Wybrane zagadnienia z dokumentacji ewidencyjnej i historyczno-konserwatorskiej

Znajomość zasad rysunku technicznego, inwentaryzacji pomiarowo-rysunkowej; historii technik budowlanych; podstawowej terminologii z zakresu historii sztuki

przedmiot obligatoryjny

- udział w ćwiczeniach – 15

- konsultacje z nauczycielem akademickim- 10

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta ( godz.):

np.

- opracowanie rysunków i dokumentacji - 20

- czytanie literatury/materiałów - 10

Łącznie: 55 godz. (2 ECTS)

Student:

W1: Ma wiedzę na temat rodzajów dokumentacji ewidencyjnej i konserwatorskiej (K_W01, K_W07)

W2: Charakteryzuje historyczny kontekst powstawania różnego rodzaju dokumentacji i dokonuje oceny merytorycznej zawartości (K_W02, K_W07)

W3: Ma wiedzę o metodologii wykonywania różnych rodzajów dokumentacji ewidencyjnej i konserwatorskiej, w szczególności: dokumentacji fotograficznej i Karty ewidencyjnej zabytku nieruchomego wpisanego i niewpisanego do rejestru. (K_W02)

W4: Zna metody analizy i wartościowania zabytku w kontekście wykonywania jego dokumentacji ewidencyjnej i historyczno-konserwatorskiej (K_W02, K_W05)

Student:

U1: Wykorzystuje wiedzę o rodzajach i kontekście historycznym dokumentacji ewidencyjnej i konserwatorskiej do gromadzenia informacji o zabytkach (K_U01)

U2: Potrafi wykonać Kartę ewidencyjną zabytku nieruchomego (K_U01, K_U05)

U3: Potrafi przygotować dokumentację fotograficzną zabytku nieruchomego (K_U05)

Student:

K1: Ma świadomość konieczności rozwijania umiejętności dokumentowania zabytków jako podstawowego elementu warsztatu konserwatorskiego (K_K02)

K2: Rozumie konieczność rzetelnego opracowywania dokumentacji zabytków i jest świadom własnej odpowiedzialności w tym zakresie (K_K04, K_K05)

K3 Jest gotów do podejmowania wyzwań zawodowych w zakresie konserwatorstwa (K_K06)

Metoda ćwiczeniowa z elementami wykładu konwersatoryjnego, studium przypadku, ćwiczeniami terenowymi, pomiaru w terenie, projektu - studenci w II semestrze wykonują dokumentację historyczno-konserwatorską zabytkowej stolarki architektonicznej lub meblarskiego wyposażenia wnętrza.

Część zajęć może odbyć się w formie zblokowanej z powodu organizacji dostępu do zabytku. Termin zostanie uzgodniony z grupą.

2 zajęcia możliwe są do przeprowadzenia zdalnie w formie synchronicznej, na platformie MSTeams. Termin zajęć zostanie uzgodniony z grupą oraz zostanie przesłany link do zespołu.

- ćwiczeniowa
- pomiaru w terenie
- projektu
- studium przypadku

Zapoznanie studentów z rodzajami dokumentacji oraz celami wykonywania poszczególnych rodzajów dokumentacji, zapoznanie z podstawami prawnymi dotyczącymi dokumentacji konserwatorskich, zapoznanie studentów z historią dokumentacji i ewidencji w Polsce; wykształcenie umiejętności korzystania z różnych rodzajów dokumentacji ( zarówno współczesnych jak i historycznych), wykształcenie umiejętności samodzielnego opracowania podstawowych rodzajów dokumentacji ewidencyjnej.

W II semestrze - opracowanie dokumentacji historyczno-konserwatorskiej stolarki architektonicznej lub meblarskiego wyposażenia wnętrza, ćwiczenia w rozpoznawaniu i analizie problematyki konserwatorskiej w/w obiektów.

II semestr

1. Omówienie prac zaliczeniowych poprzedniego semestru

1-2. Dokumentacja historyczno-konserwatorska zabytku; Dokumentacja przebiegu prac konserwatorskich dla zabytku architektury

3-4. Konstrukcje stolarskie i ich problematyka konserwatorska

5-8. Ćwiczenia w pracowni (lub terenowe) na zabytkowych obiektach - opracowanie części dokumentacji historyczno-konserwatorskiej (inwentaryzacja, rozpoznanie konstrukcji, stanu zachowania, przyczyn zniszczeń, wykonanie mapy zniszczeń, opracowanie wniosków konserwatorskich i wytycznych) na przykładzie stolarki architektonicznej.

Akty prawne (wybrane przepisy):

1. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 ze zm).

2. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dn. 26 maja 2011 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz. U. nr 113, poz. 661)

3. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 sierpnia 2018 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich i badań konserwatorskich przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków albo na Listę Skarbów Dziedzictwa oraz robót budowlanych, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, a także badań archeologicznych i poszukiwań zabytków (Dz.U. 2018 poz. 1609).

4. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 28 sierpnia 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich i badań konserwatorskich przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków albo na Listę Skarbów Dziedzictwa oraz robót budowlanych, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, a także badań archeologicznych i poszukiwań zabytków (Dz.U. 2019 poz. 1721).

Instrukcje i schematy dokumentacji na stronie nid.pl: https://nid.pl/dzialalnosc/gromadzenie-dokumentacji-rejestru-i-ewidencji/ewidencja-zabytkow/

1. Cel i zakres ewidencji zabytków nieruchomych

2. Instrukcja opracowywania kart ewidencyjnych nieruchomych zabytków wpisanych do rejestru zabytków

3. Wzór karty ewidencyjnej zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków

4. Instrukcja opracowywania kart ewidencyjnych nieruchomych zabytków niewpisanych do rejestru zabytków

5. Wzór karty ewidencyjnej zabytków nieruchomych niewpisanych do rejestru zabytków

6. Wzór załącznika do karty ewidencyjnej

7. Instrukcja opracowywania kart ewidencyjnych cmentarzy

8. Wzór karty ewidencyjnej cmentarzy

9. Cel i zakres ewidencji zabytków techniki

10. Instrukcja opracowywania kart ewidencyjnych zabytków techniki

11. Wzór karty ewidencyjnej zabytków ruchomych techniki

12. Instrukcja opracowywania karty adresowej zabytku nieruchomego (GEZ)

13. Wzór karty adresowej zabytku nieruchomego

14. Cel i zakres ewidencji zabytków ruchomych

15. Instrukcja opracowywania kart ewidencyjnych zabytków ruchomych

16. Wzór karty ewidencyjnej zabytków ruchomych

17. Schemat dokumentacji prac konserwatorskich i restauratorskich, pr. zb. pod red. B. Rouby, wersja elektroniczna, Narodowy Instytut Dziedzictwa 2013, https://www.nid.pl/pl/Dla_specjalistow/Badania_i_dokumentacja/zabytki-ruchome/Schemat%20dokumentacji%20konserwatorskiej/

Literatura obowiązkowa (do zapoznania wybrane fragmenty):

1. Brykowska Maria, metody pomiarów i badań zabytków architektury, Warszawa 2003.

2. Inwentaryzacja zabytków w Polsce. Dzieje, metody, osiągnięcia, red. M. Woźniak, Toruń 2021.

3. Jakubowski Aleksander, Co dalej z gminną ewidencją zabytków? Stan po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2023 roku (sygn. P 12/18), "Ochrona Zabytków", 2023, nr 2, s. 35-47

4. Problemy konserwacji i badań zabytków architektury, pod red. Aleksandry Kociałkowskiej, Gdańsk 2008.

5. Szałygin J., Rejestr i ewidencja zabytków nieruchomych oraz ruchomych w działaniach Narodowego Instytutu Dziedzictwa, "Ochrona Zabytków", 2012, z. 1-2, s. 117-158.

6. Ochrona zabytków na Pomorzu i Kujawach, w 100. rocznicę organizacji urzędów konserwatorskich w Polsce, red. nauk. K. Zimna-Kawecka, M. Prarat, Toruń 2020.

7. Zimna-Kawecka K., Ewidencja zabytków architektury: kilka uwag i pytań w związku z nowelizacją Ustawy z dn. 23 VII 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami/Register of architecture monuments : a few comments and queries in connection with the amendment to the Act from 23.07.2003 concerning monument protection and care for monuments, "Wiadomości Konserwatorskie, R. 2010, Nr 28, s. 78-90.

Literatura uzupełniająca (do zapoznania wybrane fragmenty):

1. Arszyński, Marian, Wybrane aspekty procesu tworzenia się środowiska konserwatorskiego w Polsce, [w:] Badania i ochrona zabytków w Polsce w XX w. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej staraniem Wydziału Politechniki Warszawskiej, Generalnego Konserwatora Zabytków i Towarzystwo Opieki nad Zabytkami w stulecie urodzin Profesora Jana Zachwatowicza w dniu 4 marca 2000 roku, Warszawa 2000, s. 97-128.

2. Borusiewicz, Władysław: Konserwacja zabytków budownictwa murowanego, Warszawa 1971 (wyd. II: Warszawa 1985).

3. Chrzanowski, Tadeusz: Rekonstrukcja – odtworzenie – makieta, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury 1977, t. XI, s. 93-106.

4. Demetrykiewicz, Włodzimierz: Opieka prawna w Austrii dla zabytków sztuki i pomników historycznych. Ze szczególnym uwzględnieniem stosunków galicyjskich, Kraków 1885, odbitka z „Nowej Reformy”.

5. Detloff, Paweł, Odbudowa i restauracja zabytków architektury w Polsce 1918-1939. Teoria i praktyka, Kraków 2006.

6. Dokumentacja w praktyce konserwatorskiej. Materiały sesji naukowej, Toruń, 24-25 listopada 1994, Warszawa 1995.

7. Dokumentacje naukowo-historyczne PKZ (1975), pod red. Włodzimierza Karczmarzyka, Warszawa: Ośrodek Informacji. PP Pracownie Konserwacji Zabytków, 1976; Materiały Szkoleniowe - Pracownie Konserwacji Zabytków. Ośrodek Informacji.

8. Frycz, Jerzy: Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w latach 1795-1918, Warszawa 1975.

9. Jaworski, Tadeusz: Problemy prawne ochrony dóbr kultury w Polsce, Warszawa 1980.

10. Kajzer, Leszek: Wstęp do badań archeologiczno-architektonicznych, Łódź 1984.

11. Kalicińska, Magdalena: Schemat dokumentacji konserwatorskiej - odpowiedzialność zawodowa czy biurokracja, [w:] Dokumentacja w praktyce konserwatorskiej. Materiały sesji naukowej, Toruń, 24-25 listopada 1994, Warszawa 1995, s. 28-31.

12. Kazimierza Stronczyńskiego opisy i widoki zabytków w Królestwie Polskim (1844-1855), T. 1, Ogólne sprawozdanie Delegacji, oprac. Jerzy Kowalczyk, przy udziale Roberta Kunkla [et al.], Warszawa 2009.

13. Kazimierza Stronczyńskiego opisy i widoki zabytków w Królestwie Polskim (1844-1855), oprac. Karol Guttmejer; [opracowanie zbiorowe pod red. Jerzego Kowalczyka]; T. 2, Gubernia Radomska: opisy, Warszawa 2010.

14. Małachowicz, Edmund, współpr. Maciej Małachowicz: Konserwacja i rewaloryzacja architektury w środowisku kulturowym, Wrocław 2007.

15. Małachowicz, Edmund: Konserwacja i rewaloryzacja architektury w zespołach i krajobrazie, Wrocław 1994.

16. Małachowicz, Edmund: Ochrona środowiska kulturowego, t. I-II, Wrocław 1982, (Warszawa 1988).

17. Metody ewidencji zabytków, oprac. Michał Gradowski, Warszawa 1981,

"Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków", seria B, R. 1981, t. LXVII.

18. Midura, Franciszek. Społeczna opieka nad zabytkami na ziemiach polskich do 1918 roku, Warszawa 2004.

19. Ochrona i konserwacja dóbr kultury w Polsce 1944-1989. Uwarunkowania polityczne i społeczne, pod red. Andrzeja Tomaszewskiego, Warszawa 1996.

20. Pruszyński, Jan: Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna, t. 1-2, Kraków 2001.

21. Remer, Jerzy: Program inwentaryzacji zabytków sztuki w Polsce, "Ochrona Zabytków Sztuki", R. 1930-1931, z. 1-4, cz. 2, 413-424.

22. Remer, Jerzy: Zagadnienie geografii i inwentaryzacji zabytków sztuki w Polsce, "Wiadomości Konserwatorskie", R. 1929, nr 10, 11, 12 [dodatek do Ziemi, R. XIV: 1929, s. 44-48.

23. Rymaszewski, Bohdan: Polska ochrona zabytków, Warszawa 2005.

24. Schemat dokumentacji konserwatorskiej zabytków ruchomych, „Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki’’, Vol. 10, No 2 (37), 1999, s. 38–104.

25. Schemat dokumentacji konserwatorskiej zabytków ruchomych, pod red. Krzysztofa Nowińskiego, Warszawa 1983, "Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków", seria B, R. 1983, t. LXXIII.

26. Skalski, Krzysztof: Ochrona i przebudowa miejskich zespołów zabytkowych: Francja, Warszawa 1985;

27. Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym opisana przez Michała Balińskiego i Tymoteusza Lipińskiego, Warszawa 1843.

28. Sobieszczański, Franciszek: Wiadomości historyczne o sztukach pięknych w dawnej Polsce z opisem dziejów i zabytków budownictwa, rzeźby, malarstwa i rytownictwa, z krótką wzmianką o życiu i dziełach znakomitych artystów krajowych lub w Polsce zamieszkałych, Warszawa 1847.

29. Sroczyńska, Krystyna: Podróże malownicze Zygmunta Vogla, Warszawa 1980.

30. Szmygin, Bogusław: Kształtowanie koncepcji zabytku i doktryny konserwatorskiej w Polsce w XX wieku, Lublin 2000.

31. Trwała ruina: problemy utrzymania i adaptacji, pod red. Bogusława Szmygina, Lublin 2006.

32. Tymczasowa Instrukcja Badań Architektonicznych, Materiały i Sprawozdania Konserwatorskie Województwa Krakowskiego, Kraków 1973, s. 6-27.

33. Walicki, Michał: Sprawa inwentaryzacji zabytków w dobie Królestwa Polskiego 1827-1862, Warszawa 1931.

34. Witwicki, M.: Ewidencja miast historycznych, "Ochrona Zabytków", R. 1966, nr 4.

35. Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce: pod red. Bogusława Szmygina, Warszawa – Lublin, 2008.

36. Wybrane zagadnienia ochrony i konserwacji zabytków architektury, pod red. Bogusława Szmygina, Lublin 2007.

37. Zasady konserwacji zabytków architektury: wybór tekstów, pod red. Andrzeja Michałowskiego, Warszawa: Ośrodek Informacji Konserwatorskiej, 1972.

Metody oceniania:

- aktywność W1, W2, K1

- przygotowanie dokumentacji W1, W3, W4; U1-U3; K1-K3

- ćwiczenia na zajęciach W4, K3

Kryteria oceniania:

Sem. II: opracowanie dokumentacji historyczno-konserwatorskiej zabytkowej stolarki architektonicznej lub meblarskiego wyposażenia wnętrza (rysunek inwentaryzacyjny, mapa zniszczeń, opis konstrukcyjny i formalny, stan zachowania, wartościowanie i wytyczne konserwatorskie).

Nie dotyczy