Wprowadzenie do psychofizjologii [2404-P-1-WdPF-Sj] Semestr letni 2022/23
Wykład, grupa nr 1

LITERATURA OBOWIĄZKOWA

Sosnowski, T., Jaśkowski, P. (2008). Podstawy psychofizjologii. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia: Podręcznik akademicki (t. 2, ss. 643-679). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Jaśkowski P (2004) Zarys psychofizjologi. Warszawa:Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

Andreassi, J.L. (2007). Psychophysiology: Human behavior and physiological response (5th ed.). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Ass., Inc.

Baars, B.J. & Gage, N. (2013). Fundamentals of cognitive neuroscience. Oxford: Elsevier.

Birbaumer, N., Ghanayim, N., Hinterberger, T., Iversen, I., Kotchoubey, B, Kübler, A., Perelmouter, J., Taubß, E. & Flor, H. (1999). A spelling device for the paralysed. Nature, vol. 398, 25 March, ss. 297-298.

Buckner , R.L., Andrews-Hanna, J.R., Schacter, D.L. (2008). The brain’s default network: Anatomy, function and relevance to disease. Annals of the New York Academy of Sciences, 1124, 1-38.

Budochoska, W., Grabowska, A. (1994). Dwie półkule – jeden mózg. Warszawa: Wiedza Powszechna

Cacioppo, J.T. ,Tassinary, L.G. (red.). (1990). Principles of psychophysiology: Physical, social, and inferential elements. Cambridge: Cambridge University Press.

Cacioppo, J.T., Tassinary, L.G., Berntson, G.G. (red.). (2000). Handbook of psychophysiology

(wyd. 2). Cambridge: Cambridge University Press.

Cacioppo, J. T., Tassinary, L. G., Berntson, G. G. (red.). (2007). Handbook of psychophysiology

(wyd. 3). New York: Cambridge University Press.

Carter, R. (2009). The brain book. London: Dorling Kindersley.

Ciarkowska, W. (1992). Psychofizjologiczna analiza aktywności poznawczej (rozdz. I-II). Wrocław: Ossolineum.

Coles, M.G.H., Donchin, E., Porges, S.W. (red.). (1986). Psychophysiology: Systems, processes, and applications. Amsterdam: Elsevier.

Górska, T., Grabowska, A., Zagrodzka, J. (red.) (2005). Mózg a zachowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Fitzgerald, M.J., Gruener, G., Mtui, E. (2012). Clinical neuroanatomy and neuroscience (VI ed.). Elsevier.

Hall, C. R. (2001). Imagery in sport and exercise. In R. N. Singer, H. A. Hausenblas, C. M. Janelle (red.), Handbook of sport psychology (2nd ed., pp. 529-549) ). New York: Wiley.

Hasset, J. (1978). A primer of psychophysiology. San Francisco: Freeman.

Hockey R. (2013). The psychology of fatigue: work, effort and control. New York: Cambridge University Press.

Hugdahl, K. (1995). Psychophysiology: The mind-body perspective (chapters: 9,10, 14). Cambridge: Harvard University Press.

Jaśkowski, P. (2009). Neuronauka poznawcza: Jak mózg tworzy umysł. Warszawa: Vizja Press & IT.

Jennings, J.R., Coles, M.G.H. (red.) (1991). Handbook of cognitive psychophysiology: Central and autonomic nervous system approaches. Chichester: Wiley.

Kurzban, R., Duckworth, A., Kable, J.W., Myers, J. (2013). An opportunity cost model of subjective effort and task performance. Behavioral and Brain Science, 36, 661-726.

Martin, I., Venables, P.H. (red.). (1980). Techniques in psychophysiology. Chichester: Wiley.

Nolte, J. (2011). Mózg człowieka: Anatomia czynnościowa mózgowia (t. I-II). Wrocław: Elsevier.

Poldrack, R.A., Mumford, J.A., Nichols, T.E. (2011). Handbook of functional MRI data analysis. Cambridge: cambridge University Press.

Rizzollatti, G., Sinigaglia, C. (2008). Mirrors in the brain. Oxford: Oxford University Press.

Rynkiewicz, A. (2005). Fazowe zmiany akcji serca jako wskaźniki niektórych procesów poznawczych. Psychologia-Etologia-Genetyka, 12, 59-86

Sosnowski, T. (2002) Zadania umysłowe a aktywność sercowo-naczyniowa. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Sosnowski, T., Zimmer K. (red.) (1993), Metody psychofizjologiczne w badaniach psychologicznych. Warszawa: PWN.

Stein, J.F., Stoodley, C.J. (2006). Neuroscience: an introduction. Chichester: Wiley

Spitzer, M. (2007). Jak uczy się mózg. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN.

Stern, R. M., Quigley, K. S. (2001). Psychophysiological recording. New York, DC: Oxford University Press.

Traczyk, W. Z., Trzebski, A. (red.) (2001). Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej (wyd. III). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Kurs obejmuje następujące treści programowe:

1. Psychofizjologia

1.1 definicja, cele i zadania psychofizjologii;

1.2. nauki pokrewne psychofizjologii

1.3 krótka historia psychofizjologii;

1.4 układy organizmu mierzone w badaniach psychofizjologicznych

2. Sygnał

2.1 definicja sygnału

2.2 rodzaje sygnałów badanych w psychofizjologii;

2.3 parametry oceny sygnału

2.4 podstawowe metody analizy sygnałów fizjologicznych

3. Aparatura pomiarowa w psychofizjologii

3.1 Czujnik

3.2 Wzmacniacz

3.3 Urządzenie rejestrujące, prezentujące i analizujące sygnał

4. Analiza sygnału fizjologicznego

4.1 Próbkowanie i cyfryzacja sygnału

4.2 Pojęcie artefaktu

4.3 Filtrowanie i podział filtrów

5. Aktywność mózgu i jej pomiar

5.1. Aktywność elektryczna mózgu – podstawy fizjologiczne;

5.2 Elektroencefalografia

- historia

- elektrody rejestrujące

- system 10-20

- pojęcie impedancji i przygotowanie do badania

- czułość, przesuw sygnału EEG

5.2.1 Analiza jakościowa EEG i parametry oceny sygnału EEG

-wykonanie standardowego badania EEG

- artefakty w sygnale EEG

-- czynność podstawowa i cechy w sygnale EEG charakterystyczne dla stanu czuwania

- rytm Alfa i reakcja zatrzymania

- wpływ wieku na sygnał EEG

- fazy snu i cechy sygnału EEG charakterystyczne dla snu

5.2.2 Analiza ilościowa EEG

- fale mózgowe i ich znaczenie funkcjonalne

- brain mapping (amplituda, moc i współczynniki spektralne)

- analizy żródłowe EEG (LORETA)

- analizy koherencyjne

- bazy normatywne w QEEG

- metoda QEEG jako metoda badawcza i diagnostyczna

- przykłady wzorców QEEG w normie i patologii

5.2.3 Metody oparte o EEG

- neurofeedback - zasada działania i zastosowanie

- interfejs mózg-komputer - zasada działania i zastosowanie

5.2.4 Potencjały wywołane

- fakty i historia

- metoda uśredniania

- podział

- rodzaje potencjałów wywołanych i ich zastosowanie w psychofizjologii (potencjały słuchowe, wzrokowe, poznawcze - fala P300, ,N400, MMN)

5.2.5 Magnetoencefalografia

- podstawy generacji sygnału MEG

- sygnał MEG i sposoby jego rejestracji

- wady i zalety MEG

5.2.6 Pozytonowa tomografia emisyjna

- zasada działania, historia

- technika odejmowania

5.2.7 Funkcjonalny rezonans magnetyczny

- historia

-zasada działania i sygnał BOLD

- wady i zalety metody

6. Aktywność mięśni szkieletowych

6.1. Budowa i fizjologia mięśni szkieletowych.

6.2. Podstawy elektromiografii (EMG) i jej zastosowanie w psychologii.

6.3. EMG a mowa bezgłośna.

6.4. Wyobrażona aktywność motoryczna: dane empiryczne, podstawy teoretyczne.

6.5 Rozpoznawanie czynności intencjonalnych – neurony lustrzane.

6.6. EMG twarzy a ekspresja emocji.

7. Aktywność sercowo-naczyniowa

7.1. Budowa i funkcje układu sercowo-naczyniowego.

7.2. Regulacja aktywności USN.

7.3. Podstawowe wskaźniki aktywności sercowo-naczyniowej, aktywność toniczna i fazowa.

7.4. Aktywność sercowo-naczyniowa a wysiłek fizyczny.

7.5. Koncepcje psychofizjologiczne tłumaczące toniczne zmiany aktywności USN:

– "nadwyżka rytmu serca",

– przygotowanie do aktywności motorycznej (motor preparation)

– wyobrażona aktywność motoryczna i plany motoryczne

– niepewność behawioralna,

–- aktywne/bierne radzenie sobie z sytuacją (koncepcja Obrista) i reaktywność sercowo-naczyniowa.

– zmiany toniczne a aktywność umysłowa.

– wpływ bodźców przynętowych.

– zastosowanie koncepcji Graya (BAS/BIS) do interpretacji aktywności sercowo-naczyniowej.

– aktywność sercowo-naczyniowa a wzór zachowania A.

7.6. Koncepcje psychofizjologiczne tłumaczące fazowe zmiany aktywności sercowo-naczyniowej:

– zmiany fazowe a odruch orientacyjny i obronny,

– zmiany fazowe a kierunek uwagi (koncepcja "intake/rejection" Laceya),

– efekt umiejscowienia zdarzeń w cyklu serca,

– zmiany sercowo-naczyniowe w zadaniu na czas reakcji

– percepcja rytmu serca

8. Ruchy oka

8.1. Elementy budowy oka.

8.2. Rodzaje ruchów oka.

8.3. Ruchy oka w trakcie czytania.

8.4. Ruchy oka a uwaga.

9. Zmiany szerokości źrenicy

9.1. Budowa źrenicy i mechanizm zmian jej średnicy.

9.2. Zmiany szerokości źrenicy a odbiór informacji wzrokowych.

9.3. Wpływ czynników niepsychologicznych na zmiany szerokości źrenicy.

9.4. Wpływ czynników psychologicznych na zmiany szerokości źrenicy:

– obciążenie poznawcze,

– zainteresowanie.

9.5. Szerokość źrenicy jako przedmiot percepcji.

10. Aktywność elektryczna skóry

10.1. Aktywność endosomatyczna i egzosomatyczna: wskaźniki i jednostki pomiaru.

10.2. Mechanizm fizjologiczny aktywności elektrycznej skóry (EDA).

10.3. Znaczenie biologiczne EDA.

10.4. EDA a odruch orientacyjny (OR):

– klasyczna koncepcja OR,

– OR a znaczenie bodźca.

10.5. Warunkowanie klasyczne EDA:

– specyfika warunkowania klasycznego EDA

– warunkowanie klasyczne a reakcje na bodźce fobiczne

– warunkowanie a procesy świadome.

10.6 Labilność-stabilność elektrodermalna

10.7. EDA jako wskaźnik aktywacji.

Metody dydaktyczne eksponujące (pokaz, prezentacja)

Metody dydaktyczne podające (opis, wykład konwencjonalny, wykład konwersatoryjny)

pisemny test wielokrotnego wyboru (w sesji egzaminacyjnej i poprawkowej). Do zaliczenia zajęć wymagane jest uzyskanie min. 50% punktów

psychologia I rok sj