Gramatyka historyczna języka polskiego [2506-s1POL1L-GHJP] Semestr letni 2024/25
Konwersatorium, grupa nr 2

Podręczniki (wybór):

K. Długosz-Kurczabowa, S. Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego. Podręcznik dla studentów polonistyki, Warszawa 1998 (lub wydania następne).

Z. Klemensiewicz, T. Lehr-Spławiński, S. Urbańczyk, Gramatyka historyczna języka polskiego, wyd.III, Warszawa 1965.

W. Kuraszkiewicz, Gramatyka historyczna języka polskiego. Podstawowe wiadomości z wyborem tekstów staropolskich do ćwiczeń, wyd.2, Warszawa 1972.

S. Rospond, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1979 (lub wydania następne, nie: wyd. z 2000).

J. Strutyński, Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Kraków 1982 (lub wyd. nast.).

B. Wieczorkiewicz, R. Sinielnikoff, Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Warszawa 1959.

Wybór tekstów - obowiązkowy:

S. Vrtel-Wierczyński, Wybór tekstów staropolskich, Warszawa 1977.

Literatura uzupełniająca (wybór dla chętnych):

I. Bajerowa, Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Wrocław 1964.

I. Bajerowa, O zaniku samogłosek pochylonych. Pokłosie dyskusji, Katowice 1978.

I. Bajerowa, Polski język ogólny XIX w. Stan i ewolucja, t. I: Ortografia, fonologia z fonetyka, morfonologia, Katowice 1986, t. II: Fleksja, Katowice 1992.

L. Bednarczuk, Języki indoeuropejskie, Warszawa 1986/88.

W. Decyk-Zięba, S. Dubisz (red.), Teksty staropolskie. Analizy i interpretacje, Warszawa, 2003.

K. Długosz-Kurczabowa, S. Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego. Słowotwórstwo, Warszawa 1999.K.

K. Długosz-Kurczabowa, S. Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego w testach, ćwiczeniach i tematach egzaminacyjnych, Gdańsk 1999 (lub wydania następne).

S. Dubisz, Rozwój polskiego systemu fonologicznego [w:] Studia z historii języka polskiego, pod red. W. Kupiszewskiego, Warszawa 1994, s. 9-19.

B. Dunaj, Język polski najstarszej doby piśmiennej (XII-XIII wiek), Kraków 1975.

B. Dunaj, Ogólne zasady rozwoju fleksji rzeczowników w języku polskim, Prace Filologiczne 1985, XXXII, s. 109-114. B. Dunaj, Wzdłużenie zastępcze w języku polskim, Kraków 1966.

Encyklopedia języka polskiego, pod red. S. Urbańczyka i M. Kucały, Wrocław-Kraków 1999 (wybrane hasła).

Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, pod red. K. Polanskiego, Wrocław-Kraków 1999 (wybrane hasła).

Języki indoeuropejskie, pod red. L. Bednarczuka, t. I, Warszawa 1986, t. II, Warszawa 1988.

Z. Kempf, Rola pełni głosowej w rozwoju polskiej deklinacji rzeczownikowej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego”, Seria A, nr V, 1957, s. 149-175.

B. Klebanowska, Interpretacja fonologiczna zjawisk fonetycznych w języku polskim, Warszawa 1990.

H. Koneczna, Charakterystyka fonetyczna języka polskiego na tle innych języków słowiańskich, Warszawa 1965.

H. Koneczna, Wzdłużenie zaszepcze [w:] Księga referatów II Międzynarodowego Zjazdu Slawistów, sekcja I: Językoznawstwo 1934.

A. Kowalska, Ewolucja analitycznych form czasownikowych na –ł w języku polskim, Katowice 1976.

A. Książek-Bryłowa, Wariantywność fleksji w historii i gwarach języka polskiego, Lublin 1994.

M. Kucała, Rodzaj gramatyczny w historii polszczyzny, Wrocław 1978

W. Kuraszkiewicz, Polski język literacki. Studia nad historia i struktura, Warszawa – Poznań 1986.

A. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa 1989.

W. Mańczak, Polska fonetyka i morfologia historyczna, Warszawa 1975.

H. Popowska-Taborska, Wczesne dzieje Słowian w świetle ich języka, Warszawa 1993.

Z. Stieber, Historyczna i współczesna fonologia języka polskiego, Warszawa 1966.

W. Śmiech, Rozwój historyczny polskich grup spółgłoskowych *sr’, *zr”, *žr’, Łódź 1953.

W. Śmiech, Rozwój form czasu teraźniejszego czasownika w języku polskim, Łódź 1967.

H. Turska, Mianownik l. mn. typu „chłopy”, „draby” w języku polskim, Język Polski, R. XXXIII, 1953, s. 129-155.

H. Turska, Zagadnienie miejsca akcentu w języku polskim, Pamiętnik Literacki, R. XLI, 1950, z. 2.

S. Urbańczyk, Jaką polszczyzna mówił Jan Kochanowski i jego rówieśnicy?, Język Polski, R. XXXIII, 1953, s. 214-224.

Wybory tekstów:

S. Borowski, A. Furdal, Wybór tekstów do historii języka polskiego, Warszawa 1980.

W. Taszycki, Najdawniejsze zabytki języka polskiego, Wrocław 1967, wyd. IV (lub wyd. nast.).

W. Taszycki, Wybór tekstów staropolskich XVI-XVIII, wyd. III, Warszawa 1969.

W. Wydra, W. R. Rzepka, Chrestomatia staropolska, Wrocław 1975.

http://www.ijp-pan.krakow.pl/polski/polski/00/01/teksty.php

Słowniki etymologiczne:

A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1957 (lub wyd. nast.).

F. Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego, t. I-V, Kraków 1952-1992.

A. Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. I-II, Warszawa 2000 .

K. Długosz-Kurczabowa, Nowy słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 2003.

W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.

F. Miklosich, Etymologisches Wörterbuch der Slawischen Sprachen, Wien 1886.

Słowniki ogólne:

S.B. Linde, Słownik języka polskiego, t. I-VI, wyd. II, Lwów 1854-1860, wyd. III, Warszawa 1951 (lub wyd. nast.).

S. Reczek, Podręczny słownik dawnej polszczyzny, Wrocław 1968 (lub wyd. nast.).

Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, t. I-X (z. 65: Wronka – Wszytek), Warszawa 1953 i tomy następne.

Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M.R. Mayenowa, t. I-XXI (Ofarbować – Oposyłać), Wrocław 1966 i tomy następne.

Słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku, [w:] http://xvii_wiek.ijp-pan.no-ip.org/pan_klient/index.php?strona=haslo&id_hasla=3136

1. Pogłębienie wiadomości na temat pochodzenia języka polskiego (wspólnota pie., wspólnota psł. i ich podziały);

2. Geneza języka polskiego, periodyzacja jego dziejów. Najdawniejsze zabytki języka polskiego. Grafia tekstów staropolskich. Transliteracja i transkrypcja.

3. Kształcenie umiejętności czytania tekstów staropolskich (m.in. Bulla Gnieźnieńska, Kazania Świętokrzyskie, Psałterz Floriański, Biblia Królowej Zofii);

4. Zapoznanie studentów z procesami fonetycznymi dokonującymi się w języku polskim w epoce przedpiśmiennej, odnajdywanie rezultatów tych procesów w języku staropolskim (na podstawie tekstów) i nowopolskim:

- rozwój systemu wokalicznego i konsonantycznego w języku polskim,

- przegłosy,

- wokalizacja jerów,

- wokalizacja sonantów,

- metatezy,

- palatalizacje prasłowiańskie i polskie,

- iloczas - pochodzenie samogłosek długich w języku polskim; wzdłużenie zastępcze; iloczas w języku polskim; samogłoski pochylone w języku polskim;

- rozwój nosówek,

5. Analiza językowa wybranych tekstów staropolskich.

6. Analiza historyczno-językowa wybranych tekstów współczesnych.

7. Rekonstrukcja procesów fonetycznych i analiza ich konsekwencji we współczesnej polszczyźnie.

Zajęcia w tym cyklu będą odbywać się stacjonarnie, w razie potrzeby - zdalnie (synchronicznie na platformie Microsoft Teams i asynchronicznie na platformie Moodle).

Egzamin - stacjonarnie (w wyjątkowym przypadku - zdalnie na Moodle'u).

Prowadzący łączy metody dydaktyczne podające i eksponujące z metodami poszukującymi, a szczególnie problemowymi i ćwiczeniowymi.

Obecność na zajęciach (też zdalnych), bieżące przygotowanie do zajęć i aktywne w nich uczestnictwo; Końcowe zaliczenie pisemne - STACJONARNIE - w formie sprawdzianu/ testu. W1, W2, U1, U2, U3

I rok, filologia polska s1