Antropologia kulturowa 1201-AR3-AK-S1
Wykład (WYK) Semestr zimowy 2023/24

W trakcie kursu obowiązuje przeczytanie w całości jednej książki o charakterze podręcznika, omawiającego ogólne zagadnienia antropologii. Do wyboru:

Barnard Alan, Antropologia. Zarys teorii i historii, Warszawa 2006.

Eriksen Thomas Hylland, Małe miejsca, wielkie sprawy. Wprowadzenie do antropologii społecznej i kulturowej, Warszawa 2009.

Hann Chris, Antropologia społeczna, Kraków 2008.

Hastrup Kirsten, Droga do antropologii. Między doświadczeniem a teorią, Kraków 2008.

Herzfeld Michael, Antropologia. Praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie, Kraków 2004.

Zaliczenie w formie końcowej rozmowy z prowadzącym. W trakcie zaliczenia studenci odpowiadają na dwa pytania. Jedno pytanie obejmuje zagadnienie z wykładów, drugie dotyczy wybranego podręcznika.

Studenci losują pierwsze pytanie z przedstawionej przed zaliczeniem listy pytań-zagadnień, w zbliżonej formie do zakresu tematów. Referują jeden z wybranych podręczników.

I. Zagadnienia, problemy, aporie antropologiczne

(uwarunkowania historyczne i współczesne konsekwencje)

• Nazwa dyscypliny

• Przykłady kluczowych problemów antropologicznych (aporie antropologiczne)

• Badania terenowe i ich interpretacja

• Wiedza etnologiczna/antropologiczna

• Przedmiot antropologii, wyjściowe formy zainteresowań

• Przykłady nowych obszarów badawczych antropologii

• Zarys historii myśli etnologicznej/antropologicznej (nurty, szkoły i postacie)

II. Protoantropologia

• Herodot, Sofiści, Protagoras, Gorgiasz

• Ibn Chaldun

• Michel de Montaigne, Thomas Hobbes, Giambattista Vico

• David Hume, Jean-Jacques Rousseau, Charles Louis de Montesquieu

• Johann Gottfried von Herder

• problemy: różnorodność kulturowa, natura ludzka, historia kulturowa świata, uniwersalizm, etnocentryzm, relatywizm, natura – kultura

III. Ewolucjonizm

• Pojęcie ewolucji, podstawowe zasady ewolucjonizmu

• Dyskusje i problemy ewolucjonizmu

• Ewolucjonizm unilinearny (klasyczny)

• Ewolucjonizm uniwersalny (neoewolucjonizm)

• Ewolucjonizm mulitlinearny (neoewolucjonizm)

• Socjobiologia i psychologia ewolucyjna (neoewolucjonizm)

• Przedstawiciele: Henry Maine, John Ferguson McLennan, Johann Jakob Bachofen, Adolf Bastian, Lewis Henry Morgan, John Lubbock, Edward Burnett Tylor, James George Frazer, Leslie Alvin White, Julian Haynes Steward, George Peter Murdock, Robin Fox

• Konsekwencje i krytyka ewolucjonizmu

IV. Dyfuzjonizm

• Pojęcie dyfuzji, podstawowe zasady dyfuzjonizmu

• Dyskusje i problemy dyfuzjonizmu

• Dyfuzjonizm niemiecko-austriacki

• Wiedeńska szkoła kręgów kulturowych, Wiedeńska Szkoła Etnologiczna

• Przedstawiciele: Friedrich Ratzel, Leo Frobenius, Fritz Graebner, Wilhelm Schmidt, William Henry Rivers, Grafton Elliot Smith, William James Perry

• Konsekwencje i krytyka dyfuzjonizmu

V. Funkcjonalizm

• Pojęcie funkcji, podstawowe zasady funkcjonalizmu

• Dyskusje i problemy funkcjonalizmu

• Funkcjonalizm, Bronisław Malinowski

• Funkcjonalizm, Alfred Reginald Radcliffe-Brown

• Konsekwencje i krytyka funkcjonalizmu

VI. Kultura i osobowość

• Franz Boas

• Konfiguracjonizm

• Ruth Benedict

• Alfred Kroeber

• Psychokulturalizm

• Ralph Linton

• Abram Kardiner

• Margaret Mead

• Relatywizm językowy

• Edward Sapir

• Benjamin Lee Whorf

VII. Szkoła francuska:

• Marcel Mauss

• Lucien Lévy-Bruhl

• Arnold van Gennep

VIII. Strukturalizm

• Claude Lévi-Strauss