Zmiany środowiska przyrodniczego w Polsce

Podstawowe informacje na temat środowiska przyrodniczego w Polsce.

przedmiot obligatoryjny

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli (godz.):

- udział w wykładach - 15

- udział w ćwiczeniach – 15

- konsultacje z nauczycielem akademickim- 10

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (godz.):

- pisanie prac, projektów, przygotowanie do ćwiczeń - 20

- przygotowanie do egzaminu- 15

Łącznie: 75 godz. (3 ECTS)

W1: rozumie złożone zjawiska i procesy zachodzące w przestrzeni geograficznej i środowisku przyrodniczym Polski - K_W01

W2: konsekwentnie stosuje i upowszechnia zasadę ścisłego, opartego na danych empirycznych (m.in. klimatologicznych, hydrologicznych, geologicznych), interpretowania zjawisk i procesów geograficznych w pracy badawczej i działaniach praktycznych - K_W02

W3: zna zaawansowane metody statystyczne analizy i prognozowania zjawisk (m.in. klimatologicznych, hydrologicznych, geologicznych) oraz procesów zachodzących w przestrzeni geograficznej Polski, a także narzędzia informatyczne do identyfikowania rządzących nimi - K_W07

U1: potrafi prawidłowo interpretować i wyjaśniać zjawiska zachodzące w różnych geosferach, analizować ich przyczyny i przebieg, stawiać hipotezy badawcze i je weryfikować, formułować uzasadnione wnioski na temat zmian środowiska przyrodniczego Polski- K_U06

U2: potrafi samodzielnie formułować racjonalne wnioski dotyczące zmian środowiska przyrodniczego w Polsce na podstawie wiedzy teoretycznej i danych pochodzących z różnych źródeł do opisu i analizowania procesów i zjawisk zachodzących w przestrzeni geograficznej oraz uczestniczyć w dyskusji o charakterze naukowym w zakresie geografii - K_U08

U3: potrafi przygotować i zaprezentować wyniki własnych prac badawczych z zakresu zmian środowiska przyrodniczego Polski w postaci referatu i posteru w języku polskim oraz zredagować doniesienie naukowe w języku obcym-K_U10

K1: rozumie potrzebę stałej aktualizacji wiedzy dotyczącej zmian środowiska przyrodniczego Polski i zna jej praktyczne zastosowania, potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób - K_K01

K2: rozumie potrzebę systematycznego studiowania literatury fachowej i popularnonaukowej w celu poszerzania i pogłębiania wiedzy związanej ze zmianami środowiska przyrodniczego Polski - K_K05

K3: ma świadomość znaczenia gospodarki opartej na wiedzy i innowacyjności w rozwoju społeczno-gospodarczym Polski z zachowaniem zasady zrównoważonego rozwoju, potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy – K_K07

K4: ma świadomość znaczenia nowoczesnych technologii i technik badawczych w rozwoju cywilizacyjnym szczególnie w odniesieniu do obszaru Polski– K_K08

Wykład:

Metoda dydaktyczna podająca: wykład informacyjny (konwencjonalny), wykład problemowy

Ćwiczenia:

Metoda: ćwiczeniowa, laboratoryjna, pomiaru w terenie.

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

- ćwiczeniowa
- laboratoryjna
- pomiaru w terenie

Celem przedmiotu jest zdobycie podstaw wiedzy teoretycznej oraz umiejętności praktycznych potrzebnych do zrozumienia oraz identyfikacji naturalnych oraz antropogenicznych zmian zachodzących w środowisku przyrodniczym Polski, w kontekście ich przyczyn, mechanizmów i dynamiki, a także następstw i powiązań geoprzestrzennych. Rozpatrzone zostaną przemiany litosfery, klimatu, stosunków wodnych, powierzchni Ziemi oraz pokrywy glebowej i ekosystemów.

Wykład:

Naturalna dynamika i fluktuacje oraz długoterminowe tendencje i cykle ewolucyjne środowiska. Wpływ człowieka na środowisko. Historia i rozwój antropopresji. Obszary klęski ekologicznej oraz strefy zagrożenia ekologicznego w Polsce.

Gleba jako zwierciadło krajobrazu. Zapis naturalnych i antropogenicznych zmian środowiska w morfologii i właściwościach gleb oraz ich dynamice. Gleby kopalne, reliktowe i poligenetyczne jako świadectwo zmian środowiska. Tendencje zmian stanu pokrywy glebowej Polski. Tendencje zmian ekosystemów.

Kształtowanie i przemiany budowy geologicznej Polski w fanerozoiku. Zapis i dynamika procesów geologicznych w czwartorzędzie. Następstwa geologiczne współczesnych zmian klimatu i działalności człowieka w krajobrazie Polski.

Przegląd procesów rzeźbotwórczych kształtujących współczesne oblicze morfologiczne Polski. Typologia i regionalizacja współczesnych procesów geomorfologicznych.

Dane pośrednie i instrumentalne wykorzystane do rekonstrukcji klimatu Polski. Klimat Polski w okresie przedinstrumentalnym i jego zmiany. Współczesne zmiany klimatu Polski i prognozy na przyszłość.

Kształtowanie się sieci wodnej w Polsce w okresie holocenu. Ewolucja jezior i mokradeł. Zmiany warunków hydrologicznych spowodowane działalnością rolniczą, przemysłową, rozwojem miast i gospodarki komunalnej. Nowe obiekty hydrologiczne. Pojezierza antropogeniczne. Wpływ budowli hydrotechnicznych na zmiany reżimu rzek. Wpływ zmian klimatycznych na zasoby wodne Polski.

Ćwiczenia:

Właściwości gleb diagnostyczne dla zmian środowiska – zajęcia laboratoryjne. Identyfikacja zmian środowiska w terenie.

Rozpoznanie przewodnich struktur geologicznych. Identyfikacja i interpretacja zmian w budowie geologicznej na przykładzie sukcesji geologicznej w kamieniołomie „Wapienno”.

Zmiany rzeźby powierzchni Ziemi – analiza map. Identyfikacja zmian w terenie.

Zmiany temperatury powietrza w Polsce (temperatura średnia, dni charakterystyczne pod względem termicznym, termiczne pory roku). Zmiany wilgotności, zachmurzenia oraz pokrywy śnieżnej w Polsce.

Zmiany sieci wodnej w świetle archiwalnych i współczesnych materiałów kartograficznych. Analiza zmian jakości wód rzecznych i jeziornych. Analiza wybranych elementów bilansu wodnego w warunkach zmieniającego się klimatu.

1. Churski Z., (red.), 1989, Naturalne i antropogeniczne przemiany jezior i mokradeł w Polsce, Materiały Komisji Hydrologicznej PTG, Toruń.

2. Drążek i in., (red.), 2010. Krajobrazy pałuckich wapieni. Stowarzyszenie Ekologiczne w Barcinie.

3. Dynowska I. (red.), 1993, Przemiany stosunków wodnych w Polsce w wyniku procesów naturalnych i antropogenicznych, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.

4. German K., Balon J. (red.), 2001, Przemiany środowiska przyrodniczego Polski a jego funkcjonowanie, IGiGP UJ, Kraków.

5. Kożuchowski K., 2011, Klimat Polski. Nowe spojrzenie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

6. Marszelewski W. (red.), 2012, Gospodarowanie wodą w warunkach zmieniającego się środowiska, Komisja Hydrologiczna PTG, Wydział Nauk o Ziemi UMK, Toruń.

7. Mojski J.E., 2005. Ziemie polskie w czwartorzędzie, Zarys morfogenezy, Wyd. PIG, Warszawa.

8. Przybylak i in. (red.), 2010, The Polish Climate in the European Context: An Historical Overview, Springer.

9. Stankowski W., 1996. Wstęp do geologii keneozoiku, Wyd. Naukowe UAM.

10. Starkel L. (red.), 1988, Przemiany środowiska geograficznego Polski, Ossolineum, Wrocław.

11. Starkel L. (red.), 1999, Geografia Polski-środowisko przyrodnicze. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

12. Starkel L., Kostrzewski A., Kotarba A., Krzemień K. (red.), 2008, Współczesne przemiany rzeźby Polski, IGiGP UJ, Kraków.

13. The BAAC II Author Team, 2015, Second Assessment of Climate Change for the Baltic Sea Basin, Springer Open. Dostęp w internecie darmowy.

14. Woś A., 2010, Klimat Polski w II poł. XX wieku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań

Metody oceniania:

egzamin pisemny - K_W01, K_W02, K_U06, K_K01.

przygotowywanie opracowań pisemnych - K_W07, K_U06, K_U08, K_U10, K_K01, K_K05, K_K07, K_K08.

Kryteria oceniania:

Wykład: egzamin pisemny w formie pytań otwartych

ndst - (do 49%)

dst - (50-59%)

dst plus - (60 -69%)

db - (70-79%)

db plus - (80-89%)

bdb - (od 90%)

Ćwiczenia: np. zaliczenie na ocenę na podstawie wykonanych ćwiczeń

Nie dotyczy