Metody konserwacji dzieł sztuki orientu

- pozytywnie zaliczone przedmioty oraz praktyki w poprzednich semestrach studiów (I - IX) na kierunku Konserwacja Restauracja Dzieł Sztuki, specjalności Konserwacja papieru i skóry

przedmiot obligatoryjny

Godziny realizowane z udziałem nauczyciela:

- udział w konwersatoriach – 30 godz. (1 pkt ECTS)

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta ( 60 godz. 2 pkt ECTS):

- czytanie literatury- 30 godz.

- przygotowanie do zaliczenia- 30 godz.

Łącznie: 90 godz. (3 pkt ECTS)

W1 - wykazuje zrozumienie wzajemnych relacji pomiędzy teoretycznymi i praktycznymi aspektami ochrony dzieł sztuki orientu i potrafi wykorzystywać tę wiedzę dla dalszego rozwoju K_W02;

W2 - posiada podstawową wiedzę dotyczącą konserwacji-restauracji zabytków sztuki Orientu K_W03

W3 - zna mechanizmy oddziaływania fizycznych, chemicznych i biologicznych czynników środowiskowych na materię dzieł sztuki i zabytków orientalnych - K_W04;

W4 - posiada elementarną wiedzę w zakresie materiałoznawstwa substancji zabytkowej zabytków sztuki Orientu na papierze oraz współczesnych i historycznych materiałów zabytkowych - K_W05;

W5 - zna podstawowe metody fizyczne i chemiczne badania wybranych zabytków/ dzieł sztuki Orientu - K_W06;

W6 - posiada elementarną wiedzę dotyczącą dawnych technologii i technik artystycznych stosowanych w zabytkach sztuki Orientu - K_W09.

U1 - umie przeprowadzić rozpoznanie stanu zachowania wybranych zabytków Orientu, określić przyczyny zniszczeń i sformułować program prac badawczych oraz konserwatorskich i restauratorskich uwzględniając specyfikę tych zabytków – K_U01;

U2 - potrafi określić, rozpoznać i opisać budowę techniczną wybranego dzieła sztuki/ zabytku Orientu z uwzględnieniem oryginału i warstw wtórnych - K_U02;

U3 - potrafi określać główne i szczegółowe cele służące realizacji zadania konserwatorskiego z uwzględnieniem kontekstu kulturowego dzieła sztuki/zabytku i zasad etyki konserwatorskiej obowiązujących w danym kręgu kulturowym - K_U03;

U4 - posiada umiejętność wykorzystania wiedzy konserwatorskiej, technologicznej oraz wiedzy z zakresu nauk humanistycznych i przyrodniczych dla przygotowania projektu konserwatorskiego dla wybranych zabytków sztuki Orientu - K_U04;

U5 - potrafi określić zasady profilaktyki i minimalizacji niszczącego oddziaływania fizycznych, chemicznych i biologicznych czynników środowiskowych na materię dzieł sztuki pochodzących z kręgów kulturowych Orientu - K_U06;

U6 - ma umiejętności językowe z zakresu specjalistycznego słownictwa w wykładanym zakresie K_U19.

K1 - ma świadomość znaczenia wartości (artystycznej, historycznej, emocjonalnej itd.) zabytków i dzieł sztuki Orientu, ich nieodtwarzalności i obowiązku respektowania specyficznych dla kręgu kulturowego zabytku wartości w procesie konserwacji-restauracji - K_K01;

K2 - ma świadomość konieczności przestrzegania zasad etyki zawodowej i profesjonalizmu w działaniach konserwatorskich-restauratorskich - K_K02

K3 - ma świadomość i rozumie skutki działań konserwatorskich, ich wpływu na zabytek i związanej z tym odpowiedzialności - K_K03

K4 - ma świadomość i rozumie konieczność uwzględniania kontekstu kulturowego dzieła sztuki lub zabytku w decyzjach konserwatorskich - K_K04;

K5 - zna ograniczenia własnej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę dalszego kształcenia oraz potrzebę włączania specjalistów z innych dziedzin do, rozwiązywania szczególnie złożonych zagadnień konserwatorskich - K_K05;

K6 - rozumie potrzebę popularyzacji wiedzy, idei i zasad ochrony dziedzictwa kulturowego zabytków pochodzących z pozaeuropejskiego kręgu kulturowego - K_K07;

K7 - rozumie znaczenie kształtowania estetyki dzieła jako wyniku prac konserwatorsko-restauratorskich - K_K08.

Metody dydaktyczne:

- wykład konwersatoryjny z prezentacją multimedialną (filmy, ilustracje), prezentacją obiektów zabytkowych, pokazem papierów dalekowschodnich, pokazem prawidłowego obchodzenia się z malarstwem w formie zwoju, polemika na temat uzyskanej wiedzy

- student wykonuje prezentację na wybrany temat (z puli zaprezentowanej przez prowadzącego)

- pokaz

- pogadanka
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- referatu

Konwersatorium przeznaczone jest dla studentów 5 roku specjalizacji Konserwacja papieru i skóry. W ramach przedmiotu student zapoznaje się z podstawami metodyki konserwacji-restauracji obiektów zabytkowych Orientu. Uzyskana wiedza jest niezbędna do prawidłowego planowania i przeprowadzania zabiegów konserwacji-restauracji zabytków z omawianego kręgu kulturowego.

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów ze specyficznymi materiałami i technikami stosowanymi w dziełach sztuki i zabytkach Orientu głównie na papierze i tkaninie oraz podstaw szeroko pojętej konserwacji tych zabytków. W ramach konwersatorium przekazywana jest wiedza dotycząca podstawowych zasad konserwacji-restauracji wybranych obiektów z obszaru kultur Orientu, m.in. malarstwa w formie zwoju na papierze dalekowschodnim, na tkaninie (malarstwo tybetańskie), drzeworytu (m.in. ukiyo-e), książki drukowanej i rękopiśmiennej z terenów Azji i innych wybranych obiektów z omawianego obszaru. Ponadto przekazywana jest wiedza dotycząca diagnozowania zniszczeń omawianych obiektów i zasad ich ochrony i konserwacji zabezpieczającej - profilaktyki.

Lektura obowiązkowa, wybrane fragmenty:

• Dokumentacje dyplomowych prac konserwatorskich tematycznie związanych z wykładanymi zagadnieniami (zasób Biblioteki KKRPS).

• Malinowski, J., Wojtczak, M. (red.). Toruńskie studia o sztuce Orientu. T.1-3, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2004. ISBN 83-231-1716-0, ISBN 83-231-1977-5, ISBN 978-83-231-2209-8.

• Nishio Yoshiyuki, Maintenance of East Asian Painting (Examination), “The Book and Paper Group Annual”, nr 12, 2002.

• Wojtczak M., Charakterystyka technik wykonania wybranych typów zabytków sztuki wschodniej na papierze i tkaninie, [w:] Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej; Toruń, UMK 1993.

• Claude Laroque, How to identify Asian papers? A syncretic approach, [w:] Adapt & Evolve 2015: East Asian Materials and Techniques in Western Conservation. Proceedings from the International Conference of the Icon Book & Paper Group, London 8–10 April 2015.

• Agnieszka Helman-Ważny, More than meets the eye: Fibre and Paper Analysis of the Chinese Manuscripts from the Silk Roads, STAR: Science & Technology of Archaeological Research, 2:2, 127-140, DOI: 10.1080/20548923.2016.1207971.

• Paste-making tips with two recipes : [https://thebookandpapergathering.org/2016/10/20/paste-making-tips-with-two-recipes/].

• Weronika Liszewska, Japońskie kleje polisacharydowe jako spoiwo w konserwacji zabytkowych tkanin jedwabnych oraz papieru, „Ochrona Zabytków”, 2002, 55/2 (217), 191-206.

• Nishio Yoshiyuki, A Japanese Painting Strip Reinforcement Technique, “The Book and Paper Group Annual”, 4, 1985.

• Weronika Liszewska, Techniki montażu chińskich zwojów pionowych z punktu widzenia konserwatora, [w:] Sztuka Chin, red. Wasilewska J., 2009.

Lektura uzupełniająca, wybrane fragmenty:

• Bell L. A., Papyrus, tapa, amate and rice paper: papermaking in Africa, the Pacific, Latin America and Southeast Asia, McMinnville 1983

• Biron Carole, et.al., Revealing the colours of ukiyo-e prints by short wave infrared range hyperspectral imaging (SWIR), “Microchemical Journal” 155: 2020.

• Dąbrowski J., Siniarska-Czaplicka J., Rękodzieło papiernicze, Warszawa 1991.

• Fiske B., Stiber Morenus L., Ultraviolet and Infrared Examination of Japanese Woodblock Prints: Identifying Reds and Blues, “The Book and Paper Group Annual”, nr 23, 2004.

• Gordon A., The Iconography of Tibetan Lamaism, New York 1958.

• Görlich A., Olszewska M., Parawan japoński. Sosna, żuraw i góra Fuji, Kraków 2014.

• Gulik R.H., Chinese pictorial art as viewed by the connoisseur: notes on the means and methods of traditional Chinese connoisseurship of pictorial art, based upon a study of the art of mounting scrolls in China and Japan, Rome 1958.

• Helman-Ważny A., Sztuka Tybetańskich ksiąg klasztornych, Warszawa 2009.

• Helman-Ważny A., The archaeology of Tibetan books, Leiden 2014.

• Helman-Ważny A., Asian paper in works of art: a comparative fiber analysis, “Hand Papermaking”, 21 (2), 2006.

• Helman-Ważny, Recent Research on Historic Paper Components in East Asian Art Objects, [w:] Scientific research on the pictorial arts of Asia, red. Paul Jett i in, Archetype Publications with the Freer Gallery of Art 2005, ISBN: 1873132743.

• Hunter D., Papermaking. The History and Technique of an Ancient Craft, New York: Dover Publications 1978.

• Jackson D., Jackson J., Tibetan Thangka Painting, Methods and Materials, London 1994.

• Jacoby M., Powtórzenie i falsyfikat w malarstwie chińskim, Warszawa 2009.

• Keyes, K. Japanese print conservation – an overview. In The Conservation of Far Eastern Art,

red. J. Mills, P. Smith, and K. Yamasaki, 30-36. London: IIC, 1988.

• Król A., Zanikająca tradycja – Ise katagami i kimono, Kraków 2006.

• Lee V., Kamba N., Tsuchiya Y., Huan-Shen Lin, A new approach to the conservation and presentation of ukiyo-e prints, “Journal of the Institute of Conservation”, nr 36, 2013

• Łakomska B., Miłośnicy “chińskości” w dawnej Polsce, Warszawa 2008.

• Malinowski, J., Wojtczak, M. (red.). Toruńskie studia o sztuce Orientu. T.1, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2004. ISBN 83-231-1716-0

1. Garczewska K., Technika wykonania tanek – religijnych obrazów buddyjskich, s.129-137

2. Romanowicz B., Obraz-pismo –znak. O odczytywaniu japońskiego drzeworytu, s.55-63

• Malinowski, J., Wojtczak, M. (red.). Toruńskie studia o sztuce Orientu. T.2, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2005. ISBN 83-231-1977-5

• Malinowski, J., Wojtczak, M. (red.). Toruńskie studia o sztuce Orientu. T.3, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2005. ISBN 978-83-231-2209-8

1. Wojtczak M., Chińskie malarstwo na „papierze ryżowym”. s.61

2. Więch U., Metody konserwacji a technika wykonania drzeworytów ukiyo-e. s.155

• Malinowski J. (red.) Studia o sztuce bliskiego i środkowego wschodu, Warszawa 2009

• Masako Koyano, Japanese Scroll Paintings. A Handbook of Mounting Techniques, F.A.I.C 1979.

• Miklos P., Malarstwo chińskie. Wstęp do ikonografii malarstwa chińskiego. Warszawa 1978.

• Miller Kanada M., Color Woodblock Printmaking. The Traditional Method of Ukiyo-e, Tokyo 1992

• Munn J., Side-stitched books of China, Korea and Japan in western collections, “Journal of the Institute of Conservation”, nr 32, 2009, s. 103-127.

• Murase M., Sześć wieków malarstwa japońskiego, Warszawa 1996

• Nishio Yoshiyuki, Maintenance of East Asian Painting (Examination), “The Book and Paper Group Annual”, nr 12, 2002

• Nishio Yoshiyuki, Maintenance of Asian Paintings II: Minor Treatment of Scroll Paintings, “The Book and Paper Group Annual”, 2002.

• Reyden D., Technology and treatment of a folding screen: comparison of oriental and western techniques, [w:] Conservation of Far Eastern art: preprints of the contributions to the Kyoto Congress, 19-23 September 1988, p.64-68 (1988).

• Romanowicz B., Manga : komiksowość i animacja w sztuce japońskiej, Kraków 2001.

• Song M., The history and characteristics of traditional Korean books and bookbinding, “Journal of the Institute of Conservation”, nr 32, 2009.

• Strzechowska M., Muzeum Azji i Pacyfiku. Historia i zbiory, [w:] Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie. Orient w kulturze polskiej, Warszawa 2000.

• Trzeciak P., Idea i tusz. Malarstwo w kręgu buddyzmu chan/zen. Warszawa 2002.

• Webber Pauline, The use of Asian paper conservation techniques in Western collections, [w:] Adapt & Evolve 2015: East Asian Materials and Techniques in Western Conservation. Proceedings from the International Conference of the Icon Book & Paper Group, London 8–10 April 2015.

• Whitmore P.M., Cass G.R., The Ozone Fading of Traditional Japanese Colorants, “Studies in Conservation”, nr 33, 1988, s. 29-40.

• Wojtczak M., Charakterystyka technik wykonania wybranych typów zabytków sztuki wschodniej na papierze i tkaninie, [w:] Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej; Toruń, UMK 1993.

• Wong F., Oriental Watercolor Techniques, London 1983.

• Yuuko Suzuki, Kaligrafia japońska, Warszawa 2007.

Metody weryfikacji i oceny:

- dyskusja podczas zajęć: W1, U3

- kolokwium: W1-6, U1-2, K1-7;

- prezentacje: K5-6, U6

Zdanie kolokwium na minimalnym poziomie powyżej 50%. Kolokwium odbędzie się na ostatnich zajęciach w cyklu dydaktycznym. Kolokwium przeprowadzone zostanie w formie ustnej, składa się z 5 pytań. Łączna suma punktów do uzyskania to 14 pkt.. Do zaliczenia wymaganych jest uzyskanie powyżej 50%, czyli 7,5 pkt.

Skala końcowej punktacji przedstawia się następująco:

pkt. do pkt. od ocena

14 13 bdb

12,5 11,5 db +

11 10 db

9,5 8,5 dst +

8 7,5 dst

7 0 ndst

nie dotyczy