Wstęp do językoznawstwa

brak

udział w wykładzie - 1,2 ECTS (30h)

konsultacje - 0,4 ECTS (10h)

praca własna (przygotowanie do egzaminu) - 2,4 ECTS (60h)

Student

poznaje główne problemy badawcze i teoretyczne językoznawstwa (K_W03);

zna genealogiczne i strukturalne klasyfikacje języków (ze szczególnym uwzględnieniem języków Europy) (K_W03);

zna koncepcje metodoologiczne i paradygmaty współczesnej lingwistyki (K_W07)

Student:

potrafi wskazać podstawowe elementy struktury języka; (K_U06)

definiuje cechy znaku językowego i języka jako systemu znaków; (K_U06)

charakteryzuje poszczególne działy i typy językoznawstwa; (K_U06)

Student ma świadomość poziomu swojej wiedzy lingwistycznej i rozumie potrzebę jej poszerzania (K_K01)

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

Tematyka zajęć obejmuje podstawy wiedzy o języku, elementy językoznawstwa ogólnego i teoretycznego, a także historii językoznawstwa.

Treści:

Znaki a znaki językowe. Semiotyka a językoznawstwo: pojęcie znaku, klasyfikacja znaków; przedmiot semiotyki/semiologii, jej działy; znaki naturalne a konwencjonalne; znaki-typy i znaki-okazy, znaki a diakryty; kod jako system znaków-typów; znaki językowe jako symbole; miejsce onomatopei i wykrzykników w systemie znaków; pojęcie konwencji.

Język naturalny, jego podstawowe cechy i jednostki, relacje między nimi: sposób poznawania języka naturalnego; pojęcie języka naturalnego jako kodu dwuklasowego, produktywnego, fonemowego, dyskretnego; unilateralne i bilateralne teorie znaków - homonimia a polisemia; typy konwencji językowych - argumenty za konwencjonalnością języka; pojęcie komunikacji, konwencjonalność jako warunek komunikacji społecznej; przezroczystość semantyczna znaków; drugorzędne cechy języka naturalnego; języki naturalne: etniczne i międzyetniczne; języki naturalne a sztuczne, rodzaje języków sztucznych; jednostki języka naturalnego: fonemy, morfemy, jednostki leksykalne, zdania; podstawowe relacje między jednostkami: paradygmatyczne, syntagmatyczne (interdependencja, determinacja, konstelacja).

Działy językoznawstwa, główne aspekty opisu języka, funkcje języka i wypowiedzi: główne działy językoznawstwa i przedmiot ich badań: fonologia, leksykologia, gramatyka, semantyka, pragmatyka; językoznawstwo współczesne a tradycyjne; językoznawstwo szczegółowe a ogólne, teoretyczne i stosowane, wewnętrzne i zewnętrzne, synchroniczne i diachroniczne, typologiczne i historyczno-porównawcze; językoznawstwo a metajęzykoznawstwo (język a metajęzyk); funkcje języka i wypowiedzi - ujęcia klasyczne i współczesne.

Relacje między językami: klasyfikacja genealogiczna języków - rodzina języków indoeuropejskich (języki kentumowe i satemowe); związki geograficzne między językami; typologie języków: fonologiczna (języki spółgłoskowe i samogłoskowe, prozodyczne i nieprozodyczne), morfologiczna (języki syntetyczne (fleksyjne, aglutynacyjne, alternacyjne) i analityczne), syntaktyczna (języki ekscentryczne (przypadkowe, pozycyjne) i inkorporacyjne).

Wprowadzenie do metodologii językoznawstwa: miejsce językoznawstwa w klasyfikacji ogólnej nauk: lingwistyka jako nauka empiryczna, humanistyczno-społeczna, idiograficzna i podstawowa; pojęcie paradygmatu nauki; główne paradygmaty nauki: indukcjonizm, weryfikacjonizm, falsyfikacjonizm, postmodernizm; podstawowe paradygmaty w językoznawstwie - językoznawstwo historyczno-porównawcze, strukturalne, generatywne, kognitywne.

J. D. Apresjan, Koncepcje i metody współczesnej lingwistyki strukturalnej, Warszawa 1971 (część I),

J. Bańczerowski, J. Pogonowski, T. Zgółka, Wstęp do językoznawstwa, Poznań 1982 (rozdziały 1-4),

I. Bobrowski, Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków 1998 (część I, II, III),

R. Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 2001, wydanie 3 (część I),

J. Lyons, Semantyka 1, Warszawa 1984 (rozdziały 1,3,4),

J. Lyons, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 1975 (rozdziały 1,9),

E. Łuczyński, J. Maćkiewicz, Językoznawstwo ogólne, Gdańsk 1999 (rozdziały I, II, III, VIII),

M. R. Mayenowa, Język, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Pojęcia i problemy wiedzy o kulturze, red. A. Kłoskowska, Wrocław 1991,

T. Milewski, Językoznawstwo, Warszawa 1965 (wydanie 1 i następne; rozdziały 1,2,3,4),

J. Pelc, Wstęp do semiotyki, Warszawa 1982 (rozdział 2),

M. Szupryczyńska, Wstęp do językoznawstwa, Toruń 1988 (rozdziały 1-5),

A. Weinsberg, Językoznawstwo ogólne, Warszawa 1983 (rozdziały I, II)

A. Wierzbicka, O języku - dla wszystkich, Warszawa 1965 (wydanie 1 i następne; części I, II, III),

L. Zawadowski, Lingwistyczna teoria języka, Warszawa 1966 (rozdziały I-V),

Materiał pomocniczy: Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red K. Polański, Wrocław 1999 (wydanie II).

egzamin pisemny