych. Funkcja. Forma. Konstrukcja, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1998

19. Leszczyńska-Mieczkowska, O idei i architekturze Centrum Sztuki i techniki Japońskiej „Manggha” w kontekście kierunku rozwoju muzeów i inspiracji towarzyszących powstawaniu projektu, [w:] Kierunki, materiały seminarium, Kraków 2005, s.19-30

20. Museum for a New Millenium: Concept Projects Buildings, katalog wystawy Art Centre Basel, Basel 2000

21. Muzeum. Architektura wobec sztuki. W poszukiwaniu consensusu, „Seria Problemy”, pod red.J.Jedlińskiego i J.Janik, nr 1, 1993.

22. Norberg-Schulz Ch., Znaczenie w architekturze Zachodu, Warszawa 1999

23. Olszewski A., Nowa forma w architekturze polskiej, 1900-1925, Warszawa 1967

24. Rasmussen S.E., Odczuwanie architektury, Warszawa 1999

25. Sławińska J., Ekspresja sił w nowoczesnej architekturze, Warszawa 1997

26. Watkin D., Historia architektury zachodniej, Warszawa 2001.

Zajęcia realizowane są w dwóch formułach – 1. wykład konwencjonalny, 2-referaty studentów i dyskusja

Część realizowana w formie wykładów poświęcona jest prezentacji zjawisk i tendencji w architekturze powszechnej od końca XIX wieku do XXI wieku w ujęciu problemowo-historycznym. Twórczość architektoniczna rozpatrywana jest na tle przemian społeczno-kulturowych i politycznych. Wiedza podstawowa, zdobyta na poziomie licencjatu, jest poszerzana o szczegółowe wiadomości dotyczące współczesnych dzieł architektonicznych. Ze względu na specyfikę studiów szczególny nacisk kładziony jest na rozwiązania formalne obiektów przeznaczonych do pełnienia funkcji galerii i muzeów.

1. Muzea i galerie – wprowadzenie – 2 godz.

Wprowadzenie do zagadnień architektury muzeów i galerii. Prezentowane są pierwsze galerie udostępniane do zwiedzania publicznego w aspekcie wydarzeń polityczno-społecznych; omawiane jest ich znaczenie edukacyjne i poznawcze a także ich wpływ na kształtowanie wnętrz dostosowanych do funkcji prezentacji dzieł sztuki.

2. Wyspa muzeów w Berlinie – 2 godz.

W trakcie zajęć zaprezentowana zostaje geneza powstania skupiska obiektów muzealnych, lokowanych nad kanałem Sprewy. Omawiane są okoliczności powstawania obiektów oraz rozwiązania formalno-funkcjonalne. Zajęcia są również pretekstem do rozważań na temat ogólnej działalności architektonicznej twórców prezentowanych obiektów (m.in. K.F.Schinkla, A.Stülera i in.). Podawana jest informacja o stanie zachowania obiektów znajdujących się na Museuminsel po II wojnie światowej, prezentowane są koncepcje rewitalizacji miejsca proponowane od lat 90-tych XX wieku oraz ostateczny stan po pracach konserwatorskich i remontowych.

3. Kunstareal w Monachium – 2 godz.

W trakcie zajęć omawiana jest przebudowa Monachium, działalność H.von Gärtnera, L.von Klenze; rozwiązania formalno-przestrzenne Gliptoteki, Starej i Nowej Pinakoteki; zajęcia są również pretekstem do rozważań na temat współczesnych obiektów muzealnych m.in. Muzeum Brandhorstów.

4. Muzea i galerie w Wielkiej Brytanii – 2 godz.

Zajęcia służą omówieniu historii powstania oraz rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych wybranych obiektów muzealnych Wielkiej Brytanii a także ich modernizacji w czasach współczesnych. Jednocześnie przybliżony jest dorobek twórczy projektantów na tle ogólnych tendencji w sztuce. W trakcie zajęć prezentowane są m.in. John Soane’s Museum, British Museum, Victoria & Albert Museum w Londynie, Oxford University Museum of Natural History i in.

5. Muzea i galerie przełomu XIX i XX wieku – 2 godz.

Przypomnienie podstaw kierunku w oparciu o działalność ruchu Arts & Crafts oraz teoretyków sztuki tj. W. Morris, J.Ruskin i in., znaczenie warsztatów i ugrupowań artystycznych (w Polsce i innych krajach europejskich); omówienie rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych obiektów muzealnych i galerii, ich znaczenie dla popularyzacji sztuki przełomu XIX i XX wieku.

6. Modernizm w architekturze muzealnej – 2 godz.

Omówienie idealnego muzeum według koncepcji le Corbusiera (Musee mondial, Musée de Croissance Illimitée) oraz prezentacja zrealizowanych obiektów m.in. w Ahmadabad i Tokio; spadkobiercy idei corbusierowskich; znaczenie brutalizmu w architekturze; rozwiązanie galerii sztuki według Miesa van der Rohe i innych modernistów.

7. Między tradycją a nowoczesnością - 2 godz.

Wykład problemowy poruszający zagadnienia budowy nowoczesnych obiektów muzealnych przez twórców azjatyckich, których twórczość wyrasta z silnego przywiązania do tradycji i lokalnych rozwiązań a jednocześnie bazuje na wzorach lansowanych przez kulturę Zachodu. Zaprezentowana zostanie twórczość m.in. Kenzo Tange, Kisho Kurokawy i in. Osobną część będzie stanowiło omówienie Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej "Manggha" w Krakowie.

8. Plastyczny symbolizm w architekturze – 2 godz.

Wykład poświęcony twórczości Oscara Niemeyera ze szczególnym uwzględnieniem jego obiektów muzealnych.

9. Architektura pawilonów wystawowych – 2 godz.

W trakcie zajęć poruszana jest problematyka wystaw czasowych i tymczasowych pawilonów sztuki; omawiane jest ich znaczenie dla popularyzacji architektury współczesnej. Osobne zagadnienie stanowi Serpentine Gallery wraz z prezentacją wszystkich pawilonów powstałych od 2000 roku oraz z omówieniem twórczości architektów.

10. Adaptacje. Funkcja muzealna w obiekcie zabytkowym – 2 godz.

Podczas zajęć prezentowane są możliwości wpisania funkcji muzealnych w obiekty historyczne, które z różnych powodów utraciły swoje pierwotne funkcje. Temat omawiany jest w oparciu o różne przykłady europejskie, prezentowane są wnętrza muzealne wpisane w dawne dworce, hale fabryczne i przemysłowe, oranżerie czy sale sportowe. Zwraca się uwagę na działania wynikające z potrzeby osiągnięcia kompromisu pomiędzy zachowaniem struktury zabytkowej obiektu a wypracowaniem właściwej ekspozycji dzieł sztuki, w tym oświetlenia i odpowiedniego bezpieczeństwa.

11. Postmodernistyczne muzea i galerie – 4 godz.

W trakcie zajęć uszczegóławiane są podstawy i założenia stylu, prezentowane są zagadnienia krytyki architektonicznej, zwłaszcza w odniesieniu do twórczości czołowych przedstawicieli modernizmu. Prezentowane na zajęciach obiekty muzealne i galerie sztuki omawiane są zarówno pod względem rozwiązań funcjonalno-przestrzennych jak i rozwiązań bryły, opracowania elewacji, które są pretekstem do odczytywania związków formalnych z wcześniejszymi obiektami architektonicznymi, do znajdywania cytatów architektonicznych, symboli itp.

12. Muzea Fundacji S.Guggenheima- 2 godz.

Zajęcia prezentują obiekty muzealne Fundacji Salomona Guggenheima. Omawiane są rozwiązania formalno-przestrzenne obiektów zrealizowanych i koncepcje muzeów przyszłości. Jednocześnie prezentowana jest twórczość architektów współpracujących z Fundacją i podejmowana jest próba jej charakterystyki.

13. Dekonstruktywizm a muzea – 2 godz.

W trakcie zajęć uszczegóławiane są podstawy i założenia programowe stylu; wskazane jest znaczenie konstruktywizmu rosyjskiego i modernizmu na ukształtowanie nowego języka wypowiedzi architektonicznej. Prezentowane są obiekty muzealne niezrealizowane oraz te wykonane; omawiane jest m.in. znaczenie Muzeum Vitra w Weil nad Renem.

14. Muzeum a symbol – 2 godz.

Zajęcia poświecone są w głównej mierze twórczości Daniela Libeskinda, omawiane jest znaczenie inspiracji twórczej, pokazywany jest proces powstawania obiektów muzealnych od inspiracji, szkicu, koncepcji, modelu po projekt wykonawczy.

Metoda dydaktyczna podająca :

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Metoda poszukująca

- ćwiczeniowa

Metody oceniania:

- obecność na zajęciach

- aktywność w części ćwiczeniowej, czynny udział w dyskusjach

- przygotowanie jednego referatu na wybrany temat dotyczący obiektów muzealnych (U1-3; K1-2)

- zaliczenie na ocenę na podstawie testu (W1-4)

Kryteria oceniania:

np. Ćwiczenia: zaliczenie na ocenę na podstawie testu

ndst – od 34 pkt.

dst – 35-39 pkt.

dst plus – 40-44 pkt.

db – 45-49 pkt.

db plus – 50-54 pkt.

bdb – 55-58 pkt

odk s2 muzealnictwo i zab.