Religijność rosyjska

Student/ka posiada podstawową wiedzę z zakresu historii, w tym historii Kościoła (poziom szkoły średniej) oraz kultury z elementami historii Rosji.

przedmiot fakultatywny

Godziny realizowane z udziałem nauczyciela: 32 godziny

- udział w konwersatorium: 30 godzin

- konsultacje i praca z nauczycielem akademickim: 2 godziny

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta/studentki: 28 godzin

- przygotowanie do konwersatorium: 14 godzin

- przygotowanie do kolokwium: 14 godzin

Łącznie: 60 godz. (2 punkty ECTS)

Student/ka:

W1: Ma zaawansowaną wiedzę o wybranych zagadnieniach historycznych, społecznych, religijnych i filozoficznych warunkujących rozwój Rosji, również w wymiarze międzykulturowym, potrafi wskazać różnice między prawosławiem a katolicyzmem (K_W08, K_W10).

W2: Ma zaawansowaną wiedzę o szeroko pojętej kulturze religijnej rosyjskiego obszaru językowego (K_W09)

U1: Student/ka potrafi rozpoznać różne rodzaje tekstów kultury religijnej (np. cerkiew, ikona) oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem odpowiednich metod (K_U03)

U2: Student/ka zna rosyjską terminologię chrześcijańską, rozumie dłuższe wypowiedzi oraz filmy w języku rosyjskim na tematy związane z duchowością prawosławia (K_U19).

K1: Student/ka ma świadomość kulturotwórczej roli prawosławia (K_K03).

K2: Student/ka rozumie różnice poglądów i punktów widzenia wynikające z odmiennego podłoża cywilizacyjno-kulturowego ( K_K06).

dyskusja, prezentacja multimedialna, projekcja filmu

- pokaz

- opowiadanie
- pogadanka
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa

Celem kształcenia w ramach danego przedmiotu jest zapoznanie studentów z zagadnieniami związanymi z duchowością prawosławną, specyfiką Kościoła prawosławnego w Rosji.

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z historią, organizacją, doktryną, teologią, liturgią, obrzędowością prawosławia, przede wszystkim w Rosji oraz wskazanie różnic między prawosławiem a katolicyzmem.

Zagadnienia realizowane są przy pomocy prezentacji multimedialnych oraz materiałów audiowizualnych.

Literatura podstawowa:

Skowrońska-Płaczynta G., Православие: лингводидактические материалы для студентов русской филологии, Kraków 1995.

Skowrońska-Płaczynta G., Православие, часть 2, Kraków 1998.

Wójcicka U., Из истории русской культуры: истоки христианской традиции, Bydgoszcz 2005.

Ziętala G. A., Россия: религии и верования. Rosja: religie i wierzenia, Nowy Sącz 2018.

Literatura uzupełniająca

Mалая православная энциклопедия. Богослужения и требы, Москва 2014.

Mалая православная энциклопедия. Иконы, Москва 2015.

Mалая православная энциклопедия. Православные праздники, Москва 2016.

Mалая православная энциклопедия. Иконостас и церковная утварь, Москва 2013.

Mалая православная энциклопедия. Кресты, Москва 2013.

Mалая православная энциклопедия. Священнослужители, Москва 2014.

Mалая православная энциклопедия. Храм, Москва 2015.

Opracowania ogólne

Bułgakow S., Prawosławie. Zarys nauki Kościoła prawosławnego, przeł. H. Paprocki, Warszawa–Białystok 1992.

Христианство. Энциклопедический словарь, t. I, Москва 1993, t. II, Москва 1995.

Evdokimov P., Prawosławie, przeł. J. Klinger, Warszawa 2003.

Юдин А., Русская народная духовная культура, Москва 1999.

Keller J., Prawosławie, Warszawa 1982.

Klinger J., O istocie prawosławia, Warszawa 1983.

Kościoły Wschodnie, red. J. Drabina, Kraków 1999.

Lewicki R., Христианство. Русско-польский словарь, Warszawa 2002.

Łosski W., Teologia dogmatyczna, przeł. H. Paprocki, Białystok 2000.

Łosski W., Teologia mistyczna Kościoła Wschodniego, przeł. M. Sczaniecka, Warszawa 1989.

Markunas A., Истоки и сущность русского православия, Poznań 1994.

Przybył E., Prawosławie, Kraków 2006.

Markunas A., Uczitiel T., Leksykon chrześcijaństwa rosyjsko-polski i polsko-rosyjski, Poznań 1999.

Meyendorff J., Teologia bizantyjska. Historia i doktryna, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1984.

Nowosielski J., Inność prawosławia, Warszawa 1991.

Prawosławie, red. J. Drabina, Kraków 1996.

Православные богослужения, таинства и обычаи, Белосток 1992.

Roberson R. R., Chrześcijańskie Kościoły Wschodnie, przeł. K. Bielawski, D. Mionskowska, Kraków 2005.

Шилов Я., Православный словарь, Москва 1998.

Wojtkowiak S., Prawosławie wczoraj i dziś, Warszawa 1995.

Katechizmy

Bóg żywy. Katechizm Kościoła prawosławnego, red. H. Paprocki, Kraków 2001.

Katechizm Cerkwi Prawosławnej, red. M. Jakimiuk i inni, Hajnówka 2001.

Opracowania szczegółowe

Historia Cerkwi

Алексеев В. А., Иллюзи и догмы, Москва 1991.

Цыпин В., История русской православной Церкви, Москва 1994.

Цыпин В., История русской Церкви 1917–1990, Москва 1997.

Chrystus zwyciężył (Wokół chrztu Rusi Kijowskiej), red. J. S. Gajek, W. Hryniewicz, Warszawa 1989.

Голубинский Е., История русской церкви, t. I–II, The Hague 1969.

Grajewski A., Rosja i krzyż, Katowice 1991.

Kowalska H., Współczesne dzieje i problemy Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej, [w:] Życie religijne i duchowe współczesnych Słowian, Kraków 2002, s. 7–26.

Łużny R., Pierwsze tysiąclecie chrześcijaństwa (988–1988) na ziemiach Wschodniej Słowiańszczyzny. Od Rusi Kijowskiej do Rosji, Ukrainy i Białorusi. Kronika ważniejszych wydarzeń dziejowych, Lublin 1994.

Maszkiewicz M., Mistyka i rewolucja. Aleksander Wwiedeński i jego koncepcja roli Cerkwi w państwie komunistycznym, Kraków 1995.

Никольский Н., История русской церкви, Москва 1983.

Поспеловский Д., Русская православная церковь в XX веке, Москва 1995.

Schmemann A., Droga prawosławia w historii, przeł. H. Paprocki, Białystok 2001.

Ikona

Bastiaansen B., Ikony Wielkiego Tygodnia. Teologia i symbolika ikon, przeł. T. van-Loo Jaroszyk, Kraków 2005.

Bielawski M., Blask ikon, Kraków 2005.

Bielawski M., Oblicza ikony, Kraków 2006.

Bułgakow S., Ikona i kult ikony: zarys dogmatyczny, przeł. H. Paprocki, Bydgoszcz 2002.

Charkiewicz J., Ikonografia świąt z liczby dwunastu, Warszawa 2004.

Dąb-Kalinowska B., Ikony i obrazy, Warszawa 2000.

Elwich B., Ikona. Duchowość i filozofia, Kraków 2006.

Evdokimov P., Sztuka ikony. Teologia Piękna, przeł. M. Żurowska, Warszawa 1999.

Филатов В. В., Краткий иконописный иллюстрированный словарь, Москва 1996.

Florenski P., Ikonostas i inne szkice, przeł. Z. Podgórzec, Warszawa 1984.

Forest J., Modlitwa z ikonami, przeł. E. E. Nowakowska, Bydgoszcz 1999.

Jazykowa I., Świat ikony, przeł. H. Paprocki, Warszawa 1998.

Языкова И., Богословие иконы, Москва 1995.

Еремина Т., Мир русских икон и монастырей. Исторические предания, Москва 1998.

Klauza K., Teologiczna hermeneutyka ikony, Lublin 2000.

Krug G., Myśli o ikonie, przeł. R. Mazurkiewicz, Białystok 1991.

Olędzka-Frybesowa A., Patrząc na ikony, Kraków 1998.

Podgórzec Z., Wokół ikony. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim, Warszawa 1985.

Popova O., Smirnova E., Cortesi P., Ikony, przeł. T. Łozińska, Warszawa 1998.

Prasał A., Mały słownik ikon maryjnych, Warszawa 1996.

Quenot M., Ikona. Okno ku wieczności, przeł. H. Paprocki, Białystok 1997.

Quenot M., Zmartwychwstanie i ikona, przeł. H. Paprocki, Białystok 2001.

Sołouchin W., Spotkania z ikonami, przeł. M. Zagórska, Kraków 1975.

Smykowska E., Ikona. Mały słownik, Warszawa 2002.

Uspienski L., Teologia ikony, przeł. M. Żurowska, Poznań 1993.Замятина Н., Терминология русской иконописи, Москва 2000.

Kult świętych

Fiedotow G., Święci Rusi (X–XVII w.), przeł. H. Paprocki, Białystok–Bydgoszcz 2002.

Kult świętego Mikołaja w tradycji prawosławnej, wybór i opracowanie A. Dejnowicz, Gniezno 2004.

Очерки по истории русской святости, составил иеромонах И. Кологривов, Брюссель 1961.

Święci Cerkwi Prawosławnej, zebrał, przełożył i opracował J. Charkiewicz, Białystok 2001.

Święte Niewiasty – mały leksykon hagiograficzny, zebrał i opracował J. Charkiewicz, Hajnówka 2001.

Uspienski B., Kult św. Mikołaja na Rusi, przeł. E. Janus, M. R. Mayenowa, Z. Kozłowska, Lublin 1985.

Живов В., Святость. Краткий словарь агиографических терминов, Москва 1994.

Liturgia

Czerski J., Boska Liturgia św. Jana Chryzostoma. Wprowadzenie liturgiczno-biblijne do liturgii eucharystycznej Kościoła Wschodniego, Opole 1998.

Lenczewski M., Liturgika czyli nauka o nabożeństwach, Warszawa 1976.

Liturgie Kościoła prawosławnego, przeł. H. Paprocki, Kraków 2003.

Mień A., Sakrament, obrzęd, słowo. Prawosławna służba Boża, przeł. Z. Podgórzec, Łuków 1992.

Nauka o obrzędach prawosławnych, opr. K. Bondaruk, Białystok 1987.

Narbutt O., Historia i typologia ksiąg liturgicznych bizantyjsko-słowiańskich, Warszawa 1979.

Prawosławne nabożeństwa, sakramenty i obyczaje, Białystok 1990.

Smykowska E., Liturgia prawosławna. Mały słownik, Warszawa 2004.

Mistyka. Modlitwa

Cieślik I., Starcy Pustelni Optyńskiej, Kraków 2005.

Filokalia. Teksty o modlitwie serca, przeł. i opr. J. Naumowicz, Tyniec 1998.

Kuffel J., W drodze na Tabor: theosis w życiu i twórczości św. Paisjusza Wieliczkowskiego, Kraków 2005.

Leloup J. Y., Hezychazm: zapomniana tradycja modlitewna, przeł. H. Sobieraj, Kraków 1996.

Mantzaridis G., Przebóstwienie człowieka. Nauka świętego Grzegorza Palamasa w świetle tradycji prawosławnej, przeł. I. Czaczkowska, Lublin 1997.

Mień A., Wprowadzenie do modlitwy, przeł. O. Koszutska, Kraków 1994.

Modlitwa Jezusowa, przeł. K. Górski, Kraków 1993.

Szczere opowieści pielgrzyma przedstawione jego ojcu duchownemu, przeł. A. Wojnowski, Poznań 1993.

Špidlík T., Wielcy mistycy rosyjscy, przeł. J. Dembska, Kraków 1996.

Wieliczkowski P., O modlitwie umysłu albo modlitwie wewnętrznej, przeł. i wstępem opatrzył J. Kuffel, Białystok 1995.

Prawosławie i kultura

Bizancjum – prawosławie – romantyzm: tradycja wschodnia w kulturze XIX wieku, red. J. Ławski, K. Korotkich, Białystok 2004.

Ипатов А., Православие и русская культура, Москва 1985.

Есаулов И., Категория соборности в русской литературе, Петрозаводск 1995.

Kapuścik J., Sens życia. Antropologiczne aspekty rosyjskiego renesansu duchowego XX wieku w świetle prawosławia, Kraków 2000.

Krzemień W., Filozofia w cieniu prawosławia. Rosyjscy myśliciele religijni przełomu XIX i XX wieku, Warszawa 1979.

Prawosławie jako typ kultury, Białystok 1999.

Prawosławie we współczesnym świecie, red. J. Zieniuk, Białystok 2001.

Przebinda G., Od Czaadajewa do Bierdiajewa, Spór o Boga i człowieka w myśli rosyjskiej (1832–1922), Kraków 1998.

Smykowska E., Zwyczaje i obrzędy prawosławne. Mały słownik, Warszawa 2006.

Špidlík T., Myśl rosyjska. Inna wizja człowieka, przeł. J. Dembska, Warszawa 2000.

Teologia i kultura duchowa starej Rusi, red. W. Hryniewicz, J. S. Gajek, Lublin 1993.

Święta

Бондаренко Э., Праздники христианской Руси. Русский народный православный календарь, Калининград 2004.

Charkiewicz J., Ikonografia świąt z liczby dwunastu, Warszawa 2004.

Громова И., Православные и народные праздники, Москва 2005.

Колесникова В., Русские православные праздники, Москва 1995.

Лаврентьева Л., Смирнов Ю., Культура русского народа. Обычаи, обряды, занятия, фольклор, Санкт-Петербург 2004.

Панкеев И., От крестин и до поминок. Обычаи, обряды, предания русского народа, Москва 1997.

Панкеев И., Русские праздники, Москва 1998.

Wielkie święta cerkiewne, Białystok 2001.

Prawosławie i katolicyzm

Boudou A., Stolica Święta a Rosja, przeł. Z. Skowrońska, t. I–II, Kraków 1928.

Церковь и общество: диалог русского православия и римского католичества, ред. Ж. Кальвез, А. Красиков, Москва 2001.

Hryniewicz W., Kościoły siostrzane. Dialog katolicko-prawosławny 1980–1991, Warszawa 1993.

„Kościoły siostrzane” w dialogu, red. Z. Glaeser, Opole 2002.

Православие и католичество: от конфронтации к диалогу: хрестоматия, Москва 2001.

Przebinda G., Większa Europa. Papież wobec Rosji i Ukrainy, Kraków 2001.

Oficjalna Strona Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego www.orthodox.pl

Prawosławny Serwis Internetowy Cerkiew.pl www.cerkiew.pl

Oficjalna Strona Patriarchatu Moskiewskiego www.patriarchia.ru

www.mospat.ru

Świat prawosławia www.orthodoxworld.ru

Biblioteka prawosławnego chrześcijanina www.wco.ru

Linki na stronie www.orthodox.bialystok.pl

Katalog prawosławnych linków www.prawoslawne-chrzescijanstwo.com

Zob. Informacje o zajęciach w cyklu.

Nie dotyczy.