Seminarium przedmiotowe: Filozofia człowieka, filozofia życia, filozofia egzystencjalna

dla studentów filozofii s2

przedmiot fakultatywny

30 godz. - zajęcia stacjonarne lub synchroniczne online (w zależności od zarządzeń władz uczelni)

50 godz. - lektury, notatki, przygotowanie do zajęć

25 godz. - przygotowanie pracy końcowej (wybór tematu, wybór literatury, lektury, konsultacje, pisanie i sprawdzanie pracy, ewent. uzupełnienia i korekty wg wskazówek prowadzącego zajęcia)

Studentka/student zna i rozumie:

K_W01: w pogłębionym stopniu specjalistyczną terminologię filozoficzną w języku polskim i wybranym języku obcym, dotyczącą zagadnień egzystencji, filozofii życia i szeroko pojętej filozofii człowieka, a także pojęcia, metafory i symbole wykraczające poza zakres klasycznej terminologii filozoficznej

K_W02: w pogłębionym stopniu wybrane teorie filozofii egzystencjalnej, filozofii życia i filozofii człowieka

K_W03 - w pogłębionym stopniu kluczowe zagadnienia filozofii współczesnej, ich związki z filozofią egzystencji, życia i człowieka

K_W04: w pogłębionym stopniu wybrane nurty filozofii egzystencjalnej, filozofii życia i filozofii człowieka, ich głównych przedstawicieli i ich najważniejsze dokonania (w aspekcie historycznym i systematycznym)

K_W05 - dogłębnie zależności między kształtowaniem się idei filozoficznych a zmianami w kulturze i w społeczeństwie, a także przykłady zastosowania filozofii egzystencjalnej i filozofii życia w opisywaniu i diagnozowaniu problemów współczesnej cywilizacji / kultury

Studentka/student potrafi:

K_U01: wykorzystać wiedzę filozoficzną oraz znajomość języków obcych, by wyszukiwać, przeanalizować, ocenić oraz wyselekcjonować informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych

K_U02: intepretować teksty filozoficzne, stosować terminologię filozoficzną występującą w filozofii egzystencjalnej, filozofii życia i filozofii człowieka

K_U04: rozpoznawać złożone zależności między kształtowaniem się idei filozofii życia i filozofii egzystencji a procesami społeczno-kulturowymi oraz określać relacje między tymi zależnościami

K_U10: samodzielnie planować i rozwijać swoje zainteresowania filozoficzne a także inspirować i wspierać w tym innych

Studentka/student jest gotów:

K_K01: prezentować własne stanowisko i podejmować dyskusję, krytycznie odnosząc się zarówno do już zdobytej wiedzy, jak i do pozyskiwanych nowych informacji, oceniać i dokonywać wyborów, kierując się uzasadnionymi racjami

K_K02: otwierać się na nowe idee, zmieniać swoje opinie w świetle danych i argumentów, które jest gotowy/a oceniać i weryfikować

K_K03: inicjować działania na rzecz dobra wspólnego wykorzystując wiedzę i umiejętności, zdobyte w kontakcie z treściami filozofii egzystencjalnej, filozofii życia i filozofii człowieka

podające (wykład konwersatoryjny), poszukujące (seminaryjne),

- wykład konwersatoryjny

- seminaryjna

- metody odnoszące się do autentycznych lub fikcyjnych sytuacji
- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody wymiany i dyskusji

Seminarium przedmiotowe "Filozofia człowieka, filozofia życia, filozofia egzystencjalna" poświęcone będzie przypomnieniu i porównaniu różnych sposobów kształtowania "ram pojęciowych", w których zawierały się potoczne, powszechnie używane, ale też wysublimowane (religijnie, artystycznie, filozoficznie, naukowo) sposoby rozumienia człowieczeństwa, życia, "egzystencji" (to ostatnie pojęcie w dużym stopniu przeorganizowało filozofię XX w., a wcześniej było istotne w filozofii Sokratesa/Platona, Montaigne'a, Pascala, Kierkegaarda). Materiału do rozważań dostarczą znane powszechnie lektury filozoficzne, literatura, film, współczesne nauki przyrodnicze, psychologia, neuro-nauki, AI itp.

Dobrą zasadą zajęć seminaryjnych jest pozostawienie uczestnikom swobody dobierania materiału i proponowania tematów dyskusji - w ramach określonych nazwą przedmiotu.

Pojęciami ramowymi są w tym przypadku "człowiek" (człowieczeństwo, człowiek-gatunek [h. sapiens], ja-człowiek) , "życie" (w ogóle, "życie ludzkie", indywidualne trwanie między narodzinami a śmiercią, moje życie), "egzystencja" (?, duch [w znaczeniu nadanym przez Kierkegaarda], pojęcie wprowadzone w "egzystencjalizmie" [Heidegger, Sartre, Camus, Jaspers].

Meandry, niezbyt czytelne, którymi w dziejach filozofii kluczyło myślenie "wielkich", wychodzą od konstatacji "my, ludzie" jesteśmy dla siebie samych największą tajemnicą (Pitagoras, Sokrates?). A może zagadką? Może wystarczy "ruszyć głową", żeby ją rozwiązać (Arystoteles?) albo otworzyć serce/nadstawić uszu i przyjąć objawione rozwiązanie (filozofia chrześcijańska?)? To ostatnie rozwiązanie "ucięło dyskusję" na kilka stuleci, a wydarzenia historii powszechnej (wynalazek druku, odkrycie morskiej drogi dookoła globu, podboje i kolonizacja nowych terytoriów), wprowadziły do kultury nowożytnej pytanie o "oikos", jego granice, zawartość i wewnętrzne reguły istnienia i działania, przesuwając sens tego pojęcia w stronę "korony", "imperium", "rzeczpospolitej" itp. W tej samej epoce poszerzyło się też znaczenie "życia", gdy pomiędzy biegunami "doczesności" i "wieczności" odkrywano niemal nieskończoną ilość istnień żywych, ale bez-dusznych (natura). Jaka na tym tle okazuje się "natura ludzka"? Cóż ja wiem - Montaigne. W odróżnieniu od całej natury tylko człowiek wie, że istnieje (Pascal). Istnieję, owszem, należąc do arcy-marnego gatunku istot, które zabiły Boga, ale nie potrafią zdobyć się na odwagę, aby wreszcie żyć (Nietzsche). Istotą człowieka jest praca - chcemy żyć, żeby pracować, a nie pracować, żeby żyć (Marx). Życie, jakie wiedziemy "dziś", nie ma sensu (obaj). Tak, ale dlatego, że jestem życiem, które pragnie żyć pośród życia, które pragnie żyć (Schweitzer). Och, życie to przecież żywioł, pęd, a sens (lub bez-sens) to zaledwie skutek działania funkcji fabulacyjnej, którą dysponuje jeden z gatunków istot żyjących (Bergson). Czy "egzystencja" (Kierkegaard, Heidegger, Sartre, Camus, Jaspers) - jeden motywów najpóźniej pojawiających się w narracji klasycznej filozofii - wnosi do tej tradycji istotne novum, czy może jest tylko sposobem uwspółcześnienia osiągnięć, od dawna obecnych w filozofii Starego Świata, ale zapisanych językiem nie dość nowoczesnym, by mogły do nas przemówić?

Lektury? Oprócz listy, którą znajdą Państwo w polu poniżej, można będzie wprowadzić własne propozycje.

Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, wyd. dowolne (Pitagorejczycy),

I. Krońska, Sokrates (wybór pism), Warszawa 1964, 2001,

Platon, Obrona Sokratesa (fragmenty), wyd. dowolne,

Arystoteles, Etyka Nikomachejska (fragmenty), Warszawa 1956 lub inne,

K. Leśniak, Arystoteles (wybór pism - fragmenty), Warszawa 1975,

A. Kijewska, Św. Augustyn (wybór pism - fragmenty), Warszawa 2007,

A. Kasia, Św. Augustyn, (wybór pism - fragmenty), Warszawa 1960,

Św. Tomasz, Kwestia o duszy, Kraków 1996,

M. Montaigne, Próby (1-3, fragmenty), Warszawa 1957,

B. Pascal, Myśli, wyd. dowolne,

F. Nietzsche, Wiedza radosna (fragmenty), wyd. dowolne,

I. Lazari-Pawłowska, Schweitzer, Warszawa 1976 (fragmenty),

H. Bergson, O bezpośrednich danych świadomości (wyd. dowolne),

L. Kołakowski, Bergson, Warszawa 1997,

I. Wojnar, Bergson (wybór pism - fragmenty), Warszawa 1985,

S. Kierkegaard, Pojęcie lęku (fragmenty), Warszawa 1996,

M. Heidegger, Bycie i czas (fragmenty), wyd. dowolne,

J.-P. Sartre, Byt i nicość (fragmenty), Warszawa 2007,

A. Camus, Eseje (fragmenty), wyd. dowolne,

A. Saint-Exupery, Twierdza (fragmenty), wyd. dowolne,

K. Jaspers, Filozofia egzystencji (fragmenty), Warszawa 1990.

W. Dilthey, Życie i światopogląd, w: O istocie filozofii, s. 120-132,

G. Simmel, Filozofia życia. Cztery rozdziały metafizyczne, fragmenty

O. Spengler, historia, kultura, polityka, Warszawa 1990, rozdz. Człowiek i technika, s. 27-82, Pesymizm? s. 83-101,

A. Schweitzer, fragmenty w: I. Lazari-Pawłowska, Schweitzer, s. 157- 205.

A. Maslow, W stronę psychologii istnienia, fragmenty

V. E. Frankl, Wola sensu, Warszawa 2018; Bóg ukryty, Warszawa 2018,

I. D. Yalom, Kiedy Nietzsche szlochał, wyd. dowolne; Terapia według Schopenhauera, wyd. dowolne; Istoty ulotne, wyd. dowolne (fragmenty).

B. Misiuna, Filozofie afirmacji, Warszawa 2007.

- L. Tołstoj, O życiu, Warszawa 2013.

- K. Dąbrowski, Dezintegracja pozytywna, Warszawa 1979.

- T. Mazur, Fiasko. Podręcznik nieudanej egzystencji do szybkiego użytku, Warszawa 2012.

L. Ferry, Jak żyć? Warszawa 2011.

L. Ferry, Człowiek-Bóg czyli o sensie życia, Warszawa 1998.

L. Ferry, J.-D. Vincent, Co to jest człowiek? Warszawa 2000.

Ona (Her), reż. S. Jonze, DVD lub online

Przedmiotem oceny będzie Państwa aktywna obecność na zajęciach (pytania, odpowiedzi, udział w dyskusji) i - w zależności od zdania uczestników i Państwa samooceny - praca pisemna (ok. 3,5 - str. znormalizowanego tekstu pdf).

nie dotyczy