Pracownia konserwacji i restauracji rzeźby polichromowanej

Od studenta wymaga się wiadomości, które były przedmiotem prowadzonego na II roku wykładu, poświęconego problematyce konserwacji i restauracji rzeźby polichromowanej, poszerzone o wiedzę praktyczną, zdobytą w trakcie zajęć ubiegłorocznych. Student, pod kontrola prowadzącego, powinien planować i realizować kolejne etapy prac, wybierać materiały i środki.

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: godziny kontaktowe: 60 godzin).

Ponadto student zobowiązany jest do wykonania dokumentacji konserwatorskiej z przeprowadzonych prac - ok. 65godzin.

K_W03 ma szczegółową wiedzę teoretyczną i praktyczną z metodyki działań konserwatorskich w wybranej specjalności;

K_W04 zna mechanizmy oddziaływania fizycznych, chemicznych i biologicznych czynników środowiskowych na materię dzieł sztuki i zabytków;

K_W05 posiada wiedzę w zakresie materiałoznawstwa substancji zabytkowej oraz historycznych i współczesnych materiałów konserwatorskich;

K_W06 zna podstawowe metody fizyczne i chemiczne badania dzieł sztuki i zabytków;

K_W07 zna podstawy historii sztuki, z uwzględnieniem interpretacji i podstawowego wartościowania dzieł sztuki;

K_W08 zna podstawy historii i teorii ochrony i konserwacji-restauracji dzieł sztuki i zabytków;

K_W09 posiada wiedzę dotyczącą dawnych technologii i technik artystycznych;

K_W12 zna podstawy fotografii i technik dokumentacji dzieł sztuki, badań i procesów konserwatorsko-restauratorskich;

K_W13 ma elementarną wiedzę o bezpieczeństwie i higienie pracy

K_U01 umie przeprowadzić rozpoznanie stanu zachowania zabytku,określić przyczyny zniszczeń i sformułować program prac badawczych oraz konserwatorskich i restauratorskich;

K_U02 potrafi określić, rozpoznać i opisać budowę techniczną dzieła sztuki i zabytku z uwzględnianiem oryginału i warstw wtórnych;

K_U03 potrafi określić główne i szczegółowe cele służące realizacji zadania konserwatorskiego z uwzględnieniem kontekstu kulturowego dzieła sztuki/zabytku;

K_U04 posiada umiejętność wykorzystania wiedzy konserwatorskiej, technologicznej oraz wiedzy z zakresu nauk humanistycznych i przyrodniczych dla przygotowania projektu konserwatorskiego;

K_U05 posiada umiejętność wykonania wszystkich zabiegów konserwatorskich i restauratorskich;

K_U06 potrafi określić zasady profilaktyki i minimalizacji niszczącego oddziaływania fizycznych, chemicznych i biologicznych czynników środowiskowych na materię dzieł sztuki i zabytków;

K_U07 posiada umiejętność wykonania dokumentacji badań dzieł sztuki i zabytków;

K_U08 potrafi zaplanować, zinterpretować i powiązać wyniki badań chemicznych, fizycznych, biologicznych z konserwatorskimi i technologicznymi z wykorzystaniem wiedzy na temat dawnych i współczesnych technik oraz tradycji warsztatowych

K_U09 - posiada umiejętność opracowania kompleksowego dokumentacji konserwatorskiej

K_U13 - potrafi wykorzystywać umiejętności i wiedzę na temat dawnych i współczesnych technologii i technik sztuk plastycznych w pracach konserwatorsko-restauratorskich i artystycznych

K_U14 - potrafi wykorzystywać umiejętności plastyczne i zastosować wiedzę z obszaru sztuk plastycznych w pracach konserwatorskich i restauratorskich

K_U16 - umie podejmować samodzielnie decyzje odnośnie projektowania i realizacji prac konserwatorskich

K_U17 - jest przygotowany do współdziałania z innymi osobami w ramach prac zespołowych i jest zdolny do podjęcia wiodącej roli w takich zespołach

K_U22 - potrafi przedstawiać wyniki swojej pracy w postaci multimedialnej.

K_K01 - ma świadomość znaczenia wartości (artystycznej, historycznej, emocjonalnej itd.) dzieł sztuki i zabytków, ich nieodtwarzalności i obowiązku ich respektowania w procesie konserwacji-restauracji

K_K02 - ma świadomość znaczenia profesjonalizmu i konieczność przestrzegania zasad etyki zawodowej

K_K03 - ma świadomość i rozumie aspekty i skutki (także dalekosiężne) działań konserwatorskich, ich wpływ na dzieło sztuki lub zabytek i środowisko naturalne oraz świadomość związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje

K_K04 - ma świadomość i rozumie konieczność uwzględniania kontekstu kulturowego dzieła sztuki lub zabytku w decyzjach konserwatorskich

K_ K05 - zna ograniczenia własnej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę dalszego kształcenia oraz potrzebę włączania specjalistów z innych dziedzin do rozwiązywania szczególnie złożonych zagadnień konserwatorskich

K_K06 - potrafi pracować samodzielnie i w zespole, ma świadomość odpowiedzialności za wspólnie realizowane zadania

K_K07 - rozumie potrzebę popularyzacji wiedzy, idei i zasad ochrony dziedzictwa kulturowego

K_K08 - rozumie znaczenia kształtowania estetyki dzieła jako wynik prac konserwatorsko-restauratorskich

Praktyczne ćwiczenia na obiektach zabytkowych, a także badania konserwatorskie, w tym budowy obiektu. Obiekty dobierane są tak aby studentom grupy ćwiczeniowej pokazać jak największe spektrum problemów i koniecznych działań. Zasadniczo poszczególne obiekty powierzane są poszczególnym osobom, ale w ramach grupy ćwiczeniowej studenci zapoznają się z problematyką wszystkich, uczestnicząc w prowadzonych przy nich pracach wymiennie - tak, aby zróżnicowanie czynności, które każdy miał, w ramach cyklu dydaktycznego, okazję wykonać było maksymalnie duże.

Praktyczne zapoznanie studentów z przyczynami i objawami zniszczeń drewna, warstw zapraw, polichromii i złoceń, stanowiących integralne składniki rzeźby drewnianej, polichromowanej. Zajęcia prowadzone są na obiektach zabytkowych, dla których indywidualnie opracowywane są programy prac konserwatorsko-restauratorskich, realizowane następnie w trakcie zajęć.

Zajęcia praktyczne obejmujące zagadnienia konserwacji i restauracji rzeźby drewnianej polichromowanej prowadzone są na obiektach zabytkowych. Rzeźby reprezentują dużą różnorodność opracowań oryginalnych, zróżnicowany jest też rodzaj i stopień występujących zniszczeń, zarówno podłoża jak i warstw opracowań malarskich i pozłotniczych. Student uczy się stawiania diagnozy konserwatorskiej – określania przyczyn powstałych zniszczeń. Na tym etapie określany jest również zakres niezbędnych badań budowy zabytku, które następnie są wykonywane. Dla każdego obiektu indywidualnie opracowywany jest program prac konserwatorskich, dobierane są optymalne środki i metody wykonywania zabiegów. Wielokrotnie proponowany zakres działań konsultowany jest z właścicielem obiektu. Zakład współpracuje bowiem zarówno z muzeami, jak i z parafiami, co również, wraz ze stanem zachowania, wpływa na zakres prac. Obiekty muzealne częściej pozwalają na przeprowadzenie jedynie prac konserwatorskich, obiekty kultu wymagają wielokrotnie również prac restauratorskich, prowadzonych zawsze z najwyższym poszanowaniem oryginału. Różnorodność ta wprowadza studenta w zagadnienia z którymi przyjdzie mu spotykać się w życiu zawodowym.

W trakcie wykonywania zabiegów student zapoznaje się z wachlarzem dostępnych materiałów, poznaje ich właściwości i możliwości zastosowania.

Praktycznie wykonywane są zabiegi konserwatorskie i restauratorskie z zakresu zabezpieczania polichromii i złoceń, dezynfekcji i dezynsekcji, oczyszczania powierzchni i usuwania wtórnych nawarstwień, impregnacji wzmacniającej, uzupełniania i rekonstrukcji formy rzeźbiarskiej, wymiany drewna w przypadku rzeźb silnie zniszczonych, uzupełniania ubytków zapraw polichromii i złoceń. Dla poszerzenia wiedzy studentów z zakresu technik pozłotniczych, wykorzystujących materiały dawne i współczesne, poznania zakresu ich stosowania w obiektach zabytkowych, wykonywane są próby na podłożach przygotowanych dodatkowo przez studentów

Wszystkie prace prowadzone są pod ścisłą opieką prowadzących. Wykonywana jest też ich pełna dokumentacja fotograficzna i opisowa.

Zróżnicowana problematyka technologiczno-konserwatorska, zakres zniszczeń i rozmiary obiektów, a także ograniczona liczba godzin zajęć wielokrotnie uniemożliwiają wykonanie prac przy danym obiekcie w pełnym zakresie. Dla zrealizowania przyjętych tu założeń studenci w trakcie cyklu dydaktycznego pracują przy różnych obiektach na różnym etapie zaawansowania prac.

Babiński L., Impregnacja drewna metodą próżniową. Ochrona zabytków, nr 4, 1992, s. 360-367.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil I. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 3, 1972 r. ss. 153-178.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil II. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 4, 1972 r. ss. 237-264.

Brachert T.: Patina – von Nutzen und Nachteil der Restaurierung. Műnchen 1985 by Verlag Georg D. W. Callwey.

Brochwicz Z.: Folie pozłacarskie w zabytkowych obiektach, ich charakterystyka i metody identyfikacji. Materiały Zachodniopomorskie, tom XVII, Szczecin 1971 r., ss. 623 – 681.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego srebra w technikach pozłotniczych. ( w:) Materiałach Muzeum Budownictwa Ludowego, rok 1974, nr 19, ss. 69 – 87.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego złota w pracach pozłotniczych. Materiały Zachodniopomorskie, tom XXIV, 19 r. ss. 321-400.

Brochwicz Z., Jaworski G.: Srebro mozaikowe - jego rekonstrukcja właściwości i sposób użycia. Materiały zachodniopomorskie, tom XXIX, 1983 r., ss. 251 – 285.

Brochwicz Z., Kania S.: Przydatność soku czosnkowego w pozłotnictwie. Materiały zachodniopomorskie tom xxx, rok 1984 ss. 273 – 283.

Cennini C.: Rzecz o malarstwie. Polskie tłumaczenie wydane we Florenckiej Oficynie Tyszkiewiczów w 1933 r., oryginalny tytuł: Trattato della pittura z 1437 r.

Ciabach J., Badania dotyczące starzenia i stabilizacji współczesnych werniksów malarskich. Rozprawy. UMK Toruń 1994.

Ciabach J.: Badania nad uelastycznieniem i stabilizacją werniksów cykloheksanonowych. (w:) Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej. Pod red. A. Strzelczyk i S. Skibińskiego. UMK w Toruniu 1993 r.

Ciabach J., Damara na cenzurowanym. Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 3, nr 3-4 (10-11), 1992, s. 15-16.

Ciabach J., Fotooksydacyjne starzenie się powłok werniksu końcowego Rembrandt S. 3 firmy Talens, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 189, Toruń 1990, s. 23-32,

Ciabach J., Nazwy handlowe żywic sztucznych , Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3, 1991, s. 4-5.

Ciabach J., Stabilizowanie werniksów damarowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994, s. 27.

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie estrów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 1, s. 50. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie eterów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 4, s. 222(artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie Paraloidu B-72. Ochrona Zabytków 1982 r., nr 1-2, (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie polialkoholu winylowego. Ochrona Zabytków 1984 r., nr 1, ss. 47-50 (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic cykloheksanonowych, Ochrona Zabytków, nr 3, 1991, s. 209-212(artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic otrzymywanych z metakrylanu butylu, Ochrona Zabytków, nr 3, 1984, s. 206-208. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Toruń 1991.

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Wydanie drugie poprawione i uzupełnione, Toruń 1997.

Ciabach J., Wpływ werniksu końcowego na pogłębienie barwy warstwy malarskiej jako funkcja masy cząsteczkowej i współczynnika załamania światła substancji błonotwórczej, Ochrona Zabytków, nr 1, 1991, s. 34-36. (artykuł w segregatorze)

Doerner M., Materiały malarskie i ich zastosowanie, Nowe opracowanie, Toni Rith i Rihcard Jacobi, Arkady Warszawa 1975.

Flik J., Wantuch K.: Złocenie „Farbami złotymi” według Manuskryptu Strasburskiego (MS) z około 1400 roku. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XXX – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 3-57, Toruń 1998.

Hopliński J., Farby i spoiwa malarskie, Drugie wydanie, Wrocław - Kraków 1990.

Jakubiak J., Nowakowska M., Porównanie właściwości Paraloidu B 72 i Paraloidu B 82, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 7, nr 3-4 (26-27), 1996, s. 31-32.

Kłosińska A., Rozłucka Z.: Patynowanie srebra. Próby chemicznego patynowania uzupełnień srebrzeń w malarstwie i rzeźbie polichromowanej. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 10, nr 3, 1999 r., ss. 14-27.

Kozarzewski M.: Badania nad stabilnością podobrazi drewnianych za pomocą powłok przeciwwilgociowych z szelaku, polimetakrylanu metylu, polimetakrylanu butylu, osolanu KL/B i Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XII – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 129-149. Toruń 1987 r.

Krzysik F.: Nauka o drewnie. Wydanie II PWN, Warszawa 1978 r.,

Kurpik W., Utwardzenie zniszczonego drewna przy pomocy żywic syntetycznych, Wykonywanie plomb trocinowo-żywicznych, Materiały Budownictwa Ludowego w Sanoku, nr 3, 1966.

Łukaszewicz J., Rouba B.: Wpływ zjawisk elektrostatycznych na brudzenie się werniksów. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XI – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 3-7. Toruń 1986 r.

Matuszczyk M.: Rozpuszczalniki Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 247--259, Toruń 1998 r.

Paciorek M., Badania wybranych tworzyw termoplastycznych stosowanych do impregnacji drewna, Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, tom III, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1993.

Roałucka Z., Arszyńska J., Próba oceny głębokości oddziaływania środków do czyszczenia powierzchni obrazów sztalugowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 -4, 2002, s. 88 – 92.

Rouba B.: Proces ochrony dóbr kultury – pojęcia, terminologia. Międzynarodowa Konferencja Naukowa Poświęcona Pamięci Profesora Zbigniewa Brochwicza „Ars Longa – Vita Brewis Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki” Toruń 18-19 października 2002 r.

Rouba B. J., Badanie wrażliwości warstw malarskich obrazów na działanie ciepła, Ochrona Zabytków, nr 4, 1991, 278 – 284.

Roznerska M., Malinowska T.: Retusze w malarstwie sztalugowym. Przydatność farb Maimeri do punktowania i rekonstrukcji obrazów olejnych na płótnie. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Rozprawy. Toruń 1995 r.

Sadziak T.: Kejowe i olejne prace pozłotnicze. Ośrodek Dokumentacji Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki, Generalny Konserwator Zabytków. Biuletyn. Biblioteka muzealnictwa i ochrony zabytków. Seria B. Tom LXIX. Warszawa 1981 r.

Slansky B., Technika malarstwa. Materiały do malarstwa i konserwacji, Tom I, tłumaczenie: Stanisław Gawłowski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1960.

Slansky B., Technika malarstwa. Badanie i konserwowanie obrazów, Tom II. Tłumaczenie: Franciszek Aleksandrowicz, Stanisław

Stachera J., Badanie skuteczności zabezpieczania powłokami lakierów powierzchni srebrzonych w środowisku H2S, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 121 – 130.

Stachera J., Materiały stosowane do uzupełniania powierzchni srebrzonych. [w:] Badania Technologii i technik Malarskich, Konserwacja Dzieł Sztuki, Kopia, Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 50-lecia pracy dedykowana prof. dr art. kons. Józefowi Flikowi pod redakcją Justyny Olszewskiej-Świetlik, UMK Toruń 2007, s. 203-221.

Stachera J., Werniksy i lakiery barwne do ochrony powierzchni posrebrzonych, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 – 4, 2004, s. 18 – 25.

Swaczyna I. Meble naprawa i odnawianie, Warszawa 1995 r.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków – badania materiałów stosowanych współcześnie, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 65 - 102.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków zmiany optyczne a stabilność stosowanych materiałów, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.

Szmit-Naud E., Wrażenie barwy i klasyfikacja barw. Ocena zmian barwy materiałów stosowanych w konserwacji dzieł sztuki, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 39 - 63.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Malowidło sztalugowe i ścienne. Tom 1, Wyd. Arkady Warszawa 1989 r.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Rzemiosło artystyczne. Tom 3, Wyd. Arkady Warszawa 1995 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa mineralne. Warszawa 1983 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa organiczne. Warszawa 1984 r.

Tylewicz A., Sztuka pozłotnictwa i inne techniki zdobienia, Poznań 2007 r.

Wantuch K.: Werniksy, werniksowanie – dawniej i dziś. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994 r., ss. 21-26.

Watin J. P.: Nauka teoretyczno-praktyczna sztuki malarza, pozłacarza i lakiernika. Tłumaczenie Wiktor Siekierzyński. Wilno 1854 r. Tytuł org. (fancuski) - "l`art du peittre, doreur, vernisseur" - 1754 r.

Przedmiot zaliczany jest na ocenę na koniec każdego z trzech semestrów cyklu dydaktycznego.

Student oceniany jest na podstawie zaangażowania w realizowane prace, jakości ich wykonania, umiejętności stawiania i rozwiązywania napotkanych problemów konserwatorskich i restauratorskich. Ważną składową jest również ocena dokumentacji prac, w zakresie wykonywanym przez poszczególne osoby. Pod uwagę brana jest również obecność na zajęciach.

Nie dotyczy.

W ramach pracowni realizowane są prace konserwatorskie i restauratorskie przy obiektach.

Babiński L., Impregnacja drewna metodą próżniową. Ochrona zabytków, nr 4, 1992, s. 360-367.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil I. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 3, 1972 r. ss. 153-178.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil II. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 4, 1972 r. ss. 237-264.

Brachert T.: Patina – von Nutzen und Nachteil der Restaurierung. Műnchen 1985 by Verlag Georg D. W. Callwey.

Brochwicz Z.: Folie pozłacarskie w zabytkowych obiektach, ich charakterystyka i metody identyfikacji. Materiały Zachodniopomorskie, tom XVII, Szczecin 1971 r., ss. 623 – 681.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego srebra w technikach pozłotniczych. ( w:) Materiałach Muzeum Budownictwa Ludowego, rok 1974, nr 19, ss. 69 – 87.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego złota w pracach pozłotniczych. Materiały Zachodniopomorskie, tom XXIV, 19 r. ss. 321-400.

Brochwicz Z., Jaworski G.: Srebro mozaikowe - jego rekonstrukcja właściwości i sposób użycia. Materiały zachodniopomorskie, tom XXIX, 1983 r., ss. 251 – 285.

Brochwicz Z., Kania S.: Przydatność soku czosnkowego w pozłotnictwie. Materiały zachodniopomorskie tom xxx, rok 1984 ss. 273 – 283.

Cennini C.: Rzecz o malarstwie. Polskie tłumaczenie wydane we Florenckiej Oficynie Tyszkiewiczów w 1933 r., oryginalny tytuł: Trattato della pittura z 1437 r.

Ciabach J., Badania dotyczące starzenia i stabilizacji współczesnych werniksów malarskich. Rozprawy. UMK Toruń 1994.

Ciabach J.: Badania nad uelastycznieniem i stabilizacją werniksów cykloheksanonowych. (w:) Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej. Pod red. A. Strzelczyk i S. Skibińskiego. UMK w Toruniu 1993 r.

Ciabach J., Damara na cenzurowanym. Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 3, nr 3-4 (10-11), 1992, s. 15-16.

Ciabach J., Fotooksydacyjne starzenie się powłok werniksu końcowego Rembrandt S. 3 firmy Talens, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 189, Toruń 1990, s. 23-32,

Ciabach J., Nazwy handlowe żywic sztucznych , Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3, 1991, s. 4-5.

Ciabach J., Stabilizowanie werniksów damarowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994, s. 27.

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie estrów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 1, s. 50. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie eterów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 4, s. 222(artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie Paraloidu B-72. Ochrona Zabytków 1982 r., nr 1-2, (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie polialkoholu winylowego. Ochrona Zabytków 1984 r., nr 1, ss. 47-50 (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic cykloheksanonowych, Ochrona Zabytków, nr 3, 1991, s. 209-212(artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic otrzymywanych z metakrylanu butylu, Ochrona Zabytków, nr 3, 1984, s. 206-208. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Toruń 1991.

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Wydanie drugie poprawione i uzupełnione, Toruń 1997.

Ciabach J., Wpływ werniksu końcowego na pogłębienie barwy warstwy malarskiej jako funkcja masy cząsteczkowej i współczynnika załamania światła substancji błonotwórczej, Ochrona Zabytków, nr 1, 1991, s. 34-36. (artykuł w segregatorze)

Doerner M., Materiały malarskie i ich zastosowanie, Nowe opracowanie, Toni Rith i Rihcard Jacobi, Arkady Warszawa 1975.

Flik J., Wantuch K.: Złocenie „Farbami złotymi” według Manuskryptu Strasburskiego (MS) z około 1400 roku. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XXX – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 3-57, Toruń 1998.

Hopliński J., Farby i spoiwa malarskie, Drugie wydanie, Wrocław - Kraków 1990.

Jakubiak J., Nowakowska M., Porównanie właściwości Paraloidu B 72 i Paraloidu B 82, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 7, nr 3-4 (26-27), 1996, s. 31-32.

Kłosińska A., Rozłucka Z.: Patynowanie srebra. Próby chemicznego patynowania uzupełnień srebrzeń w malarstwie i rzeźbie polichromowanej. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 10, nr 3, 1999 r., ss. 14-27.

Kozarzewski M.: Badania nad stabilnością podobrazi drewnianych za pomocą powłok przeciwwilgociowych z szelaku, polimetakrylanu metylu, polimetakrylanu butylu, osolanu KL/B i Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XII – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 129-149. Toruń 1987 r.

Krzysik F.: Nauka o drewnie. Wydanie II PWN, Warszawa 1978 r.,

Kurpik W., Utwardzenie zniszczonego drewna przy pomocy żywic syntetycznych, Wykonywanie plomb trocinowo-żywicznych, Materiały Budownictwa Ludowego w Sanoku, nr 3, 1966.

Łukaszewicz J., Rouba B.: Wpływ zjawisk elektrostatycznych na brudzenie się werniksów. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XI – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 3-7. Toruń 1986 r.

Matuszczyk M.: Rozpuszczalniki Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 247--259, Toruń 1998 r.

Paciorek M., Badania wybranych tworzyw termoplastycznych stosowanych do impregnacji drewna, Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, tom III, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1993.

Roałucka Z., Arszyńska J., Próba oceny głębokości oddziaływania środków do czyszczenia powierzchni obrazów sztalugowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 -4, 2002, s. 88 – 92.

Rouba B.: Proces ochrony dóbr kultury – pojęcia, terminologia. Międzynarodowa Konferencja Naukowa Poświęcona Pamięci Profesora Zbigniewa Brochwicza „Ars Longa – Vita Brewis Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki” Toruń 18-19 października 2002 r.

Rouba B. J., Badanie wrażliwości warstw malarskich obrazów na działanie ciepła, Ochrona Zabytków, nr 4, 1991, 278 – 284.

Roznerska M., Malinowska T.: Retusze w malarstwie sztalugowym. Przydatność farb Maimeri do punktowania i rekonstrukcji obrazów olejnych na płótnie. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Rozprawy. Toruń 1995 r.

Sadziak T.: Kejowe i olejne prace pozłotnicze. Ośrodek Dokumentacji Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki, Generalny Konserwator Zabytków. Biuletyn. Biblioteka muzealnictwa i ochrony zabytków. Seria B. Tom LXIX. Warszawa 1981 r.

Slansky B., Technika malarstwa. Materiały do malarstwa i konserwacji, Tom I, tłumaczenie: Stanisław Gawłowski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1960.

Slansky B., Technika malarstwa. Badanie i konserwowanie obrazów, Tom II. Tłumaczenie: Franciszek Aleksandrowicz, Stanisław

Stachera J., Badanie skuteczności zabezpieczania powłokami lakierów powierzchni srebrzonych w środowisku H2S, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 121 – 130.

Stachera J., Materiały stosowane do uzupełniania powierzchni srebrzonych. [w:] Badania Technologii i technik Malarskich, Konserwacja Dzieł Sztuki, Kopia, Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 50-lecia pracy dedykowana prof. dr art. kons. Józefowi Flikowi pod redakcją Justyny Olszewskiej-Świetlik, UMK Toruń 2007, s. 203-221.

Stachera J., Werniksy i lakiery barwne do ochrony powierzchni posrebrzonych, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 – 4, 2004, s. 18 – 25.

Swaczyna I. Meble naprawa i odnawianie, Warszawa 1995 r.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków – badania materiałów stosowanych współcześnie, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 65 - 102.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków zmiany optyczne a stabilność stosowanych materiałów, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.

Szmit-Naud E., Wrażenie barwy i klasyfikacja barw. Ocena zmian barwy materiałów stosowanych w konserwacji dzieł sztuki, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 39 - 63.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Malowidło sztalugowe i ścienne. Tom 1, Wyd. Arkady Warszawa 1989 r.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Rzemiosło artystyczne. Tom 3, Wyd. Arkady Warszawa 1995 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa mineralne. Warszawa 1983 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa organiczne. Warszawa 1984 r.

Tylewicz A., Sztuka pozłotnictwa i inne techniki zdobienia, Poznań 2007 r.

Wantuch K.: Werniksy, werniksowanie – dawniej i dziś. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994 r., ss. 21-26.

Watin J. P.: Nauka teoretyczno-praktyczna sztuki malarza, pozłacarza i lakiernika. Tłumaczenie Wiktor Siekierzyński. Wilno 1854 r. Tytuł org. (fancuski) - "l`art du peittre, doreur, vernisseur" - 1754 r.

Praktyczne zapoznanie studentów z przyczynami i objawami zniszczeń drewna, warstw zapraw, polichromii i złoceń, stanowiących integralne składniki rzeźby drewnianej, polichromowanej. Zajęcia prowadzone są na obiektach zabytkowych, dla których indywidualnie opracowywane są programy prac konserwatorsko-restauratorskich, realizowane następnie w trakcie zajęć.

Zajęcia praktyczne obejmujące zagadnienia konserwacji i restauracji rzeźby drewnianej polichromowanej prowadzone są na obiektach zabytkowych. Rzeźby reprezentują dużą różnorodność opracowań oryginalnych, zróżnicowany jest też rodzaj i stopień występujących zniszczeń, zarówno podłoża jak i warstw opracowań malarskich i pozłotniczych. Student uczy się stawiania diagnozy konserwatorskiej – określania przyczyn powstałych zniszczeń. Na tym etapie określany jest również zakres niezbędnych badań budowy zabytku, które następnie są wykonywane. Dla każdego obiektu indywidualnie opracowywany jest program prac konserwatorskich, dobierane są optymalne środki i metody wykonywania zabiegów. Wielokrotnie proponowany zakres działań konsultowany jest z właścicielem obiektu. Zakład współpracuje bowiem zarówno z muzeami, jak i z parafiami, co również, wraz ze stanem zachowania, wpływa na zakres prac. Obiekty muzealne częściej pozwalają na przeprowadzenie jedynie prac konserwatorskich, obiekty kultu wymagają wielokrotnie również prac restauratorskich, prowadzonych zawsze z najwyższym poszanowaniem oryginału. Różnorodność ta wprowadza studenta w zagadnienia z którymi przyjdzie mu spotykać się w życiu zawodowym.

W trakcie wykonywania zabiegów student zapoznaje się z wachlarzem dostępnych materiałów, poznaje ich właściwości i możliwości zastosowania.

Praktycznie wykonywane są zabiegi konserwatorskie i restauratorskie z zakresu zabezpieczania polichromii i złoceń, dezynfekcji i dezynsekcji, oczyszczania powierzchni i usuwania wtórnych nawarstwień, impregnacji wzmacniającej, uzupełniania i rekonstrukcji formy rzeźbiarskiej, wymiany drewna w przypadku rzeźb silnie zniszczonych, uzupełniania ubytków zapraw polichromii i złoceń. Dla poszerzenia wiedzy studentów z zakresu technik pozłotniczych, wykorzystujących materiały dawne i współczesne, poznania zakresu ich stosowania w obiektach zabytkowych, wykonywane są próby na podłożach przygotowanych dodatkowo przez studentów

Wszystkie prace prowadzone są pod ścisłą opieką prowadzących. Wykonywana jest też ich pełna dokumentacja fotograficzna i opisowa.

Zróżnicowana problematyka technologiczno-konserwatorska, zakres zniszczeń i rozmiary obiektów, a także ograniczona liczba godzin zajęć wielokrotnie uniemożliwiają wykonanie prac przy danym obiekcie w pełnym zakresie. Dla zrealizowania przyjętych tu założeń studenci w trakcie cyklu dydaktycznego pracują przy różnych obiektach na różnym etapie zaawansowania prac.

Babiński L., Impregnacja drewna metodą próżniową. Ochrona zabytków, nr 4, 1992, s. 360-367.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil I. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 3, 1972 r. ss. 153-178.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil II. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 4, 1972 r. ss. 237-264.

Brachert T.: Patina – von Nutzen und Nachteil der Restaurierung. Műnchen 1985 by Verlag Georg D. W. Callwey.

Brochwicz Z.: Folie pozłacarskie w zabytkowych obiektach, ich charakterystyka i metody identyfikacji. Materiały Zachodniopomorskie, tom XVII, Szczecin 1971 r., ss. 623 – 681.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego srebra w technikach pozłotniczych. ( w:) Materiałach Muzeum Budownictwa Ludowego, rok 1974, nr 19, ss. 69 – 87.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego złota w pracach pozłotniczych. Materiały Zachodniopomorskie, tom XXIV, 19 r. ss. 321-400.

Brochwicz Z., Jaworski G.: Srebro mozaikowe - jego rekonstrukcja właściwości i sposób użycia. Materiały zachodniopomorskie, tom XXIX, 1983 r., ss. 251 – 285.

Brochwicz Z., Kania S.: Przydatność soku czosnkowego w pozłotnictwie. Materiały zachodniopomorskie tom xxx, rok 1984 ss. 273 – 283.

Cennini C.: Rzecz o malarstwie. Polskie tłumaczenie wydane we Florenckiej Oficynie Tyszkiewiczów w 1933 r., oryginalny tytuł: Trattato della pittura z 1437 r.

Ciabach J., Badania dotyczące starzenia i stabilizacji współczesnych werniksów malarskich. Rozprawy. UMK Toruń 1994.

Ciabach J.: Badania nad uelastycznieniem i stabilizacją werniksów cykloheksanonowych. (w:) Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej. Pod red. A. Strzelczyk i S. Skibińskiego. UMK w Toruniu 1993 r.

Ciabach J., Damara na cenzurowanym. Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 3, nr 3-4 (10-11), 1992, s. 15-16.

Ciabach J., Fotooksydacyjne starzenie się powłok werniksu końcowego Rembrandt S. 3 firmy Talens, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 189, Toruń 1990, s. 23-32,

Ciabach J., Nazwy handlowe żywic sztucznych , Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3, 1991, s. 4-5.

Ciabach J., Stabilizowanie werniksów damarowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994, s. 27.

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie estrów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 1, s. 50. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie eterów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 4, s. 222(artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie Paraloidu B-72. Ochrona Zabytków 1982 r., nr 1-2, (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie polialkoholu winylowego. Ochrona Zabytków 1984 r., nr 1, ss. 47-50 (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic cykloheksanonowych, Ochrona Zabytków, nr 3, 1991, s. 209-212(artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic otrzymywanych z metakrylanu butylu, Ochrona Zabytków, nr 3, 1984, s. 206-208. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Toruń 1991.

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Wydanie drugie poprawione i uzupełnione, Toruń 1997.

Ciabach J., Wpływ werniksu końcowego na pogłębienie barwy warstwy malarskiej jako funkcja masy cząsteczkowej i współczynnika załamania światła substancji błonotwórczej, Ochrona Zabytków, nr 1, 1991, s. 34-36. (artykuł w segregatorze)

Doerner M., Materiały malarskie i ich zastosowanie, Nowe opracowanie, Toni Rith i Rihcard Jacobi, Arkady Warszawa 1975.

Flik J., Wantuch K.: Złocenie „Farbami złotymi” według Manuskryptu Strasburskiego (MS) z około 1400 roku. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XXX – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 3-57, Toruń 1998.

Hopliński J., Farby i spoiwa malarskie, Drugie wydanie, Wrocław - Kraków 1990.

Jakubiak J., Nowakowska M., Porównanie właściwości Paraloidu B 72 i Paraloidu B 82, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 7, nr 3-4 (26-27), 1996, s. 31-32.

Kłosińska A., Rozłucka Z.: Patynowanie srebra. Próby chemicznego patynowania uzupełnień srebrzeń w malarstwie i rzeźbie polichromowanej. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 10, nr 3, 1999 r., ss. 14-27.

Kozarzewski M.: Badania nad stabilnością podobrazi drewnianych za pomocą powłok przeciwwilgociowych z szelaku, polimetakrylanu metylu, polimetakrylanu butylu, osolanu KL/B i Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XII – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 129-149. Toruń 1987 r.

Krzysik F.: Nauka o drewnie. Wydanie II PWN, Warszawa 1978 r.,

Kurpik W., Utwardzenie zniszczonego drewna przy pomocy żywic syntetycznych, Wykonywanie plomb trocinowo-żywicznych, Materiały Budownictwa Ludowego w Sanoku, nr 3, 1966.

Łukaszewicz J., Rouba B.: Wpływ zjawisk elektrostatycznych na brudzenie się werniksów. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XI – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 3-7. Toruń 1986 r.

Matuszczyk M.: Rozpuszczalniki Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 247--259, Toruń 1998 r.

Paciorek M., Badania wybranych tworzyw termoplastycznych stosowanych do impregnacji drewna, Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, tom III, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1993.

Roałucka Z., Arszyńska J., Próba oceny głębokości oddziaływania środków do czyszczenia powierzchni obrazów sztalugowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 -4, 2002, s. 88 – 92.

Rouba B.: Proces ochrony dóbr kultury – pojęcia, terminologia. Międzynarodowa Konferencja Naukowa Poświęcona Pamięci Profesora Zbigniewa Brochwicza „Ars Longa – Vita Brewis Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki” Toruń 18-19 października 2002 r.

Rouba B. J., Badanie wrażliwości warstw malarskich obrazów na działanie ciepła, Ochrona Zabytków, nr 4, 1991, 278 – 284.

Roznerska M., Malinowska T.: Retusze w malarstwie sztalugowym. Przydatność farb Maimeri do punktowania i rekonstrukcji obrazów olejnych na płótnie. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Rozprawy. Toruń 1995 r.

Sadziak T.: Kejowe i olejne prace pozłotnicze. Ośrodek Dokumentacji Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki, Generalny Konserwator Zabytków. Biuletyn. Biblioteka muzealnictwa i ochrony zabytków. Seria B. Tom LXIX. Warszawa 1981 r.

Slansky B., Technika malarstwa. Materiały do malarstwa i konserwacji, Tom I, tłumaczenie: Stanisław Gawłowski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1960.

Slansky B., Technika malarstwa. Badanie i konserwowanie obrazów, Tom II. Tłumaczenie: Franciszek Aleksandrowicz, Stanisław

Stachera J., Badanie skuteczności zabezpieczania powłokami lakierów powierzchni srebrzonych w środowisku H2S, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 121 – 130.

Stachera J., Materiały stosowane do uzupełniania powierzchni srebrzonych. [w:] Badania Technologii i technik Malarskich, Konserwacja Dzieł Sztuki, Kopia, Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 50-lecia pracy dedykowana prof. dr art. kons. Józefowi Flikowi pod redakcją Justyny Olszewskiej-Świetlik, UMK Toruń 2007, s. 203-221.

Stachera J., Werniksy i lakiery barwne do ochrony powierzchni posrebrzonych, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 – 4, 2004, s. 18 – 25.

Swaczyna I. Meble naprawa i odnawianie, Warszawa 1995 r.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków – badania materiałów stosowanych współcześnie, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 65 - 102.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków zmiany optyczne a stabilność stosowanych materiałów, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.

Szmit-Naud E., Wrażenie barwy i klasyfikacja barw. Ocena zmian barwy materiałów stosowanych w konserwacji dzieł sztuki, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 39 - 63.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Malowidło sztalugowe i ścienne. Tom 1, Wyd. Arkady Warszawa 1989 r.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Rzemiosło artystyczne. Tom 3, Wyd. Arkady Warszawa 1995 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa mineralne. Warszawa 1983 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa organiczne. Warszawa 1984 r.

Tylewicz A., Sztuka pozłotnictwa i inne techniki zdobienia, Poznań 2007 r.

Wantuch K.: Werniksy, werniksowanie – dawniej i dziś. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994 r., ss. 21-26.

Watin J. P.: Nauka teoretyczno-praktyczna sztuki malarza, pozłacarza i lakiernika. Tłumaczenie Wiktor Siekierzyński. Wilno 1854 r. Tytuł org. (fancuski) - "l`art du peittre, doreur, vernisseur" - 1754 r.

Brak

Praktyczne zapoznanie studentów z przyczynami i objawami zniszczeń drewna, warstw zapraw, polichromii i złoceń, stanowiących integralne składniki rzeźby drewnianej, polichromowanej. Zajęcia prowadzone są na obiektach zabytkowych, dla których indywidualnie opracowywane są programy prac konserwatorsko-restauratorskich, realizowane następnie w trakcie zajęć.

Zajęcia praktyczne obejmujące zagadnienia konserwacji i restauracji rzeźby drewnianej polichromowanej prowadzone są na obiektach zabytkowych. Rzeźby reprezentują dużą różnorodność opracowań oryginalnych, zróżnicowany jest też rodzaj i stopień występujących zniszczeń, zarówno podłoża jak i warstw opracowań malarskich i pozłotniczych. Student uczy się stawiania diagnozy konserwatorskiej – określania przyczyn powstałych zniszczeń. Na tym etapie określany jest również zakres niezbędnych badań budowy zabytku, które następnie są wykonywane. Dla każdego obiektu indywidualnie opracowywany jest program prac konserwatorskich, dobierane są optymalne środki i metody wykonywania zabiegów. Wielokrotnie proponowany zakres działań konsultowany jest z właścicielem obiektu. Zakład współpracuje bowiem zarówno z muzeami, jak i z parafiami, co również, wraz ze stanem zachowania, wpływa na zakres prac. Obiekty muzealne częściej pozwalają na przeprowadzenie jedynie prac konserwatorskich, obiekty kultu wymagają wielokrotnie również prac restauratorskich, prowadzonych zawsze z najwyższym poszanowaniem oryginału. Różnorodność ta wprowadza studenta w zagadnienia z którymi przyjdzie mu spotykać się w życiu zawodowym.

W trakcie wykonywania zabiegów student zapoznaje się z wachlarzem dostępnych materiałów, poznaje ich właściwości i możliwości zastosowania.

Praktycznie wykonywane są zabiegi konserwatorskie i restauratorskie z zakresu zabezpieczania polichromii i złoceń, dezynfekcji i dezynsekcji, oczyszczania powierzchni i usuwania wtórnych nawarstwień, impregnacji wzmacniającej, uzupełniania i rekonstrukcji formy rzeźbiarskiej, wymiany drewna w przypadku rzeźb silnie zniszczonych, uzupełniania ubytków zapraw polichromii i złoceń. Dla poszerzenia wiedzy studentów z zakresu technik pozłotniczych, wykorzystujących materiały dawne i współczesne, poznania zakresu ich stosowania w obiektach zabytkowych, wykonywane są próby na podłożach przygotowanych dodatkowo przez studentów

Wszystkie prace prowadzone są pod ścisłą opieką prowadzących. Wykonywana jest też ich pełna dokumentacja fotograficzna i opisowa.

Zróżnicowana problematyka technologiczno-konserwatorska, zakres zniszczeń i rozmiary obiektów, a także ograniczona liczba godzin zajęć wielokrotnie uniemożliwiają wykonanie prac przy danym obiekcie w pełnym zakresie. Dla zrealizowania przyjętych tu założeń studenci w trakcie cyklu dydaktycznego pracują przy różnych obiektach na różnym etapie zaawansowania prac.

Babiński L., Impregnacja drewna metodą próżniową. Ochrona zabytków, nr 4, 1992, s. 360-367.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil I. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 3, 1972 r. ss. 153-178.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil II. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 4, 1972 r. ss. 237-264.

Brachert T.: Patina – von Nutzen und Nachteil der Restaurierung. Műnchen 1985 by Verlag Georg D. W. Callwey.

Brochwicz Z.: Folie pozłacarskie w zabytkowych obiektach, ich charakterystyka i metody identyfikacji. Materiały Zachodniopomorskie, tom XVII, Szczecin 1971 r., ss. 623 – 681.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego srebra w technikach pozłotniczych. ( w:) Materiałach Muzeum Budownictwa Ludowego, rok 1974, nr 19, ss. 69 – 87.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego złota w pracach pozłotniczych. Materiały Zachodniopomorskie, tom XXIV, 19 r. ss. 321-400.

Brochwicz Z., Jaworski G.: Srebro mozaikowe - jego rekonstrukcja właściwości i sposób użycia. Materiały zachodniopomorskie, tom XXIX, 1983 r., ss. 251 – 285.

Brochwicz Z., Kania S.: Przydatność soku czosnkowego w pozłotnictwie. Materiały zachodniopomorskie tom xxx, rok 1984 ss. 273 – 283.

Cennini C.: Rzecz o malarstwie. Polskie tłumaczenie wydane we Florenckiej Oficynie Tyszkiewiczów w 1933 r., oryginalny tytuł: Trattato della pittura z 1437 r.

Ciabach J., Badania dotyczące starzenia i stabilizacji współczesnych werniksów malarskich. Rozprawy. UMK Toruń 1994.

Ciabach J.: Badania nad uelastycznieniem i stabilizacją werniksów cykloheksanonowych. (w:) Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej. Pod red. A. Strzelczyk i S. Skibińskiego. UMK w Toruniu 1993 r.

Ciabach J., Damara na cenzurowanym. Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 3, nr 3-4 (10-11), 1992, s. 15-16.

Ciabach J., Fotooksydacyjne starzenie się powłok werniksu końcowego Rembrandt S. 3 firmy Talens, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 189, Toruń 1990, s. 23-32,

Ciabach J., Nazwy handlowe żywic sztucznych , Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3, 1991, s. 4-5.

Ciabach J., Stabilizowanie werniksów damarowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994, s. 27.

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie estrów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 1, s. 50. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie eterów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 4, s. 222(artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie Paraloidu B-72. Ochrona Zabytków 1982 r., nr 1-2, (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie polialkoholu winylowego. Ochrona Zabytków 1984 r., nr 1, ss. 47-50 (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic cykloheksanonowych, Ochrona Zabytków, nr 3, 1991, s. 209-212(artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic otrzymywanych z metakrylanu butylu, Ochrona Zabytków, nr 3, 1984, s. 206-208. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Toruń 1991.

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Wydanie drugie poprawione i uzupełnione, Toruń 1997.

Ciabach J., Wpływ werniksu końcowego na pogłębienie barwy warstwy malarskiej jako funkcja masy cząsteczkowej i współczynnika załamania światła substancji błonotwórczej, Ochrona Zabytków, nr 1, 1991, s. 34-36. (artykuł w segregatorze)

Doerner M., Materiały malarskie i ich zastosowanie, Nowe opracowanie, Toni Rith i Rihcard Jacobi, Arkady Warszawa 1975.

Flik J., Wantuch K.: Złocenie „Farbami złotymi” według Manuskryptu Strasburskiego (MS) z około 1400 roku. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XXX – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 3-57, Toruń 1998.

Hopliński J., Farby i spoiwa malarskie, Drugie wydanie, Wrocław - Kraków 1990.

Jakubiak J., Nowakowska M., Porównanie właściwości Paraloidu B 72 i Paraloidu B 82, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 7, nr 3-4 (26-27), 1996, s. 31-32.

Kłosińska A., Rozłucka Z.: Patynowanie srebra. Próby chemicznego patynowania uzupełnień srebrzeń w malarstwie i rzeźbie polichromowanej. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 10, nr 3, 1999 r., ss. 14-27.

Kozarzewski M.: Badania nad stabilnością podobrazi drewnianych za pomocą powłok przeciwwilgociowych z szelaku, polimetakrylanu metylu, polimetakrylanu butylu, osolanu KL/B i Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XII – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 129-149. Toruń 1987 r.

Krzysik F.: Nauka o drewnie. Wydanie II PWN, Warszawa 1978 r.,

Kurpik W., Utwardzenie zniszczonego drewna przy pomocy żywic syntetycznych, Wykonywanie plomb trocinowo-żywicznych, Materiały Budownictwa Ludowego w Sanoku, nr 3, 1966.

Łukaszewicz J., Rouba B.: Wpływ zjawisk elektrostatycznych na brudzenie się werniksów. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XI – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 3-7. Toruń 1986 r.

Matuszczyk M.: Rozpuszczalniki Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 247--259, Toruń 1998 r.

Paciorek M., Badania wybranych tworzyw termoplastycznych stosowanych do impregnacji drewna, Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, tom III, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1993.

Roałucka Z., Arszyńska J., Próba oceny głębokości oddziaływania środków do czyszczenia powierzchni obrazów sztalugowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 -4, 2002, s. 88 – 92.

Rouba B.: Proces ochrony dóbr kultury – pojęcia, terminologia. Międzynarodowa Konferencja Naukowa Poświęcona Pamięci Profesora Zbigniewa Brochwicza „Ars Longa – Vita Brewis Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki” Toruń 18-19 października 2002 r.

Rouba B. J., Badanie wrażliwości warstw malarskich obrazów na działanie ciepła, Ochrona Zabytków, nr 4, 1991, 278 – 284.

Roznerska M., Malinowska T.: Retusze w malarstwie sztalugowym. Przydatność farb Maimeri do punktowania i rekonstrukcji obrazów olejnych na płótnie. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Rozprawy. Toruń 1995 r.

Sadziak T.: Kejowe i olejne prace pozłotnicze. Ośrodek Dokumentacji Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki, Generalny Konserwator Zabytków. Biuletyn. Biblioteka muzealnictwa i ochrony zabytków. Seria B. Tom LXIX. Warszawa 1981 r.

Slansky B., Technika malarstwa. Materiały do malarstwa i konserwacji, Tom I, tłumaczenie: Stanisław Gawłowski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1960.

Slansky B., Technika malarstwa. Badanie i konserwowanie obrazów, Tom II. Tłumaczenie: Franciszek Aleksandrowicz, Stanisław

Stachera J., Badanie skuteczności zabezpieczania powłokami lakierów powierzchni srebrzonych w środowisku H2S, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 121 – 130.

Stachera J., Materiały stosowane do uzupełniania powierzchni srebrzonych. [w:] Badania Technologii i technik Malarskich, Konserwacja Dzieł Sztuki, Kopia, Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 50-lecia pracy dedykowana prof. dr art. kons. Józefowi Flikowi pod redakcją Justyny Olszewskiej-Świetlik, UMK Toruń 2007, s. 203-221.

Stachera J., Werniksy i lakiery barwne do ochrony powierzchni posrebrzonych, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 – 4, 2004, s. 18 – 25.

Swaczyna I. Meble naprawa i odnawianie, Warszawa 1995 r.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków – badania materiałów stosowanych współcześnie, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 65 - 102.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków zmiany optyczne a stabilność stosowanych materiałów, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.

Szmit-Naud E., Wrażenie barwy i klasyfikacja barw. Ocena zmian barwy materiałów stosowanych w konserwacji dzieł sztuki, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 39 - 63.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Malowidło sztalugowe i ścienne. Tom 1, Wyd. Arkady Warszawa 1989 r.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Rzemiosło artystyczne. Tom 3, Wyd. Arkady Warszawa 1995 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa mineralne. Warszawa 1983 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa organiczne. Warszawa 1984 r.

Tylewicz A., Sztuka pozłotnictwa i inne techniki zdobienia, Poznań 2007 r.

Wantuch K.: Werniksy, werniksowanie – dawniej i dziś. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994 r., ss. 21-26.

Watin J. P.: Nauka teoretyczno-praktyczna sztuki malarza, pozłacarza i lakiernika. Tłumaczenie Wiktor Siekierzyński. Wilno 1854 r. Tytuł org. (fancuski) - "l`art du peittre, doreur, vernisseur" - 1754 r.

Brak

Praktyczne zapoznanie studentów z przyczynami i objawami zniszczeń drewna, warstw zapraw, polichromii i złoceń, stanowiących integralne składniki rzeźby drewnianej, polichromowanej. Zajęcia prowadzone są na obiektach zabytkowych, dla których indywidualnie opracowywane są programy prac konserwatorsko-restauratorskich, realizowane następnie w trakcie zajęć.

Zajęcia praktyczne obejmujące zagadnienia konserwacji i restauracji rzeźby drewnianej polichromowanej prowadzone są na obiektach zabytkowych. Rzeźby reprezentują dużą różnorodność opracowań oryginalnych, zróżnicowany jest też rodzaj i stopień występujących zniszczeń, zarówno podłoża jak i warstw opracowań malarskich i pozłotniczych. Student uczy się stawiania diagnozy konserwatorskiej – określania przyczyn powstałych zniszczeń. Na tym etapie określany jest również zakres niezbędnych badań budowy zabytku, które następnie są wykonywane. Dla każdego obiektu indywidualnie opracowywany jest program prac konserwatorskich, dobierane są optymalne środki i metody wykonywania zabiegów. Wielokrotnie proponowany zakres działań konsultowany jest z właścicielem obiektu. Zakład współpracuje bowiem zarówno z muzeami, jak i z parafiami, co również, wraz ze stanem zachowania, wpływa na zakres prac. Obiekty muzealne częściej pozwalają na przeprowadzenie jedynie prac konserwatorskich, obiekty kultu wymagają wielokrotnie również prac restauratorskich, prowadzonych zawsze z najwyższym poszanowaniem oryginału. Różnorodność ta wprowadza studenta w zagadnienia z którymi przyjdzie mu spotykać się w życiu zawodowym.

W trakcie wykonywania zabiegów student zapoznaje się z wachlarzem dostępnych materiałów, poznaje ich właściwości i możliwości zastosowania.

Praktycznie wykonywane są zabiegi konserwatorskie i restauratorskie z zakresu zabezpieczania polichromii i złoceń, dezynfekcji i dezynsekcji, oczyszczania powierzchni i usuwania wtórnych nawarstwień, impregnacji wzmacniającej, uzupełniania i rekonstrukcji formy rzeźbiarskiej, wymiany drewna w przypadku rzeźb silnie zniszczonych, uzupełniania ubytków zapraw polichromii i złoceń. Dla poszerzenia wiedzy studentów z zakresu technik pozłotniczych, wykorzystujących materiały dawne i współczesne, poznania zakresu ich stosowania w obiektach zabytkowych, wykonywane są próby na podłożach przygotowanych dodatkowo przez studentów

Wszystkie prace prowadzone są pod ścisłą opieką prowadzących. Wykonywana jest też ich pełna dokumentacja fotograficzna i opisowa.

Zróżnicowana problematyka technologiczno-konserwatorska, zakres zniszczeń i rozmiary obiektów, a także ograniczona liczba godzin zajęć wielokrotnie uniemożliwiają wykonanie prac przy danym obiekcie w pełnym zakresie. Dla zrealizowania przyjętych tu założeń studenci w trakcie cyklu dydaktycznego pracują przy różnych obiektach na różnym etapie zaawansowania prac.

Babiński L., Impregnacja drewna metodą próżniową. Ochrona zabytków, nr 4, 1992, s. 360-367.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil I. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 3, 1972 r. ss. 153-178.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil II. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 4, 1972 r. ss. 237-264.

Brachert T.: Patina – von Nutzen und Nachteil der Restaurierung. Műnchen 1985 by Verlag Georg D. W. Callwey.

Brochwicz Z.: Folie pozłacarskie w zabytkowych obiektach, ich charakterystyka i metody identyfikacji. Materiały Zachodniopomorskie, tom XVII, Szczecin 1971 r., ss. 623 – 681.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego srebra w technikach pozłotniczych. ( w:) Materiałach Muzeum Budownictwa Ludowego, rok 1974, nr 19, ss. 69 – 87.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego złota w pracach pozłotniczych. Materiały Zachodniopomorskie, tom XXIV, 19 r. ss. 321-400.

Brochwicz Z., Jaworski G.: Srebro mozaikowe - jego rekonstrukcja właściwości i sposób użycia. Materiały zachodniopomorskie, tom XXIX, 1983 r., ss. 251 – 285.

Brochwicz Z., Kania S.: Przydatność soku czosnkowego w pozłotnictwie. Materiały zachodniopomorskie tom xxx, rok 1984 ss. 273 – 283.

Cennini C.: Rzecz o malarstwie. Polskie tłumaczenie wydane we Florenckiej Oficynie Tyszkiewiczów w 1933 r., oryginalny tytuł: Trattato della pittura z 1437 r.

Ciabach J., Badania dotyczące starzenia i stabilizacji współczesnych werniksów malarskich. Rozprawy. UMK Toruń 1994.

Ciabach J.: Badania nad uelastycznieniem i stabilizacją werniksów cykloheksanonowych. (w:) Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej. Pod red. A. Strzelczyk i S. Skibińskiego. UMK w Toruniu 1993 r.

Ciabach J., Damara na cenzurowanym. Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 3, nr 3-4 (10-11), 1992, s. 15-16.

Ciabach J., Fotooksydacyjne starzenie się powłok werniksu końcowego Rembrandt S. 3 firmy Talens, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 189, Toruń 1990, s. 23-32,

Ciabach J., Nazwy handlowe żywic sztucznych , Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3, 1991, s. 4-5.

Ciabach J., Stabilizowanie werniksów damarowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994, s. 27.

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie estrów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 1, s. 50. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie eterów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 4, s. 222(artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie Paraloidu B-72. Ochrona Zabytków 1982 r., nr 1-2, (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie polialkoholu winylowego. Ochrona Zabytków 1984 r., nr 1, ss. 47-50 (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic cykloheksanonowych, Ochrona Zabytków, nr 3, 1991, s. 209-212(artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic otrzymywanych z metakrylanu butylu, Ochrona Zabytków, nr 3, 1984, s. 206-208. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Toruń 1991.

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Wydanie drugie poprawione i uzupełnione, Toruń 1997.

Ciabach J., Wpływ werniksu końcowego na pogłębienie barwy warstwy malarskiej jako funkcja masy cząsteczkowej i współczynnika załamania światła substancji błonotwórczej, Ochrona Zabytków, nr 1, 1991, s. 34-36. (artykuł w segregatorze)

Doerner M., Materiały malarskie i ich zastosowanie, Nowe opracowanie, Toni Rith i Rihcard Jacobi, Arkady Warszawa 1975.

Flik J., Wantuch K.: Złocenie „Farbami złotymi” według Manuskryptu Strasburskiego (MS) z około 1400 roku. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XXX – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 3-57, Toruń 1998.

Hopliński J., Farby i spoiwa malarskie, Drugie wydanie, Wrocław - Kraków 1990.

Jakubiak J., Nowakowska M., Porównanie właściwości Paraloidu B 72 i Paraloidu B 82, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 7, nr 3-4 (26-27), 1996, s. 31-32.

Kłosińska A., Rozłucka Z.: Patynowanie srebra. Próby chemicznego patynowania uzupełnień srebrzeń w malarstwie i rzeźbie polichromowanej. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 10, nr 3, 1999 r., ss. 14-27.

Kozarzewski M.: Badania nad stabilnością podobrazi drewnianych za pomocą powłok przeciwwilgociowych z szelaku, polimetakrylanu metylu, polimetakrylanu butylu, osolanu KL/B i Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XII – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 129-149. Toruń 1987 r.

Krzysik F.: Nauka o drewnie. Wydanie II PWN, Warszawa 1978 r.,

Kurpik W., Utwardzenie zniszczonego drewna przy pomocy żywic syntetycznych, Wykonywanie plomb trocinowo-żywicznych, Materiały Budownictwa Ludowego w Sanoku, nr 3, 1966.

Łukaszewicz J., Rouba B.: Wpływ zjawisk elektrostatycznych na brudzenie się werniksów. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XI – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 3-7. Toruń 1986 r.

Matuszczyk M.: Rozpuszczalniki Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 247--259, Toruń 1998 r.

Paciorek M., Badania wybranych tworzyw termoplastycznych stosowanych do impregnacji drewna, Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, tom III, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1993.

Roałucka Z., Arszyńska J., Próba oceny głębokości oddziaływania środków do czyszczenia powierzchni obrazów sztalugowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 -4, 2002, s. 88 – 92.

Rouba B.: Proces ochrony dóbr kultury – pojęcia, terminologia. Międzynarodowa Konferencja Naukowa Poświęcona Pamięci Profesora Zbigniewa Brochwicza „Ars Longa – Vita Brewis Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki” Toruń 18-19 października 2002 r.

Rouba B. J., Badanie wrażliwości warstw malarskich obrazów na działanie ciepła, Ochrona Zabytków, nr 4, 1991, 278 – 284.

Roznerska M., Malinowska T.: Retusze w malarstwie sztalugowym. Przydatność farb Maimeri do punktowania i rekonstrukcji obrazów olejnych na płótnie. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Rozprawy. Toruń 1995 r.

Sadziak T.: Kejowe i olejne prace pozłotnicze. Ośrodek Dokumentacji Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki, Generalny Konserwator Zabytków. Biuletyn. Biblioteka muzealnictwa i ochrony zabytków. Seria B. Tom LXIX. Warszawa 1981 r.

Slansky B., Technika malarstwa. Materiały do malarstwa i konserwacji, Tom I, tłumaczenie: Stanisław Gawłowski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1960.

Slansky B., Technika malarstwa. Badanie i konserwowanie obrazów, Tom II. Tłumaczenie: Franciszek Aleksandrowicz, Stanisław

Stachera J., Badanie skuteczności zabezpieczania powłokami lakierów powierzchni srebrzonych w środowisku H2S, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 121 – 130.

Stachera J., Materiały stosowane do uzupełniania powierzchni srebrzonych. [w:] Badania Technologii i technik Malarskich, Konserwacja Dzieł Sztuki, Kopia, Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 50-lecia pracy dedykowana prof. dr art. kons. Józefowi Flikowi pod redakcją Justyny Olszewskiej-Świetlik, UMK Toruń 2007, s. 203-221.

Stachera J., Werniksy i lakiery barwne do ochrony powierzchni posrebrzonych, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 – 4, 2004, s. 18 – 25.

Swaczyna I. Meble naprawa i odnawianie, Warszawa 1995 r.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków – badania materiałów stosowanych współcześnie, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 65 - 102.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków zmiany optyczne a stabilność stosowanych materiałów, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.

Szmit-Naud E., Wrażenie barwy i klasyfikacja barw. Ocena zmian barwy materiałów stosowanych w konserwacji dzieł sztuki, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 39 - 63.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Malowidło sztalugowe i ścienne. Tom 1, Wyd. Arkady Warszawa 1989 r.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Rzemiosło artystyczne. Tom 3, Wyd. Arkady Warszawa 1995 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa mineralne. Warszawa 1983 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa organiczne. Warszawa 1984 r.

Tylewicz A., Sztuka pozłotnictwa i inne techniki zdobienia, Poznań 2007 r.

Wantuch K.: Werniksy, werniksowanie – dawniej i dziś. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994 r., ss. 21-26.

Watin J. P.: Nauka teoretyczno-praktyczna sztuki malarza, pozłacarza i lakiernika. Tłumaczenie Wiktor Siekierzyński. Wilno 1854 r. Tytuł org. (fancuski) - "l`art du peittre, doreur, vernisseur" - 1754 r.

Brak

Praktyczne zapoznanie studentów z przyczynami i objawami zniszczeń drewna, warstw zapraw, polichromii i złoceń, stanowiących integralne składniki rzeźby drewnianej, polichromowanej. Zajęcia prowadzone są na obiektach zabytkowych, dla których indywidualnie opracowywane są programy prac konserwatorsko-restauratorskich, realizowane następnie w trakcie zajęć.

Zajęcia praktyczne obejmujące zagadnienia konserwacji i restauracji rzeźby drewnianej polichromowanej prowadzone są na obiektach zabytkowych. Rzeźby reprezentują dużą różnorodność opracowań oryginalnych, zróżnicowany jest też rodzaj i stopień występujących zniszczeń, zarówno podłoża jak i warstw opracowań malarskich i pozłotniczych. Student uczy się stawiania diagnozy konserwatorskiej – określania przyczyn powstałych zniszczeń. Na tym etapie określany jest również zakres niezbędnych badań budowy zabytku, które następnie są wykonywane. Dla każdego obiektu indywidualnie opracowywany jest program prac konserwatorskich, dobierane są optymalne środki i metody wykonywania zabiegów. Wielokrotnie proponowany zakres działań konsultowany jest z właścicielem obiektu. Zakład współpracuje bowiem zarówno z muzeami, jak i z parafiami, co również, wraz ze stanem zachowania, wpływa na zakres prac. Obiekty muzealne częściej pozwalają na przeprowadzenie jedynie prac konserwatorskich, obiekty kultu wymagają wielokrotnie również prac restauratorskich, prowadzonych zawsze z najwyższym poszanowaniem oryginału. Różnorodność ta wprowadza studenta w zagadnienia z którymi przyjdzie mu spotykać się w życiu zawodowym.

W trakcie wykonywania zabiegów student zapoznaje się z wachlarzem dostępnych materiałów, poznaje ich właściwości i możliwości zastosowania.

Praktycznie wykonywane są zabiegi konserwatorskie i restauratorskie z zakresu zabezpieczania polichromii i złoceń, dezynfekcji i dezynsekcji, oczyszczania powierzchni i usuwania wtórnych nawarstwień, impregnacji wzmacniającej, uzupełniania i rekonstrukcji formy rzeźbiarskiej, wymiany drewna w przypadku rzeźb silnie zniszczonych, uzupełniania ubytków zapraw polichromii i złoceń. Dla poszerzenia wiedzy studentów z zakresu technik pozłotniczych, wykorzystujących materiały dawne i współczesne, poznania zakresu ich stosowania w obiektach zabytkowych, wykonywane są próby na podłożach przygotowanych dodatkowo przez studentów

Wszystkie prace prowadzone są pod ścisłą opieką prowadzących. Wykonywana jest też ich pełna dokumentacja fotograficzna i opisowa.

Zróżnicowana problematyka technologiczno-konserwatorska, zakres zniszczeń i rozmiary obiektów, a także ograniczona liczba godzin zajęć wielokrotnie uniemożliwiają wykonanie prac przy danym obiekcie w pełnym zakresie. Dla zrealizowania przyjętych tu założeń studenci w trakcie cyklu dydaktycznego pracują przy różnych obiektach na różnym etapie zaawansowania prac.

Babiński L., Impregnacja drewna metodą próżniową. Ochrona zabytków, nr 4, 1992, s. 360-367.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil I. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 3, 1972 r. ss. 153-178.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil II. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 4, 1972 r. ss. 237-264.

Brachert T.: Patina – von Nutzen und Nachteil der Restaurierung. Műnchen 1985 by Verlag Georg D. W. Callwey.

Brochwicz Z.: Folie pozłacarskie w zabytkowych obiektach, ich charakterystyka i metody identyfikacji. Materiały Zachodniopomorskie, tom XVII, Szczecin 1971 r., ss. 623 – 681.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego srebra w technikach pozłotniczych. ( w:) Materiałach Muzeum Budownictwa Ludowego, rok 1974, nr 19, ss. 69 – 87.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego złota w pracach pozłotniczych. Materiały Zachodniopomorskie, tom XXIV, 19 r. ss. 321-400.

Brochwicz Z., Jaworski G.: Srebro mozaikowe - jego rekonstrukcja właściwości i sposób użycia. Materiały zachodniopomorskie, tom XXIX, 1983 r., ss. 251 – 285.

Brochwicz Z., Kania S.: Przydatność soku czosnkowego w pozłotnictwie. Materiały zachodniopomorskie tom xxx, rok 1984 ss. 273 – 283.

Cennini C.: Rzecz o malarstwie. Polskie tłumaczenie wydane we Florenckiej Oficynie Tyszkiewiczów w 1933 r., oryginalny tytuł: Trattato della pittura z 1437 r.

Ciabach J., Badania dotyczące starzenia i stabilizacji współczesnych werniksów malarskich. Rozprawy. UMK Toruń 1994.

Ciabach J.: Badania nad uelastycznieniem i stabilizacją werniksów cykloheksanonowych. (w:) Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej. Pod red. A. Strzelczyk i S. Skibińskiego. UMK w Toruniu 1993 r.

Ciabach J., Damara na cenzurowanym. Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 3, nr 3-4 (10-11), 1992, s. 15-16.

Ciabach J., Fotooksydacyjne starzenie się powłok werniksu końcowego Rembrandt S. 3 firmy Talens, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 189, Toruń 1990, s. 23-32,

Ciabach J., Nazwy handlowe żywic sztucznych , Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3, 1991, s. 4-5.

Ciabach J., Stabilizowanie werniksów damarowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994, s. 27.

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie estrów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 1, s. 50. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie eterów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 4, s. 222(artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie Paraloidu B-72. Ochrona Zabytków 1982 r., nr 1-2, (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie polialkoholu winylowego. Ochrona Zabytków 1984 r., nr 1, ss. 47-50 (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic cykloheksanonowych, Ochrona Zabytków, nr 3, 1991, s. 209-212(artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic otrzymywanych z metakrylanu butylu, Ochrona Zabytków, nr 3, 1984, s. 206-208. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Toruń 1991.

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Wydanie drugie poprawione i uzupełnione, Toruń 1997.

Ciabach J., Wpływ werniksu końcowego na pogłębienie barwy warstwy malarskiej jako funkcja masy cząsteczkowej i współczynnika załamania światła substancji błonotwórczej, Ochrona Zabytków, nr 1, 1991, s. 34-36. (artykuł w segregatorze)

Doerner M., Materiały malarskie i ich zastosowanie, Nowe opracowanie, Toni Rith i Rihcard Jacobi, Arkady Warszawa 1975.

Flik J., Wantuch K.: Złocenie „Farbami złotymi” według Manuskryptu Strasburskiego (MS) z około 1400 roku. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XXX – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 3-57, Toruń 1998.

Hopliński J., Farby i spoiwa malarskie, Drugie wydanie, Wrocław - Kraków 1990.

Jakubiak J., Nowakowska M., Porównanie właściwości Paraloidu B 72 i Paraloidu B 82, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 7, nr 3-4 (26-27), 1996, s. 31-32.

Kłosińska A., Rozłucka Z.: Patynowanie srebra. Próby chemicznego patynowania uzupełnień srebrzeń w malarstwie i rzeźbie polichromowanej. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 10, nr 3, 1999 r., ss. 14-27.

Kozarzewski M.: Badania nad stabilnością podobrazi drewnianych za pomocą powłok przeciwwilgociowych z szelaku, polimetakrylanu metylu, polimetakrylanu butylu, osolanu KL/B i Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XII – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 129-149. Toruń 1987 r.

Krzysik F.: Nauka o drewnie. Wydanie II PWN, Warszawa 1978 r.,

Kurpik W., Utwardzenie zniszczonego drewna przy pomocy żywic syntetycznych, Wykonywanie plomb trocinowo-żywicznych, Materiały Budownictwa Ludowego w Sanoku, nr 3, 1966.

Łukaszewicz J., Rouba B.: Wpływ zjawisk elektrostatycznych na brudzenie się werniksów. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XI – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 3-7. Toruń 1986 r.

Matuszczyk M.: Rozpuszczalniki Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 247--259, Toruń 1998 r.

Paciorek M., Badania wybranych tworzyw termoplastycznych stosowanych do impregnacji drewna, Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, tom III, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1993.

Roałucka Z., Arszyńska J., Próba oceny głębokości oddziaływania środków do czyszczenia powierzchni obrazów sztalugowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 -4, 2002, s. 88 – 92.

Rouba B.: Proces ochrony dóbr kultury – pojęcia, terminologia. Międzynarodowa Konferencja Naukowa Poświęcona Pamięci Profesora Zbigniewa Brochwicza „Ars Longa – Vita Brewis Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki” Toruń 18-19 października 2002 r.

Rouba B. J., Badanie wrażliwości warstw malarskich obrazów na działanie ciepła, Ochrona Zabytków, nr 4, 1991, 278 – 284.

Roznerska M., Malinowska T.: Retusze w malarstwie sztalugowym. Przydatność farb Maimeri do punktowania i rekonstrukcji obrazów olejnych na płótnie. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Rozprawy. Toruń 1995 r.

Sadziak T.: Kejowe i olejne prace pozłotnicze. Ośrodek Dokumentacji Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki, Generalny Konserwator Zabytków. Biuletyn. Biblioteka muzealnictwa i ochrony zabytków. Seria B. Tom LXIX. Warszawa 1981 r.

Slansky B., Technika malarstwa. Materiały do malarstwa i konserwacji, Tom I, tłumaczenie: Stanisław Gawłowski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1960.

Slansky B., Technika malarstwa. Badanie i konserwowanie obrazów, Tom II. Tłumaczenie: Franciszek Aleksandrowicz, Stanisław

Stachera J., Badanie skuteczności zabezpieczania powłokami lakierów powierzchni srebrzonych w środowisku H2S, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 121 – 130.

Stachera J., Materiały stosowane do uzupełniania powierzchni srebrzonych. [w:] Badania Technologii i technik Malarskich, Konserwacja Dzieł Sztuki, Kopia, Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 50-lecia pracy dedykowana prof. dr art. kons. Józefowi Flikowi pod redakcją Justyny Olszewskiej-Świetlik, UMK Toruń 2007, s. 203-221.

Stachera J., Werniksy i lakiery barwne do ochrony powierzchni posrebrzonych, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 – 4, 2004, s. 18 – 25.

Swaczyna I. Meble naprawa i odnawianie, Warszawa 1995 r.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków – badania materiałów stosowanych współcześnie, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 65 - 102.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków zmiany optyczne a stabilność stosowanych materiałów, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.

Szmit-Naud E., Wrażenie barwy i klasyfikacja barw. Ocena zmian barwy materiałów stosowanych w konserwacji dzieł sztuki, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 39 - 63.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Malowidło sztalugowe i ścienne. Tom 1, Wyd. Arkady Warszawa 1989 r.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Rzemiosło artystyczne. Tom 3, Wyd. Arkady Warszawa 1995 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa mineralne. Warszawa 1983 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa organiczne. Warszawa 1984 r.

Tylewicz A., Sztuka pozłotnictwa i inne techniki zdobienia, Poznań 2007 r.

Wantuch K.: Werniksy, werniksowanie – dawniej i dziś. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994 r., ss. 21-26.

Watin J. P.: Nauka teoretyczno-praktyczna sztuki malarza, pozłacarza i lakiernika. Tłumaczenie Wiktor Siekierzyński. Wilno 1854 r. Tytuł org. (fancuski) - "l`art du peittre, doreur, vernisseur" - 1754 r.

Brak

Praktyczne zapoznanie studentów z przyczynami i objawami zniszczeń drewna, warstw zapraw, polichromii i złoceń, stanowiących integralne składniki rzeźby drewnianej, polichromowanej. Zajęcia prowadzone są na obiektach zabytkowych, dla których indywidualnie opracowywane są programy prac konserwatorsko-restauratorskich, realizowane następnie w trakcie zajęć.

Zajęcia praktyczne obejmujące zagadnienia konserwacji i restauracji rzeźby drewnianej polichromowanej prowadzone są na obiektach zabytkowych. Rzeźby reprezentują dużą różnorodność opracowań oryginalnych, zróżnicowany jest też rodzaj i stopień występujących zniszczeń, zarówno podłoża jak i warstw opracowań malarskich i pozłotniczych. Student uczy się stawiania diagnozy konserwatorskiej – określania przyczyn powstałych zniszczeń. Na tym etapie określany jest również zakres niezbędnych badań budowy zabytku, które następnie są wykonywane. Dla każdego obiektu indywidualnie opracowywany jest program prac konserwatorskich, dobierane są optymalne środki i metody wykonywania zabiegów. Wielokrotnie proponowany zakres działań konsultowany jest z właścicielem obiektu. Zakład współpracuje bowiem zarówno z muzeami, jak i z parafiami, co również, wraz ze stanem zachowania, wpływa na zakres prac. Obiekty muzealne częściej pozwalają na przeprowadzenie jedynie prac konserwatorskich, obiekty kultu wymagają wielokrotnie również prac restauratorskich, prowadzonych zawsze z najwyższym poszanowaniem oryginału. Różnorodność ta wprowadza studenta w zagadnienia z którymi przyjdzie mu spotykać się w życiu zawodowym.

W trakcie wykonywania zabiegów student zapoznaje się z wachlarzem dostępnych materiałów, poznaje ich właściwości i możliwości zastosowania.

Praktycznie wykonywane są zabiegi konserwatorskie i restauratorskie z zakresu zabezpieczania polichromii i złoceń, dezynfekcji i dezynsekcji, oczyszczania powierzchni i usuwania wtórnych nawarstwień, impregnacji wzmacniającej, uzupełniania i rekonstrukcji formy rzeźbiarskiej, wymiany drewna w przypadku rzeźb silnie zniszczonych, uzupełniania ubytków zapraw polichromii i złoceń. Dla poszerzenia wiedzy studentów z zakresu technik pozłotniczych, wykorzystujących materiały dawne i współczesne, poznania zakresu ich stosowania w obiektach zabytkowych, wykonywane są próby na podłożach przygotowanych dodatkowo przez studentów

Wszystkie prace prowadzone są pod ścisłą opieką prowadzących. Wykonywana jest też ich pełna dokumentacja fotograficzna i opisowa.

Zróżnicowana problematyka technologiczno-konserwatorska, zakres zniszczeń i rozmiary obiektów, a także ograniczona liczba godzin zajęć wielokrotnie uniemożliwiają wykonanie prac przy danym obiekcie w pełnym zakresie. Dla zrealizowania przyjętych tu założeń studenci w trakcie cyklu dydaktycznego pracują przy różnych obiektach na różnym etapie zaawansowania prac.

Babiński L., Impregnacja drewna metodą próżniową. Ochrona zabytków, nr 4, 1992, s. 360-367.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil I. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 3, 1972 r. ss. 153-178.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil II. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 4, 1972 r. ss. 237-264.

Brachert T.: Patina – von Nutzen und Nachteil der Restaurierung. Műnchen 1985 by Verlag Georg D. W. Callwey.

Brochwicz Z.: Folie pozłacarskie w zabytkowych obiektach, ich charakterystyka i metody identyfikacji. Materiały Zachodniopomorskie, tom XVII, Szczecin 1971 r., ss. 623 – 681.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego srebra w technikach pozłotniczych. ( w:) Materiałach Muzeum Budownictwa Ludowego, rok 1974, nr 19, ss. 69 – 87.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego złota w pracach pozłotniczych. Materiały Zachodniopomorskie, tom XXIV, 19 r. ss. 321-400.

Brochwicz Z., Jaworski G.: Srebro mozaikowe - jego rekonstrukcja właściwości i sposób użycia. Materiały zachodniopomorskie, tom XXIX, 1983 r., ss. 251 – 285.

Brochwicz Z., Kania S.: Przydatność soku czosnkowego w pozłotnictwie. Materiały zachodniopomorskie tom xxx, rok 1984 ss. 273 – 283.

Cennini C.: Rzecz o malarstwie. Polskie tłumaczenie wydane we Florenckiej Oficynie Tyszkiewiczów w 1933 r., oryginalny tytuł: Trattato della pittura z 1437 r.

Ciabach J., Badania dotyczące starzenia i stabilizacji współczesnych werniksów malarskich. Rozprawy. UMK Toruń 1994.

Ciabach J.: Badania nad uelastycznieniem i stabilizacją werniksów cykloheksanonowych. (w:) Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej. Pod red. A. Strzelczyk i S. Skibińskiego. UMK w Toruniu 1993 r.

Ciabach J., Damara na cenzurowanym. Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 3, nr 3-4 (10-11), 1992, s. 15-16.

Ciabach J., Fotooksydacyjne starzenie się powłok werniksu końcowego Rembrandt S. 3 firmy Talens, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 189, Toruń 1990, s. 23-32,

Ciabach J., Nazwy handlowe żywic sztucznych , Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3, 1991, s. 4-5.

Ciabach J., Stabilizowanie werniksów damarowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994, s. 27.

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie estrów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 1, s. 50. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie eterów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 4, s. 222(artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie Paraloidu B-72. Ochrona Zabytków 1982 r., nr 1-2, (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie polialkoholu winylowego. Ochrona Zabytków 1984 r., nr 1, ss. 47-50 (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic cykloheksanonowych, Ochrona Zabytków, nr 3, 1991, s. 209-212(artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic otrzymywanych z metakrylanu butylu, Ochrona Zabytków, nr 3, 1984, s. 206-208. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Toruń 1991.

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Wydanie drugie poprawione i uzupełnione, Toruń 1997.

Ciabach J., Wpływ werniksu końcowego na pogłębienie barwy warstwy malarskiej jako funkcja masy cząsteczkowej i współczynnika załamania światła substancji błonotwórczej, Ochrona Zabytków, nr 1, 1991, s. 34-36. (artykuł w segregatorze)

Doerner M., Materiały malarskie i ich zastosowanie, Nowe opracowanie, Toni Rith i Rihcard Jacobi, Arkady Warszawa 1975.

Flik J., Wantuch K.: Złocenie „Farbami złotymi” według Manuskryptu Strasburskiego (MS) z około 1400 roku. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XXX – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 3-57, Toruń 1998.

Hopliński J., Farby i spoiwa malarskie, Drugie wydanie, Wrocław - Kraków 1990.

Jakubiak J., Nowakowska M., Porównanie właściwości Paraloidu B 72 i Paraloidu B 82, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 7, nr 3-4 (26-27), 1996, s. 31-32.

Kłosińska A., Rozłucka Z.: Patynowanie srebra. Próby chemicznego patynowania uzupełnień srebrzeń w malarstwie i rzeźbie polichromowanej. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 10, nr 3, 1999 r., ss. 14-27.

Kozarzewski M.: Badania nad stabilnością podobrazi drewnianych za pomocą powłok przeciwwilgociowych z szelaku, polimetakrylanu metylu, polimetakrylanu butylu, osolanu KL/B i Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XII – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 129-149. Toruń 1987 r.

Krzysik F.: Nauka o drewnie. Wydanie II PWN, Warszawa 1978 r.,

Kurpik W., Utwardzenie zniszczonego drewna przy pomocy żywic syntetycznych, Wykonywanie plomb trocinowo-żywicznych, Materiały Budownictwa Ludowego w Sanoku, nr 3, 1966.

Łukaszewicz J., Rouba B.: Wpływ zjawisk elektrostatycznych na brudzenie się werniksów. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XI – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 3-7. Toruń 1986 r.

Matuszczyk M.: Rozpuszczalniki Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 247--259, Toruń 1998 r.

Paciorek M., Badania wybranych tworzyw termoplastycznych stosowanych do impregnacji drewna, Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, tom III, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1993.

Roałucka Z., Arszyńska J., Próba oceny głębokości oddziaływania środków do czyszczenia powierzchni obrazów sztalugowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 -4, 2002, s. 88 – 92.

Rouba B.: Proces ochrony dóbr kultury – pojęcia, terminologia. Międzynarodowa Konferencja Naukowa Poświęcona Pamięci Profesora Zbigniewa Brochwicza „Ars Longa – Vita Brewis Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki” Toruń 18-19 października 2002 r.

Rouba B. J., Badanie wrażliwości warstw malarskich obrazów na działanie ciepła, Ochrona Zabytków, nr 4, 1991, 278 – 284.

Roznerska M., Malinowska T.: Retusze w malarstwie sztalugowym. Przydatność farb Maimeri do punktowania i rekonstrukcji obrazów olejnych na płótnie. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Rozprawy. Toruń 1995 r.

Sadziak T.: Kejowe i olejne prace pozłotnicze. Ośrodek Dokumentacji Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki, Generalny Konserwator Zabytków. Biuletyn. Biblioteka muzealnictwa i ochrony zabytków. Seria B. Tom LXIX. Warszawa 1981 r.

Slansky B., Technika malarstwa. Materiały do malarstwa i konserwacji, Tom I, tłumaczenie: Stanisław Gawłowski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1960.

Slansky B., Technika malarstwa. Badanie i konserwowanie obrazów, Tom II. Tłumaczenie: Franciszek Aleksandrowicz, Stanisław

Stachera J., Badanie skuteczności zabezpieczania powłokami lakierów powierzchni srebrzonych w środowisku H2S, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 121 – 130.

Stachera J., Materiały stosowane do uzupełniania powierzchni srebrzonych. [w:] Badania Technologii i technik Malarskich, Konserwacja Dzieł Sztuki, Kopia, Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 50-lecia pracy dedykowana prof. dr art. kons. Józefowi Flikowi pod redakcją Justyny Olszewskiej-Świetlik, UMK Toruń 2007, s. 203-221.

Stachera J., Werniksy i lakiery barwne do ochrony powierzchni posrebrzonych, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 – 4, 2004, s. 18 – 25.

Swaczyna I. Meble naprawa i odnawianie, Warszawa 1995 r.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków – badania materiałów stosowanych współcześnie, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 65 - 102.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków zmiany optyczne a stabilność stosowanych materiałów, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.

Szmit-Naud E., Wrażenie barwy i klasyfikacja barw. Ocena zmian barwy materiałów stosowanych w konserwacji dzieł sztuki, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 39 - 63.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Malowidło sztalugowe i ścienne. Tom 1, Wyd. Arkady Warszawa 1989 r.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Rzemiosło artystyczne. Tom 3, Wyd. Arkady Warszawa 1995 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa mineralne. Warszawa 1983 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa organiczne. Warszawa 1984 r.

Tylewicz A., Sztuka pozłotnictwa i inne techniki zdobienia, Poznań 2007 r.

Wantuch K.: Werniksy, werniksowanie – dawniej i dziś. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994 r., ss. 21-26.

Watin J. P.: Nauka teoretyczno-praktyczna sztuki malarza, pozłacarza i lakiernika. Tłumaczenie Wiktor Siekierzyński. Wilno 1854 r. Tytuł org. (fancuski) - "l`art du peittre, doreur, vernisseur" - 1754 r.

Brak