Pracownia konserwacji i restauracji rzeźby polichromowanej

Praktyczne zapoznanie studentów z przyczynami i objawami zniszczeń drewna, warstw zapraw, polichromii i złoceń, stanowiących integralne składniki rzeźby drewnianej, polichromowanej. Zajęcia prowadzone są na obiektach zabytkowych, dla których indywidualnie opracowywane są programy prac konserwatorsko-restauratorskich, realizowane następnie w trakcie zajęć.

Zajęcia praktyczne obejmujące zagadnienia konserwacji i restauracji rzeźby drewnianej polichromowanej prowadzone są na obiektach zabytkowych. Rzeźby reprezentują dużą różnorodność opracowań oryginalnych, zróżnicowany jest też rodzaj i stopień występujących zniszczeń, zarówno podłoża jak i warstw opracowań malarskich i pozłotniczych. Student uczy się stawiania diagnozy konserwatorskiej – określania przyczyn powstałych zniszczeń. Na tym etapie określany jest również zakres niezbędnych badań budowy zabytku, które następnie są wykonywane. Dla każdego obiektu indywidualnie opracowywany jest program prac konserwatorskich, dobierane są optymalne środki i metody wykonywania zabiegów. Wielokrotnie proponowany zakres działań konsultowany jest z właścicielem obiektu. Zakład współpracuje bowiem zarówno z muzeami, jak i z parafiami, co również, wraz ze stanem zachowania, wpływa na zakres prac. Obiekty muzealne częściej pozwalają na przeprowadzenie jedynie prac konserwatorskich, obiekty kultu wymagają wielokrotnie również prac restauratorskich, prowadzonych zawsze z najwyższym poszanowaniem oryginału. Różnorodność ta wprowadza studenta w zagadnienia z którymi przyjdzie mu spotykać się w życiu zawodowym.

W trakcie wykonywania zabiegów student zapoznaje się z wachlarzem dostępnych materiałów, poznaje ich właściwości i możliwości zastosowania.

Praktycznie wykonywane są zabiegi konserwatorskie i restauratorskie z zakresu zabezpieczania polichromii i złoceń, dezynfekcji i dezynsekcji, oczyszczania powierzchni i usuwania wtórnych nawarstwień, impregnacji wzmacniającej, uzupełniania i rekonstrukcji formy rzeźbiarskiej, wymiany drewna w przypadku rzeźb silnie zniszczonych, uzupełniania ubytków zapraw polichromii i złoceń. Dla poszerzenia wiedzy studentów z zakresu technik pozłotniczych, wykorzystujących materiały dawne i współczesne, poznania zakresu ich stosowania w obiektach zabytkowych, wykonywane są próby na podłożach przygotowanych dodatkowo przez studentów

Wszystkie prace prowadzone są pod ścisłą opieką prowadzących. Wykonywana jest też ich pełna dokumentacja fotograficzna i opisowa.

Zróżnicowana problematyka technologiczno-konserwatorska, zakres zniszczeń i rozmiary obiektów, a także ograniczona liczba godzin zajęć wielokrotnie uniemożliwiają wykonanie prac przy danym obiekcie w pełnym zakresie. Dla zrealizowania przyjętych tu założeń studenci w trakcie cyklu dydaktycznego pracują przy różnych obiektach na różnym etapie zaawansowania prac.

Babiński L., Impregnacja drewna metodą próżniową. Ochrona zabytków, nr 4, 1992, s. 360-367.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil I. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 3, 1972 r. ss. 153-178.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil II. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 4, 1972 r. ss. 237-264.

Brachert T.: Patina – von Nutzen und Nachteil der Restaurierung. Műnchen 1985 by Verlag Georg D. W. Callwey.

Brochwicz Z.: Folie pozłacarskie w zabytkowych obiektach, ich charakterystyka i metody identyfikacji. Materiały Zachodniopomorskie, tom XVII, Szczecin 1971 r., ss. 623 – 681.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego srebra w technikach pozłotniczych. ( w:) Materiałach Muzeum Budownictwa Ludowego, rok 1974, nr 19, ss. 69 – 87.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego złota w pracach pozłotniczych. Materiały Zachodniopomorskie, tom XXIV, 19 r. ss. 321-400.

Brochwicz Z., Jaworski G.: Srebro mozaikowe - jego rekonstrukcja właściwości i sposób użycia. Materiały zachodniopomorskie, tom XXIX, 1983 r., ss. 251 – 285.

Brochwicz Z., Kania S.: Przydatność soku czosnkowego w pozłotnictwie. Materiały zachodniopomorskie tom xxx, rok 1984 ss. 273 – 283.

Cennini C.: Rzecz o malarstwie. Polskie tłumaczenie wydane we Florenckiej Oficynie Tyszkiewiczów w 1933 r., oryginalny tytuł: Trattato della pittura z 1437 r.

Ciabach J., Badania dotyczące starzenia i stabilizacji współczesnych werniksów malarskich. Rozprawy. UMK Toruń 1994.

Ciabach J.: Badania nad uelastycznieniem i stabilizacją werniksów cykloheksanonowych. (w:) Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej. Pod red. A. Strzelczyk i S. Skibińskiego. UMK w Toruniu 1993 r.

Ciabach J., Damara na cenzurowanym. Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 3, nr 3-4 (10-11), 1992, s. 15-16.

Ciabach J., Fotooksydacyjne starzenie się powłok werniksu końcowego Rembrandt S. 3 firmy Talens, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 189, Toruń 1990, s. 23-32,

Ciabach J., Nazwy handlowe żywic sztucznych , Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3, 1991, s. 4-5.

Ciabach J., Stabilizowanie werniksów damarowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994, s. 27.

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie estrów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 1, s. 50. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie eterów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 4, s. 222(artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie Paraloidu B-72. Ochrona Zabytków 1982 r., nr 1-2, (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie polialkoholu winylowego. Ochrona Zabytków 1984 r., nr 1, ss. 47-50 (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic cykloheksanonowych, Ochrona Zabytków, nr 3, 1991, s. 209-212(artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic otrzymywanych z metakrylanu butylu, Ochrona Zabytków, nr 3, 1984, s. 206-208. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Toruń 1991.

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Wydanie drugie poprawione i uzupełnione, Toruń 1997.

Ciabach J., Wpływ werniksu końcowego na pogłębienie barwy warstwy malarskiej jako funkcja masy cząsteczkowej i współczynnika załamania światła substancji błonotwórczej, Ochrona Zabytków, nr 1, 1991, s. 34-36. (artykuł w segregatorze)

Doerner M., Materiały malarskie i ich zastosowanie, Nowe opracowanie, Toni Rith i Rihcard Jacobi, Arkady Warszawa 1975.

Flik J., Wantuch K.: Złocenie „Farbami złotymi” według Manuskryptu Strasburskiego (MS) z około 1400 roku. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XXX – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 3-57, Toruń 1998.

Hopliński J., Farby i spoiwa malarskie, Drugie wydanie, Wrocław - Kraków 1990.

Jakubiak J., Nowakowska M., Porównanie właściwości Paraloidu B 72 i Paraloidu B 82, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 7, nr 3-4 (26-27), 1996, s. 31-32.

Kłosińska A., Rozłucka Z.: Patynowanie srebra. Próby chemicznego patynowania uzupełnień srebrzeń w malarstwie i rzeźbie polichromowanej. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 10, nr 3, 1999 r., ss. 14-27.

Kozarzewski M.: Badania nad stabilnością podobrazi drewnianych za pomocą powłok przeciwwilgociowych z szelaku, polimetakrylanu metylu, polimetakrylanu butylu, osolanu KL/B i Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XII – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 129-149. Toruń 1987 r.

Krzysik F.: Nauka o drewnie. Wydanie II PWN, Warszawa 1978 r.,

Kurpik W., Utwardzenie zniszczonego drewna przy pomocy żywic syntetycznych, Wykonywanie plomb trocinowo-żywicznych, Materiały Budownictwa Ludowego w Sanoku, nr 3, 1966.

Łukaszewicz J., Rouba B.: Wpływ zjawisk elektrostatycznych na brudzenie się werniksów. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XI – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 3-7. Toruń 1986 r.

Matuszczyk M.: Rozpuszczalniki Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 247--259, Toruń 1998 r.

Paciorek M., Badania wybranych tworzyw termoplastycznych stosowanych do impregnacji drewna, Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, tom III, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1993.

Roałucka Z., Arszyńska J., Próba oceny głębokości oddziaływania środków do czyszczenia powierzchni obrazów sztalugowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 -4, 2002, s. 88 – 92.

Rouba B.: Proces ochrony dóbr kultury – pojęcia, terminologia. Międzynarodowa Konferencja Naukowa Poświęcona Pamięci Profesora Zbigniewa Brochwicza „Ars Longa – Vita Brewis Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki” Toruń 18-19 października 2002 r.

Rouba B. J., Badanie wrażliwości warstw malarskich obrazów na działanie ciepła, Ochrona Zabytków, nr 4, 1991, 278 – 284.

Roznerska M., Malinowska T.: Retusze w malarstwie sztalugowym. Przydatność farb Maimeri do punktowania i rekonstrukcji obrazów olejnych na płótnie. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Rozprawy. Toruń 1995 r.

Sadziak T.: Kejowe i olejne prace pozłotnicze. Ośrodek Dokumentacji Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki, Generalny Konserwator Zabytków. Biuletyn. Biblioteka muzealnictwa i ochrony zabytków. Seria B. Tom LXIX. Warszawa 1981 r.

Slansky B., Technika malarstwa. Materiały do malarstwa i konserwacji, Tom I, tłumaczenie: Stanisław Gawłowski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1960.

Slansky B., Technika malarstwa. Badanie i konserwowanie obrazów, Tom II. Tłumaczenie: Franciszek Aleksandrowicz, Stanisław

Stachera J., Badanie skuteczności zabezpieczania powłokami lakierów powierzchni srebrzonych w środowisku H2S, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 121 – 130.

Stachera J., Materiały stosowane do uzupełniania powierzchni srebrzonych. [w:] Badania Technologii i technik Malarskich, Konserwacja Dzieł Sztuki, Kopia, Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 50-lecia pracy dedykowana prof. dr art. kons. Józefowi Flikowi pod redakcją Justyny Olszewskiej-Świetlik, UMK Toruń 2007, s. 203-221.

Stachera J., Werniksy i lakiery barwne do ochrony powierzchni posrebrzonych, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 – 4, 2004, s. 18 – 25.

Swaczyna I. Meble naprawa i odnawianie, Warszawa 1995 r.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków – badania materiałów stosowanych współcześnie, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 65 - 102.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków zmiany optyczne a stabilność stosowanych materiałów, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.

Szmit-Naud E., Wrażenie barwy i klasyfikacja barw. Ocena zmian barwy materiałów stosowanych w konserwacji dzieł sztuki, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 39 - 63.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Malowidło sztalugowe i ścienne. Tom 1, Wyd. Arkady Warszawa 1989 r.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Rzemiosło artystyczne. Tom 3, Wyd. Arkady Warszawa 1995 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa mineralne. Warszawa 1983 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa organiczne. Warszawa 1984 r.

Tylewicz A., Sztuka pozłotnictwa i inne techniki zdobienia, Poznań 2007 r.

Wantuch K.: Werniksy, werniksowanie – dawniej i dziś. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994 r., ss. 21-26.

Watin J. P.: Nauka teoretyczno-praktyczna sztuki malarza, pozłacarza i lakiernika. Tłumaczenie Wiktor Siekierzyński. Wilno 1854 r. Tytuł org. (fancuski) - "l`art du peittre, doreur, vernisseur" - 1754 r.

Brak

Praktyczne zapoznanie studentów z przyczynami i objawami zniszczeń drewna, warstw zapraw, polichromii i złoceń, stanowiących integralne składniki rzeźby drewnianej, polichromowanej. Zajęcia prowadzone są na obiektach zabytkowych, dla których indywidualnie opracowywane są programy prac konserwatorsko-restauratorskich, realizowane następnie w trakcie zajęć.

Zajęcia praktyczne obejmujące zagadnienia konserwacji i restauracji rzeźby drewnianej polichromowanej prowadzone są na obiektach zabytkowych. Rzeźby reprezentują dużą różnorodność opracowań oryginalnych, zróżnicowany jest też rodzaj i stopień występujących zniszczeń, zarówno podłoża jak i warstw opracowań malarskich i pozłotniczych. Student uczy się stawiania diagnozy konserwatorskiej – określania przyczyn powstałych zniszczeń. Na tym etapie określany jest również zakres niezbędnych badań budowy zabytku, które następnie są wykonywane. Dla każdego obiektu indywidualnie opracowywany jest program prac konserwatorskich, dobierane są optymalne środki i metody wykonywania zabiegów. Wielokrotnie proponowany zakres działań konsultowany jest z właścicielem obiektu. Zakład współpracuje bowiem zarówno z muzeami, jak i z parafiami, co również, wraz ze stanem zachowania, wpływa na zakres prac. Obiekty muzealne częściej pozwalają na przeprowadzenie jedynie prac konserwatorskich, obiekty kultu wymagają wielokrotnie również prac restauratorskich, prowadzonych zawsze z najwyższym poszanowaniem oryginału. Różnorodność ta wprowadza studenta w zagadnienia z którymi przyjdzie mu spotykać się w życiu zawodowym.

W trakcie wykonywania zabiegów student zapoznaje się z wachlarzem dostępnych materiałów, poznaje ich właściwości i możliwości zastosowania.

Praktycznie wykonywane są zabiegi konserwatorskie i restauratorskie z zakresu zabezpieczania polichromii i złoceń, dezynfekcji i dezynsekcji, oczyszczania powierzchni i usuwania wtórnych nawarstwień, impregnacji wzmacniającej, uzupełniania i rekonstrukcji formy rzeźbiarskiej, wymiany drewna w przypadku rzeźb silnie zniszczonych, uzupełniania ubytków zapraw polichromii i złoceń. Dla poszerzenia wiedzy studentów z zakresu technik pozłotniczych, wykorzystujących materiały dawne i współczesne, poznania zakresu ich stosowania w obiektach zabytkowych, wykonywane są próby na podłożach przygotowanych dodatkowo przez studentów

Wszystkie prace prowadzone są pod ścisłą opieką prowadzących. Wykonywana jest też ich pełna dokumentacja fotograficzna i opisowa.

Zróżnicowana problematyka technologiczno-konserwatorska, zakres zniszczeń i rozmiary obiektów, a także ograniczona liczba godzin zajęć wielokrotnie uniemożliwiają wykonanie prac przy danym obiekcie w pełnym zakresie. Dla zrealizowania przyjętych tu założeń studenci w trakcie cyklu dydaktycznego pracują przy różnych obiektach na różnym etapie zaawansowania prac.

Babiński L., Impregnacja drewna metodą próżniową. Ochrona zabytków, nr 4, 1992, s. 360-367.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil I. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 3, 1972 r. ss. 153-178.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil II. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 4, 1972 r. ss. 237-264.

Brachert T.: Patina – von Nutzen und Nachteil der Restaurierung. Műnchen 1985 by Verlag Georg D. W. Callwey.

Brochwicz Z.: Folie pozłacarskie w zabytkowych obiektach, ich charakterystyka i metody identyfikacji. Materiały Zachodniopomorskie, tom XVII, Szczecin 1971 r., ss. 623 – 681.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego srebra w technikach pozłotniczych. ( w:) Materiałach Muzeum Budownictwa Ludowego, rok 1974, nr 19, ss. 69 – 87.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego złota w pracach pozłotniczych. Materiały Zachodniopomorskie, tom XXIV, 19 r. ss. 321-400.

Brochwicz Z., Jaworski G.: Srebro mozaikowe - jego rekonstrukcja właściwości i sposób użycia. Materiały zachodniopomorskie, tom XXIX, 1983 r., ss. 251 – 285.

Brochwicz Z., Kania S.: Przydatność soku czosnkowego w pozłotnictwie. Materiały zachodniopomorskie tom xxx, rok 1984 ss. 273 – 283.

Cennini C.: Rzecz o malarstwie. Polskie tłumaczenie wydane we Florenckiej Oficynie Tyszkiewiczów w 1933 r., oryginalny tytuł: Trattato della pittura z 1437 r.

Ciabach J., Badania dotyczące starzenia i stabilizacji współczesnych werniksów malarskich. Rozprawy. UMK Toruń 1994.

Ciabach J.: Badania nad uelastycznieniem i stabilizacją werniksów cykloheksanonowych. (w:) Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej. Pod red. A. Strzelczyk i S. Skibińskiego. UMK w Toruniu 1993 r.

Ciabach J., Damara na cenzurowanym. Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 3, nr 3-4 (10-11), 1992, s. 15-16.

Ciabach J., Fotooksydacyjne starzenie się powłok werniksu końcowego Rembrandt S. 3 firmy Talens, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 189, Toruń 1990, s. 23-32,

Ciabach J., Nazwy handlowe żywic sztucznych , Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3, 1991, s. 4-5.

Ciabach J., Stabilizowanie werniksów damarowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994, s. 27.

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie estrów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 1, s. 50. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie eterów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 4, s. 222(artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie Paraloidu B-72. Ochrona Zabytków 1982 r., nr 1-2, (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie polialkoholu winylowego. Ochrona Zabytków 1984 r., nr 1, ss. 47-50 (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic cykloheksanonowych, Ochrona Zabytków, nr 3, 1991, s. 209-212(artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic otrzymywanych z metakrylanu butylu, Ochrona Zabytków, nr 3, 1984, s. 206-208. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Toruń 1991.

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Wydanie drugie poprawione i uzupełnione, Toruń 1997.

Ciabach J., Wpływ werniksu końcowego na pogłębienie barwy warstwy malarskiej jako funkcja masy cząsteczkowej i współczynnika załamania światła substancji błonotwórczej, Ochrona Zabytków, nr 1, 1991, s. 34-36. (artykuł w segregatorze)

Doerner M., Materiały malarskie i ich zastosowanie, Nowe opracowanie, Toni Rith i Rihcard Jacobi, Arkady Warszawa 1975.

Flik J., Wantuch K.: Złocenie „Farbami złotymi” według Manuskryptu Strasburskiego (MS) z około 1400 roku. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XXX – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 3-57, Toruń 1998.

Hopliński J., Farby i spoiwa malarskie, Drugie wydanie, Wrocław - Kraków 1990.

Jakubiak J., Nowakowska M., Porównanie właściwości Paraloidu B 72 i Paraloidu B 82, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 7, nr 3-4 (26-27), 1996, s. 31-32.

Kłosińska A., Rozłucka Z.: Patynowanie srebra. Próby chemicznego patynowania uzupełnień srebrzeń w malarstwie i rzeźbie polichromowanej. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 10, nr 3, 1999 r., ss. 14-27.

Kozarzewski M.: Badania nad stabilnością podobrazi drewnianych za pomocą powłok przeciwwilgociowych z szelaku, polimetakrylanu metylu, polimetakrylanu butylu, osolanu KL/B i Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XII – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 129-149. Toruń 1987 r.

Krzysik F.: Nauka o drewnie. Wydanie II PWN, Warszawa 1978 r.,

Kurpik W., Utwardzenie zniszczonego drewna przy pomocy żywic syntetycznych, Wykonywanie plomb trocinowo-żywicznych, Materiały Budownictwa Ludowego w Sanoku, nr 3, 1966.

Łukaszewicz J., Rouba B.: Wpływ zjawisk elektrostatycznych na brudzenie się werniksów. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XI – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 3-7. Toruń 1986 r.

Matuszczyk M.: Rozpuszczalniki Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 247--259, Toruń 1998 r.

Paciorek M., Badania wybranych tworzyw termoplastycznych stosowanych do impregnacji drewna, Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, tom III, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1993.

Roałucka Z., Arszyńska J., Próba oceny głębokości oddziaływania środków do czyszczenia powierzchni obrazów sztalugowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 -4, 2002, s. 88 – 92.

Rouba B.: Proces ochrony dóbr kultury – pojęcia, terminologia. Międzynarodowa Konferencja Naukowa Poświęcona Pamięci Profesora Zbigniewa Brochwicza „Ars Longa – Vita Brewis Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki” Toruń 18-19 października 2002 r.

Rouba B. J., Badanie wrażliwości warstw malarskich obrazów na działanie ciepła, Ochrona Zabytków, nr 4, 1991, 278 – 284.

Roznerska M., Malinowska T.: Retusze w malarstwie sztalugowym. Przydatność farb Maimeri do punktowania i rekonstrukcji obrazów olejnych na płótnie. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Rozprawy. Toruń 1995 r.

Sadziak T.: Kejowe i olejne prace pozłotnicze. Ośrodek Dokumentacji Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki, Generalny Konserwator Zabytków. Biuletyn. Biblioteka muzealnictwa i ochrony zabytków. Seria B. Tom LXIX. Warszawa 1981 r.

Slansky B., Technika malarstwa. Materiały do malarstwa i konserwacji, Tom I, tłumaczenie: Stanisław Gawłowski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1960.

Slansky B., Technika malarstwa. Badanie i konserwowanie obrazów, Tom II. Tłumaczenie: Franciszek Aleksandrowicz, Stanisław

Stachera J., Badanie skuteczności zabezpieczania powłokami lakierów powierzchni srebrzonych w środowisku H2S, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 121 – 130.

Stachera J., Materiały stosowane do uzupełniania powierzchni srebrzonych. [w:] Badania Technologii i technik Malarskich, Konserwacja Dzieł Sztuki, Kopia, Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 50-lecia pracy dedykowana prof. dr art. kons. Józefowi Flikowi pod redakcją Justyny Olszewskiej-Świetlik, UMK Toruń 2007, s. 203-221.

Stachera J., Werniksy i lakiery barwne do ochrony powierzchni posrebrzonych, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 – 4, 2004, s. 18 – 25.

Swaczyna I. Meble naprawa i odnawianie, Warszawa 1995 r.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków – badania materiałów stosowanych współcześnie, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 65 - 102.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków zmiany optyczne a stabilność stosowanych materiałów, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.

Szmit-Naud E., Wrażenie barwy i klasyfikacja barw. Ocena zmian barwy materiałów stosowanych w konserwacji dzieł sztuki, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 39 - 63.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Malowidło sztalugowe i ścienne. Tom 1, Wyd. Arkady Warszawa 1989 r.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Rzemiosło artystyczne. Tom 3, Wyd. Arkady Warszawa 1995 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa mineralne. Warszawa 1983 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa organiczne. Warszawa 1984 r.

Tylewicz A., Sztuka pozłotnictwa i inne techniki zdobienia, Poznań 2007 r.

Wantuch K.: Werniksy, werniksowanie – dawniej i dziś. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994 r., ss. 21-26.

Watin J. P.: Nauka teoretyczno-praktyczna sztuki malarza, pozłacarza i lakiernika. Tłumaczenie Wiktor Siekierzyński. Wilno 1854 r. Tytuł org. (fancuski) - "l`art du peittre, doreur, vernisseur" - 1754 r.

Brak

Praktyczne zapoznanie studentów z przyczynami i objawami zniszczeń drewna, warstw zapraw, polichromii i złoceń, stanowiących integralne składniki rzeźby drewnianej, polichromowanej. Zajęcia prowadzone są na obiektach zabytkowych, dla których indywidualnie opracowywane są programy prac konserwatorsko-restauratorskich, realizowane następnie w trakcie zajęć.

Zajęcia praktyczne obejmujące zagadnienia konserwacji i restauracji rzeźby drewnianej polichromowanej prowadzone są na obiektach zabytkowych. Rzeźby reprezentują dużą różnorodność opracowań oryginalnych, zróżnicowany jest też rodzaj i stopień występujących zniszczeń, zarówno podłoża jak i warstw opracowań malarskich i pozłotniczych. Student uczy się stawiania diagnozy konserwatorskiej – określania przyczyn powstałych zniszczeń. Na tym etapie określany jest również zakres niezbędnych badań budowy zabytku, które następnie są wykonywane. Dla każdego obiektu indywidualnie opracowywany jest program prac konserwatorskich, dobierane są optymalne środki i metody wykonywania zabiegów. Wielokrotnie proponowany zakres działań konsultowany jest z właścicielem obiektu. Zakład współpracuje bowiem zarówno z muzeami, jak i z parafiami, co również, wraz ze stanem zachowania, wpływa na zakres prac. Obiekty muzealne częściej pozwalają na przeprowadzenie jedynie prac konserwatorskich, obiekty kultu wymagają wielokrotnie również prac restauratorskich, prowadzonych zawsze z najwyższym poszanowaniem oryginału. Różnorodność ta wprowadza studenta w zagadnienia z którymi przyjdzie mu spotykać się w życiu zawodowym.

W trakcie wykonywania zabiegów student zapoznaje się z wachlarzem dostępnych materiałów, poznaje ich właściwości i możliwości zastosowania.

Praktycznie wykonywane są zabiegi konserwatorskie i restauratorskie z zakresu zabezpieczania polichromii i złoceń, dezynfekcji i dezynsekcji, oczyszczania powierzchni i usuwania wtórnych nawarstwień, impregnacji wzmacniającej, uzupełniania i rekonstrukcji formy rzeźbiarskiej, wymiany drewna w przypadku rzeźb silnie zniszczonych, uzupełniania ubytków zapraw polichromii i złoceń. Dla poszerzenia wiedzy studentów z zakresu technik pozłotniczych, wykorzystujących materiały dawne i współczesne, poznania zakresu ich stosowania w obiektach zabytkowych, wykonywane są próby na podłożach przygotowanych dodatkowo przez studentów

Wszystkie prace prowadzone są pod ścisłą opieką prowadzących. Wykonywana jest też ich pełna dokumentacja fotograficzna i opisowa.

Zróżnicowana problematyka technologiczno-konserwatorska, zakres zniszczeń i rozmiary obiektów, a także ograniczona liczba godzin zajęć wielokrotnie uniemożliwiają wykonanie prac przy danym obiekcie w pełnym zakresie. Dla zrealizowania przyjętych tu założeń studenci w trakcie cyklu dydaktycznego pracują przy różnych obiektach na różnym etapie zaawansowania prac.

Babiński L., Impregnacja drewna metodą próżniową. Ochrona zabytków, nr 4, 1992, s. 360-367.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil I. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 3, 1972 r. ss. 153-178.

Brachert T., Die Techniken der polychromierten Holzskulptur. Teil II. [w:] Maltechnik /Restauro. Callwey Verlag München, nr 4, 1972 r. ss. 237-264.

Brachert T.: Patina – von Nutzen und Nachteil der Restaurierung. Műnchen 1985 by Verlag Georg D. W. Callwey.

Brochwicz Z.: Folie pozłacarskie w zabytkowych obiektach, ich charakterystyka i metody identyfikacji. Materiały Zachodniopomorskie, tom XVII, Szczecin 1971 r., ss. 623 – 681.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego srebra w technikach pozłotniczych. ( w:) Materiałach Muzeum Budownictwa Ludowego, rok 1974, nr 19, ss. 69 – 87.

Brochwicz Z.: Zastosowanie metalicznego strącanego złota w pracach pozłotniczych. Materiały Zachodniopomorskie, tom XXIV, 19 r. ss. 321-400.

Brochwicz Z., Jaworski G.: Srebro mozaikowe - jego rekonstrukcja właściwości i sposób użycia. Materiały zachodniopomorskie, tom XXIX, 1983 r., ss. 251 – 285.

Brochwicz Z., Kania S.: Przydatność soku czosnkowego w pozłotnictwie. Materiały zachodniopomorskie tom xxx, rok 1984 ss. 273 – 283.

Cennini C.: Rzecz o malarstwie. Polskie tłumaczenie wydane we Florenckiej Oficynie Tyszkiewiczów w 1933 r., oryginalny tytuł: Trattato della pittura z 1437 r.

Ciabach J., Badania dotyczące starzenia i stabilizacji współczesnych werniksów malarskich. Rozprawy. UMK Toruń 1994.

Ciabach J.: Badania nad uelastycznieniem i stabilizacją werniksów cykloheksanonowych. (w:) Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej. Pod red. A. Strzelczyk i S. Skibińskiego. UMK w Toruniu 1993 r.

Ciabach J., Damara na cenzurowanym. Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 3, nr 3-4 (10-11), 1992, s. 15-16.

Ciabach J., Fotooksydacyjne starzenie się powłok werniksu końcowego Rembrandt S. 3 firmy Talens, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 189, Toruń 1990, s. 23-32,

Ciabach J., Nazwy handlowe żywic sztucznych , Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3, 1991, s. 4-5.

Ciabach J., Stabilizowanie werniksów damarowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994, s. 27.

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie estrów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 1, s. 50. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie eterów celulozy. Ochrona Zabytków 1990 r., nr 4, s. 222(artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie Paraloidu B-72. Ochrona Zabytków 1982 r., nr 1-2, (artykuł w segregatorze)

Ciabach J.: Właściwości i zastosowanie polialkoholu winylowego. Ochrona Zabytków 1984 r., nr 1, ss. 47-50 (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic cykloheksanonowych, Ochrona Zabytków, nr 3, 1991, s. 209-212(artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości i zastosowanie żywic otrzymywanych z metakrylanu butylu, Ochrona Zabytków, nr 3, 1984, s. 206-208. (artykuł w segregatorze)

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Toruń 1991.

Ciabach J., Właściwości żywic sztucznych stosowanych w konserwacji zabytków, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Skrypt i teksty pomocnicze, Wydanie drugie poprawione i uzupełnione, Toruń 1997.

Ciabach J., Wpływ werniksu końcowego na pogłębienie barwy warstwy malarskiej jako funkcja masy cząsteczkowej i współczynnika załamania światła substancji błonotwórczej, Ochrona Zabytków, nr 1, 1991, s. 34-36. (artykuł w segregatorze)

Doerner M., Materiały malarskie i ich zastosowanie, Nowe opracowanie, Toni Rith i Rihcard Jacobi, Arkady Warszawa 1975.

Flik J., Wantuch K.: Złocenie „Farbami złotymi” według Manuskryptu Strasburskiego (MS) z około 1400 roku. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XXX – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 3-57, Toruń 1998.

Hopliński J., Farby i spoiwa malarskie, Drugie wydanie, Wrocław - Kraków 1990.

Jakubiak J., Nowakowska M., Porównanie właściwości Paraloidu B 72 i Paraloidu B 82, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 7, nr 3-4 (26-27), 1996, s. 31-32.

Kłosińska A., Rozłucka Z.: Patynowanie srebra. Próby chemicznego patynowania uzupełnień srebrzeń w malarstwie i rzeźbie polichromowanej. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 10, nr 3, 1999 r., ss. 14-27.

Kozarzewski M.: Badania nad stabilnością podobrazi drewnianych za pomocą powłok przeciwwilgociowych z szelaku, polimetakrylanu metylu, polimetakrylanu butylu, osolanu KL/B i Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XII – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 129-149. Toruń 1987 r.

Krzysik F.: Nauka o drewnie. Wydanie II PWN, Warszawa 1978 r.,

Kurpik W., Utwardzenie zniszczonego drewna przy pomocy żywic syntetycznych, Wykonywanie plomb trocinowo-żywicznych, Materiały Budownictwa Ludowego w Sanoku, nr 3, 1966.

Łukaszewicz J., Rouba B.: Wpływ zjawisk elektrostatycznych na brudzenie się werniksów. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XI – Nauki Humanistyczno-Społeczne, ss. 3-7. Toruń 1986 r.

Matuszczyk M.: Rozpuszczalniki Paraloidu B-72. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XV – Nauki Humanistyczno-Społeczne, zeszyt 327, ss. 247--259, Toruń 1998 r.

Paciorek M., Badania wybranych tworzyw termoplastycznych stosowanych do impregnacji drewna, Studia i materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, tom III, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1993.

Roałucka Z., Arszyńska J., Próba oceny głębokości oddziaływania środków do czyszczenia powierzchni obrazów sztalugowych, Biuletyn informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 -4, 2002, s. 88 – 92.

Rouba B.: Proces ochrony dóbr kultury – pojęcia, terminologia. Międzynarodowa Konferencja Naukowa Poświęcona Pamięci Profesora Zbigniewa Brochwicza „Ars Longa – Vita Brewis Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki” Toruń 18-19 października 2002 r.

Rouba B. J., Badanie wrażliwości warstw malarskich obrazów na działanie ciepła, Ochrona Zabytków, nr 4, 1991, 278 – 284.

Roznerska M., Malinowska T.: Retusze w malarstwie sztalugowym. Przydatność farb Maimeri do punktowania i rekonstrukcji obrazów olejnych na płótnie. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Rozprawy. Toruń 1995 r.

Sadziak T.: Kejowe i olejne prace pozłotnicze. Ośrodek Dokumentacji Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki, Generalny Konserwator Zabytków. Biuletyn. Biblioteka muzealnictwa i ochrony zabytków. Seria B. Tom LXIX. Warszawa 1981 r.

Slansky B., Technika malarstwa. Materiały do malarstwa i konserwacji, Tom I, tłumaczenie: Stanisław Gawłowski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1960.

Slansky B., Technika malarstwa. Badanie i konserwowanie obrazów, Tom II. Tłumaczenie: Franciszek Aleksandrowicz, Stanisław

Stachera J., Badanie skuteczności zabezpieczania powłokami lakierów powierzchni srebrzonych w środowisku H2S, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 121 – 130.

Stachera J., Materiały stosowane do uzupełniania powierzchni srebrzonych. [w:] Badania Technologii i technik Malarskich, Konserwacja Dzieł Sztuki, Kopia, Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 50-lecia pracy dedykowana prof. dr art. kons. Józefowi Flikowi pod redakcją Justyny Olszewskiej-Świetlik, UMK Toruń 2007, s. 203-221.

Stachera J., Werniksy i lakiery barwne do ochrony powierzchni posrebrzonych, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, nr 3 – 4, 2004, s. 18 – 25.

Swaczyna I. Meble naprawa i odnawianie, Warszawa 1995 r.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków – badania materiałów stosowanych współcześnie, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 65 - 102.

Szmit-Naud E., Uzupełnienia ubytków warstwy malarskiej obrazków zmiany optyczne a stabilność stosowanych materiałów, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.

Szmit-Naud E., Wrażenie barwy i klasyfikacja barw. Ocena zmian barwy materiałów stosowanych w konserwacji dzieł sztuki, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, XXXIV, 2005, s. 39 - 63.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Malowidło sztalugowe i ścienne. Tom 1, Wyd. Arkady Warszawa 1989 r.

Ślesiński W.: Konserwacja zabytków sztuki. Rzemiosło artystyczne. Tom 3, Wyd. Arkady Warszawa 1995 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa mineralne. Warszawa 1983 r.

Ślesiński W.: Techniki malarskie, spoiwa organiczne. Warszawa 1984 r.

Tylewicz A., Sztuka pozłotnictwa i inne techniki zdobienia, Poznań 2007 r.

Wantuch K.: Werniksy, werniksowanie – dawniej i dziś. Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki. Vol. 5, nr 1-4 (16-19), 1994 r., ss. 21-26.

Watin J. P.: Nauka teoretyczno-praktyczna sztuki malarza, pozłacarza i lakiernika. Tłumaczenie Wiktor Siekierzyński. Wilno 1854 r. Tytuł org. (fancuski) - "l`art du peittre, doreur, vernisseur" - 1754 r.

Brak