Metodyka badań geograficznych

Podstawowa wiedza z zakresu nauk geograficznych (geografii fizycznej i społeczno-ekonomicznej).

przedmiot obligatoryjny

- udział w zajęciach 45 godzin, w tym 30 godzin wykładów i 15 godz. ćwiczeń,

- przygotowanie do zaliczenia 65 godz.

- wykonanie ćwiczeń 40 godz.

Łącznie 150 godz. (6 ECTS)

Student:

- zna i rozumie podstawowe pojęcia stosowane w metodologii nauk geograficznych – K_W01;

- posiada pogłębioną wiedzę na temat podstaw teoretyczno-metodologicznych i problemów badawczych nauk geograficznych – K_W04;

– zna etapy i znaczenie postępowania badawczego w badaniu naukowym– K_W05

- zna specjalistyczne narzędzia informatyczne wykorzystywane w metodach badań geograficznych K_U07

Student:

- stosuje zaawansowane techniki i narzędzia badawcze wykorzystywane w opracowaniach geograficznych K_U01;

– potrafi przyporządkować właściwe metody i narzędzia do problemów badawczych geografii – K_U05.

– potrafi krytycznie ocenić wykorzystane materiały źródłowe i opracowania naukowe pod kątem ich przydatności do rozwiązywania problemów teoretycznych i praktycznych – K_U06

Student:

- rozumie potrzebę stałej aktualizacji metod badawczych stosowanych w naukach geograficznych uczenia się przez całe życie - K_K01;

rozumie potrzebę systematycznego studiowania literatury fachowej w celu pogłębienia wiedzy z zakresu nowoczesnych technologii i metod badawczych K_U07

Wykład informacyjny z elementami konwersatoryjnymi.

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny

Przedmiot dostarcza studentom wiedzy na temat podstaw metodologicznych geografii, metod i narzędzi analizy przestrzennej procesów i struktur fizyczno-geograficznych oraz społecznych i gospodarczych, zachodzących w środowisku geograficznym i otoczeniu człowieka.

Przedmiot dostarcza studentom wiedzy na temat podstaw metodologicznych geografii, metod i narzędzi analizy przestrzennej procesów i struktur fizyczno-geograficznych oraz społecznych i gospodarczych, zachodzących w środowisku geograficznym i otoczeniu człowieka.

Tematyka wykładów:

1. Przedmiot, zakres, kierunki oraz funkcje geografii

- metodologia i metodyka badań geograficznych - pojęcia i zakres oraz rola nazwotwórcza.

- orientacje teoretyczno-metodologiczne w geografii;

- cechy charakterystyczne hipotez badawczych w geografii, podstawowe etapy procesu badawczego.

- charakter twierdzeń i wyjaśnianie w geografii, charakter i modele wyjaśniania,

2.

- Metody badań stosowane w naukach o glebie.

- Dane glebowe - pozyskiwanie i weryfikacja.

W ramach w/w wykładów zostaną omówione następujące treści:

Ogólne schematy procedur badawczych. Cel i zakres prac terenowych. Wybrane analizy laboratoryjne. Przykłady różnych podejść badawczych stosowanych w publikacjach naukowych. Źródła danych glebowych.

3.

- Metody datowań względnych i bezwzględnych.

- Metody badań paleontologicznych.

W ramach w/w wykładów zostaną omówione wybrane metody datowań bezwzględnych (izotopowe,luminescencyjne (TL, OSL),aminokwasowa, sedymentologiczna,paleomagnetyczna, biologiczne) i względnych (sedymentologiczna,archeologiczna, analiza pyłkowa, faunistyczna).

Następnie zostaną omówione metody paleontologiczne (paleobotaniczne,

paleozoologiczne i paleoekologiczne) w badaniach osadów czwartorzędowych

4.

- Metodyka pomiarów meteorologicznych

- Metodyka badań i opracowań klimatologicznych

W ramach w/w wykładów zostanie omówiona metodyka badań atmosfery, miejsce meteorologii i klimatologii w systemie nauk geograficznych, historia pomiarów meteorologicznych i badań klimatologicznych, metodyka pomiarów i badań meteorologicznych (pomiary manualne, automatyczne, teledetekcyjne), oraz światowy (WMO) i krajowy (IMGW) system obserwacji meteorologicznych. Omówione zostaną wybrane zagadnienia prowadzenia badań w zakresie zmian klimatu, prognozowania pogody oraz badania klimatu lokalnego np. miasta, klimatu lasu, pola uprawnego. W ramach ćwiczeń studenci poznają zasady sporządzenia opracowania klimatu miejscowości/regionu.

5.

- Metody badań osadów klastycznych.

- Kartowanie terenowe utworów powierzchniowych.

W ramach w/w wykładów zostaną omówione wybrane metody litologiczno-petrograficzne analizy osadów klastycznych (metody terenowe i laboratoryjne), metodyka kartowania geologicznego utworów powierzchniowych w terenie oraz opracowanie map i przekrojów geologicznych w oparciu o materiały terenowe i archiwalne.

6.

- Metody pomiarów wód powierzchniowych

- Metodyka oceny jakości wód powierzchniowych.

W metodyce badań wód powierzchniowych omówiona zostanie historia pomiarów hydrologicznych, metodyka pomiarów i badań hydrologicznych (pomiary manualne, automatyczne) oraz system obserwacji krajowej (IMGW). Ponadto przybliżona zostanie historia systemu oceny jakości wód w Polsce oraz zmiany jakie zaszły po przystąpieniu Polski do UE. Omówione zostaną wybrane zagadnienia prowadzenia badań w zakresie klasyfikacji i oceny jakości wód (rzecznych i jeziornych) w Polsce. Wymienione zostaną cechy fizyczne, chemiczne, biologiczne wpływające na ocenę czystości wód.

7.

- Metodyka badań i opracowań z zakresu geografii wsi

- Metodyka badań i opracowań z zakresu geografii rolnictwa.

8.

- Metody i narzędzia wykorzystywane w zakresie zbierania, pomiaru i opracowań (statystyczno-matematycznych i kartograficznych) zagadnień geografii społeczno-ekonomicznej;

- współczesne problemy badań z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej oraz badań nad regionem.

1.

-Jerczyński M, Grzeszczak J., i inni, 1991, Główne orientacje badawcze w geografii społecznej i gospodarczej (w:) Chojnicki Z.. (red.) Podstawowe problemy metodologiczne rozwoju polskiej geografii, Ser.geogr.48, UAM, Poznań, s.7-26

- Galon R, 1990, Geografia jako nauka. Przedmiot, rozwój i metody w zarysie, Toruń, UMK,

- Chojnicki Z., 1984, Dylematy metodologiczne geografii. Przegląd Geogr. 56, 3-4, s. 3-18

- Chojnicki Z., 1985, Orientacje filozoficzno-metodologiczne geografii - ich koncepcje i modele. Przegląd Geogr. 57, 3, s. 255-281;

- Chojnicki Z., 1999, Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.

2.

- Mocek A. (red.), Gleboznawstwo. PWN, Warszawa 2014.

- Bednarek R. Dziadowiec, H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z., Badania ekologiczno-gleboznawcze, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2004, 2005, 2011;

- Bednarek R., Prusinkiewicz Z., Geografia gleb, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1997, 1999;

- Prusinkiewicz Z., Środowisko i gleby w definicjach, Oficyna Wydawnicza TURPRESS, Toruń 1999.

3.

- Lindner L, (red.), 1992. Czwartorzęd, osady, metody badań, stratygrafia.

Wyd. PAE, Warszawa.

- Mojski J.E. 2005. Ziemie polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy, PIG,

Warszawa.

4.

- Kossowska-Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz M., 2000, - Meterologia i klimatologia. Pomiary, obserwacje, opracowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Łódź-Warszawa.

- Różdżyński K., 1995, Miernictwo meteorologiczne, T. 1, IMGW, Warszawa.

- Pruchnicki J., 1987, Metody opracowań klimatologicznych, PWN, Warszawa.

Literatura dodatkowa:

- Kożuchowski K., 2014, Meteorologia i klimatologia dla studentów leśnictwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

- Kożuchowski K., 2005, Meteorologia i klimatologia; PWN, Warszawa.

- Martyn D., 1985, Klimaty kuli ziemskiej, PWN, Warszawa.

- Molga M., 1986, Meteorologia rolnicza, Państw. Wyd. Rolnicze i Leśna, Warszawa.

5.

-Gradziński R, i in., 1976 Sedymentologia. Wyd. Geol., Warszawa.

-Instrukcja opracowania i wydania Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1 :50 000, Wyd. II uzupełnione, PIG Warszawa, 2004.

-Lindner L, (red.), 1992, Czwartorzęd, osady, metody badań, stratygrafia. Wyd.PAE, Warszawa.

-Marks L., Ber A., (red.), 1999, Metodyka opracowania Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, PIG Warszawa.

- Rühle E, (red.), 1973, Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Wyd. Geol. Warszawa.

6.

Literatura podstawowa:

- Byczkowski A., Hydrologia tom I, SGGW, 1999

- Cydzik D., Kudelska D., Soszka H., 2000, Ocena jakości jezior w Polsce [w:] - Burchard J. (red.), Stan i antropogeniczne zmiany jakości wód w Polsce, Wyd. Uniwersytetu łódzkiego.

- Pociask-Karteczka J. (red.), Zlewnia. Właściwości i procesy, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 2003

- Jokiel P., Marszelewski W., Pociask-Karteczka J. (red.), Hydrologia Polski, PWN, 2022

- Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. z późn. zm.)

Literatura uzupełniająca:

- Hutorowicz A., 2009, Wytyczne do przeprowadzenia badań terenowych i laboratoryjnych fitoplanktonu jeziornego, GIOŚ, Warszawa.

- Maciążek A., Pomiary hydrologiczne, Gazeta Obserwatora IMGW nr 1, 2005

- Soszka H., Skocki K. , 2009, Metodyka prowadzenia badań elementów hydromorfologicznych jednolitych części wód jeziornych uwzględniająca wody sztuczne i silnie zmienione, GIOŚ, Warszawa

7.

- Chojnicki Z., 1970, Metody matematyczne i taksonomiczne w badaniach struktury przestrzennej rolnictwa, Biuletyn KPZK, 61.

- Rudnicki R., 2016, Rolnictwo Polski. Studium statystyczno-przestrzenne, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.

- Wójcik M., 2012, Geografia wsi w Polsce. Studium zmiany podstaw teoretyczno-metodologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

8.

-Babbie E., 2007, Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa

- Domański R., 2011, Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

- Frakfort-Nachmias, Ch., Nachmias D., 2001, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i S-ka, Poznań

- Runge J., 2002, Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice;

- Szewczuk, A., Kogut-Jaworska, M. i Zioło, M, 2011, Rozwój lokalny i regionalny. Teoria i praktyka, Warszawa, Wydawnictwo C.H. Beck.

- Szymańska D., 2007, Urbanizacja na świecie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa;

- Szymańska D., 2013, Geografia osadnictwa, PWN, Warszawa;

Wykład kończy się egzaminem pisemnym (testowym), w czasie którego będą sprawdzane efekty kształcenia: W01-04, U01-04, K01-02.

Progi oceny (% poprawnych odpowiedzi): 51%-60% = dostateczny, 61-70% = dostateczny plus, 71-80% = dobry, 81-90% = dobry plus, 91-100% = bardzo dobry.