Archeologia środowiskowa basenu Morza Śródziemnego

Podstawowa wiedza przyrodnicza

Czynna obecność na zajęciach: 15 godzin - 0,5 pkt

Zapoznanie się z obowiązkową literaturą; Przygotowanie referatu i prezentacji oraz przygotowanie do kolokwium: 15 godzin - 0,5 pkt

Łącznie: 30 godz. (1 punkt ECTS)

Student:

- K_W02; H1A_W02; zna pojęcia i terminologię stosowane w archeologii środowiskowej

- K_W07; H1A_W07; zna i rozumie metody analizy różnych wytworów kultury i ich interpretacji

- K_W16; P1A_W04; ma zaawansowaną wiedzę w zakresie najważniejszych problemów dyscyplin przyrodniczych właściwych dla archeologii, zna procesy przyrodniczo-kulturowe zachodzące w dziejach społeczeństw prahistorycznych, antycznych i wczesnohistorycznych w basenie Morza Śródziemnego, zna osiągnięcia archeologii środowiskowej w europejskich ośrodkach badawczych (dotyczących basenu Morza Śródziemnego)

K_W17; P1A_W05; zna kategorie pojęciowe i terminologię stosowane w wybranych dyscyplinach obszaru naukach przyrodniczych

- K_U14; P1A_U03; potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać i selekcjonować podstawowe informacje z wykorzystaniem różnych metod przyrodniczych, charakteryzuje i ocenia wartość poznawczą wskaźników palinologicznych, botanicznych i zoologicznych aktywności człowieka, dostrzega czynniki środowiskowe i ocenia ich wpływ na kulturę społeczeństw,

K_U15; P1A_U05; umie przetwarzać podstawowe dane przyrodnicze poprzez zastosowanie podstawowych programów komputerowych oraz urządzeń i technik multimedialnych

- K_K03; H1A_K03; potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania

- K_K10; P1A_K02; potrafi współdziałać i pracować w interdyscyplinarnym zespole

Praca z materiałem, pokaz multimedialny, referat

- pokaz

- wykład konwersatoryjny

- laboratoryjna
- referatu

Ukształtowanie umiejętności prawidłowego wykorzystywania przesłanek bioarcheologicznych, archeozoologicznych i historycznych do studiów nad relacjami pomiędzy człowiekiem i środowiskiem przyrodniczym w strefie śródziemnomorskiej

Świat ludów i cywilizacji antycznych w strefie śródziemnomorskiej był zróżnicowany pod względem środowiska naturalnego. To zróżnicowanie miało wpływ na zachowania gospodarcze i ideologiczne. Ważną rolę w tym względzie odgrywały zwierzęta. Były źródłem nie tylko pożywienia, ale stanowiły też ważny towar handlowy. Ocena znaczenia zwierząt ludów wymienionej strefy jest możliwa poprzez źródła historyczne, ikonograficzne i archeozoologiczne. Podczas zajęć uczestnicy zapoznają się z światem fauny poprzez analizę różnych kategorii informacji. Skonfrontują możliwości poznawcze danych archeozoologicznych z obrazem skonstruowanym na podstawie danych historycznych. Ludy strefy śródziemnomorskiej przyczyniły się do upowszechnianiu nowych form zwierząt na ziemie polskie, Europy Zachodniej i Północnej. Podczas zajęć studenci poznają czynniki kulturowe i przyrodnicze mające wpływ na "import" nowych zwierząt na północ Europy.

Rośliny:

Allevato E., Russo Ermolli E., Boetto G., Di Pasquale G. 2010. Pollen-wood analysis at the Neapolis harbour site (1ste3rd century AD, southern Italy) and its archaeobotanical implications. Journal of Archaeological Science, 37: 2365–2375.

Day J. 2013. Botany meets archaeology: people and plants in the past. Journal of Experimental Botany, Vol. 64, No. S1, pp. 1–12. doi:10.1093/jxb/ert068

Caneva G., Bohuny L. 2003. Botanic analysis of Livia’s villa painted flora (Prima Porta, Roma), Journal of Cultural Heritage, 4: 149–155.

Hepper F. N. 1990. Pharaoh's Flowers: The Botanical Treasures of Tutankhamun. HMSO. London

Jashemski W. F. 1974. The discovery of a Market-Garden Orchard at Pompeii: The garden of the “House of the Ship Europa”. American Journal of Archaeology, 78, 1: 391–404.

Jashemski W. F. 1979. “The Garden of Hercules at Pompeii”: The discovery of commercial flower garden. American Journal of Archaeology, 83, 4: 403–411

Latałowa M. 2003. Holocen, [w:] Palinologia, red. S. Dybovej-Jachowicz, A. Sadowska, Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków: 273–299.

Livarda A. 2011. Spicing up life in Northwestern Europe: exotic food plant imports in the Roman and medieval world. Vegetation History and Archaeobotany, 20: 143–164.

Palaeodiet. 2000. Palaeodiet in the Aegean, red. S. J. Vaughan, W .D. E. Coulson, Oxbow Monographs Series, 96.

Margaritis E., Jones M. 2006. Beyond cereals: crop processing and Vitis vinifera L. Ethnography, experiment and charred grape remains from Hellenistic Greece. Journal of Archaeological Science, 33: 784–805.

Moe D. Oeggl K. 2013. Palynological evidence of mead: a prehistoric drink dating back to the 3rd millennium B.C. Vegetation History and Archaeobotany, doi: 10.1007/s00334-013-0419-x.

Moser D., Allevato E., Clarke J. R., Di Pasquale D., Nelle O. 2013. Archaeobotany at Oplontis: woody remains from the Roman Villa of Poppaea (Naples, Italy), Vegetation History and Archaeobotany, 22: 397–408.

Murphy Ch., Thompson G., Fuller D. Q., 2013. Roman food refuse: urban archaeobotany in Pompeii, Regio VI, Insula 1. Vegetation History and Archaeobotany, 22: 409–419.

Rosso A. M. 2010. Poppy and Opium in Ancient Times: Remedy or Narcotic? Biomedicine International, 1: 81–87.

Samuel D. 1996. Investigation of Ancient Egyptian baking and brewing methods by correlative microscopy. Science, 273: 488–490.

Samuel D. 2002. Bread in archaeology. Civilisations, 49: 27–36.

Thommen L. 2009. An environmental history of ancient Greece and Rome. Cambridge University Press.

Valamoti S. M. 2009. Plant food ingredients and ‘recipes’ from prehistoric Greece: the archaeobotanical evidence, [w:] Plant and Culture: seeds of the cultural heritage of Europe, red. J.-P.Morel, A. M. Mercuri, Centro Universitario Europeo per i Beni Culturali Ravello, Bari, Edipuglia: 25–38.

Valamoti S. M., Mangafa M., Koukouli-Chrysanthaki, Malamidou D. 2007. Grape-pressings from northern Greece: the earliest wine in the Aegean. Antiquity, t. 81: 54–61.

van der Veen M., Livarda A., Hill A. 2008. New plant foods in Roman Britain – dispersal and social access, Environmental Archaeology, 13, 1: 11–36.

Włodarczyk Z. 2011. Rośliny biblijne. Leksykon. Wyd. IB im. W. Szafera PAN, Kraków

Zwierzęta:

Bekker-Nielsen T. (ed.) 2005 Ancient Fishing and Fish Processing in the Black Sea Region. Black Sea Studies 2. AArhus University Press.

Brewer, D.J. - Redford, D.B. & S. 1994 Domestic Plants and Animals The Egyptian Origins (Natural History of Egypt), Aris & Philips Ltd.

Boessneck J. 1988 Die Tierwelt des Alten Ägypten, C.H. Beck, Müchen.

Boessneck J. von den Driesch A. 1982 Studien an subfossilen Tierknochen aus Äypten, Detscher Kunstverlag.

Kotjabopoulou E. Hamilakis Y., Halstead P., Gamble C., Elefanti P. (eds.) 2003 Zooarchaeology in Greece, Recent advances, British School at Athens, studies 9.

Kotthoff U., Müller U.C., Pross J., Schmiedl G.,Lawson I.T., van de Schootbrugge B., Schulz H. 2008.Lateglacial and Holocene vegetation dynamics in the Aegean region: an integrated view based on pollen data from marine and terrestrial archives. The Holocene 18,7: 1019–1032

Margaitis E, Jones M. 2006. Beyond cereals: crop processing and Vitis vinifera L. Ethnography, experiment and charred grape remains from Hellenistic Greece, Journal of Archaeological Science 33: 784–805.

Osborn Dale J. 1998. Mammals of Ancient Egypt (Natural History of Egypt), Aris & Phillips Ltd.

Rapp R. G., Hill L.Ch. 2006 Geoarchaeology, The Earth-Sciences Approach to Archaeological Interpretation, Second Edition, Yale University press New Haven and London.

Tynbee J.M.C. 1983 Tierwelt der Antike, Bestiarium romanum, Kulturgeschichte der antiken Welt, Band 17, Verlag Philipp von Zabern, Mainz am Rhein.

William J. Darby; Paul Ghalioungui; Louis E. GrivettiThe Gifts of Oziris https://www.indianculture.gov.in/flipbook/33621

Podstawą oceny będzie aktywność na zajęciach podczas dyskusji nad zagadnieniami przygotowanymi przez uczestników w formie referatów i prezentacji multimedialnej. Obowiązkiem każdego z uczestników będzie przygotowania też formy pisemnej jako materiału ułatwiającego przygotowanie do kolokwium zaliczeniowego.

Odbędzie się ono w formie pisemnej poprzez odpowiedzi na 5 pytań. Za każdą z prawidłowych odpowiedzi będzie przyznawane do 2 punktów - Kryteria oceniania:

niedostateczny (2) – 0–5 pkt (0–50%); dostateczny (3) – 5,1–6,5 pkt (51–65%); dostateczny plus (3,5) – 6,6-7,0 pkt (66–70%); dobry (4) – 7,1–8,5 pkt (71–85%); dobry plus (4,5) – 8,6-9,0 pkt (86–90%); bardzo dobry (5) - 9,1-10 pkt (91–100%).

niedostateczny (2) – 0–5 pkt (0–50%); dostateczny (3) – 5,1–6,5 pkt (51–65%); dostateczny plus (3,5) – 6,6-7,0 pkt (66–70%); dobry (4) – 7,1–8,5 pkt (71–85%); dobry plus (4,5) – 8,6-9,0 pkt (86–90%); bardzo dobry (5) - 9,1-10 pkt (91–100%).